Albanië: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
Alias (besprekings | bydraes)
k woordkeuse
No edit summary
Lyn 38:
|BBP_PPP_rang =
|BBP_PPP_jaar = 2014
|BBP_PPP_per_kapita = $9&nbsp;903<ref name=imf2>{{en}} {{cite web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2014/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=79&pr.y=13&sy=2012&ey=2019&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=914&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC&grp=0&a= |title=Albania|publisher=[[Internasionale Monetêre Fonds]]|accessdate=26 Julie 2014}}</ref>–$11&nbsp;400<ref name=Min2 />
|BBP_PPP_per_kapita_rang =
|BBP = $14&nbsp;miljard<ref name=imf2 />
|BBP_rang =
|BBP_jaar = 2014
|BBP_per_kapita = $5&nbsp;000<ref name=imf2 />
|BBP_per_kapita_rang =
|onafhanklikheidstipe = Vorming
|onafhanklikheidsgebeure = • Prinsdom van Arber<br />• Liga van Lezhë<br />• Onafhanklikheid<br />• Prinsdom van Albanië<br />• Huidige grondwet
|onafhanklikheidsdatums = <br /><br />[[1190]]<br />[[2 Maart]] [[1444]]<br />[[28 November]] [[1912]]<br />[[29 Julie]] [[1913]]<br />[[28 November]] [[1998]]
|MOI = {{wins}} 0,749<ref name="HDI">{{en}} {{cite web |url=http://hdr.undp.org/en/media/HDR_2010_EN_Table1.pdf |title=Human Development Report 2010 |year=2010 |publisher=[[Verenigde Nasies]] |accessdate=26 Julie 2014}}</ref>
|MOI_rang = 70<sup>ste</sup>
Lyn 68:
}}
 
'''Albanië''' ([[Albanees]]: ''Shqipëri/Shqipëria''), amptelik die '''Republiek van Albanië''', is 'n klein, bergagtige [[land]] in [[Suidoos-Europa]] aan die weste van die [[Balkan]]skiereiland,. Dit grensendgrens aan die [[Adriatiese See|Adriatiese]] en die [[Ioniese See]], enasook aan [[Griekeland]], [[Republiek van Masedonië|Masedonië]], [[Montenegro]], en [[Serwië]]. [[Tirana]] (of Tirene) is die hoofstad en grootste stad van die land.
 
Albanië is een van die kleiner lande in Europa, ten opsigte van sy fisiese struktuur en sy kultuur ook een van die mees geïsoleerde. Albanees is, alhoewel dit deel uitmaak van die Indo-Europese taalfamilie, nie nou verwant aan enige ander Europese taal nie.
 
Die land, wat vyf eeue lank 'n uithoek van die [[Ottomaanse Ryk]] was, het sy onafhanklikheid in 1912 verklaar. Die lang Ottomaanse heerskappy het groot invloed op die godsdienstige en kulturele lewe in Albanië uitgeoefen waar sowat sewentig persent van die bevolking aanhangers van 'n gematigde stroming van die Islamitiese godsdiens is.
 
Ná die [[Tweede Wêreldoorlog]] is Albanië tot 'n volksrepubliek verklaar, met 'n dogmatiese kommunistiese bewind onder [[Enver Hoxha]] wat ten opsigte van sy politieke beleid aanvanklik noue bande met [[Joegoslawië]] (tot 1948), die [[Sowjetunie]] (1948-19611948–1961) en die [[Volksrepubliek van Sjina]] (1961-19771961–1977) gehandhaaf het. Nadat bande met [[Beijing]] verbreek is, het die bewind 'n onafhanklike politieke koers ingeslaan wat dit verder van die res van die wêreld geïsoleer het.
 
Toe Albaniërs in die vroeë 1990's van die kommunistiese bewind ontslae geraak het, moes hulle besef dat hul land die armste in Europa was. Inmiddels het dit in dié opsig [[Moldawië]] ingehaal. Albanië is nog steeds besig om 'n ekonomiese en sosio-politieke transformasieproses te ondergaan. Hierdie proses het gepaard gegaan met grootskaalse emigrasie na ander Europese lande en die VSA, 'n skerp daling van geboortesyfers, vinnige verstedeliking en groot sosiale ongelykheid. Soos in baie ander post-kommunistiese samelewings trek ook in Albanië ou politieke en ekonomiese elites die meeste voordeel uit die oorgang na 'n vrye markekonomie.
 
Albanië behou vandag nog 'n geheimsinnige reputasie oor, maar begin geleidelik tot 'n toeristebestemming ontwikkel.
 
== Geografie ==
[[Lêer:Albania-CIA WFB Map.png|thumbduimnael|links|Kaart wat Albanië vertoon]]
Met 'n oppervlakte van 28&nbsp;748 vierkante kilometer is Albanië ietwat kleiner as [[België]]. Sy kuslyn met talle sand- en klipstrande strek oor 362 kilometer langs die Adriatiese en die Ioniese See. Hier is 'n aantal bekende vakansiedorpe soos Velipoja, Shëngjin, Durrës en Vlora aan die Adriatiese en Dhërmi, Himara en Saranda aan die Ioniese See geleë. Op die nouste punt van die Adriatiese See - die Seestraat van Otranto - is die Albaniese kus slegs 71 kilometer van Italië af geleë, en naby die dorp Ksamil net twee kilometer van die Griekse eiland Korfu.
 
=== Landskappe ===
[[Lêer:Ag.Saranda - Panorama View.jpg|thumbduimnael|links|'n Klipstrand in Saranda]]
Albanië se topografie het die taalkundige en politieke isolasie van die land in die verlede bevorder. Meer as twee derde van Albanië se staatsgebied word deur bergagtige terrein beslaan wat dit eeue lank ontoeganklik vir enige invloed of migrasie vanuit die ooste gemaak het. 'n Alluviale vlakte, wat op plekke net enkele kilometer wyd is, strek vanaf die Skutarimeer in die noorde tot Vlora in die suide. In Sentraal-Albanië is dit wyer en vorm die uitgestrekte Myzeqe-vlakte. Langs die kus word talle strandmere en moeraslande aangetref.
 
Slegs die valleie, die heuwelland en dele van die kusvlakte is geskik vir menslike bewoning sodat die bevolkingsdigtheid hier aansienlik hoër is. Ander landsdele is maar yl bevolk.
 
In Noord-Albanië rys die Albaniese Alpe (''Prokletije'') wat deel uitmaak van die groter Dinariese Bergreeks (ook Dinariede genoem). Die Korab (''Maja e Korabit'') noord-oos van Peshkopia en vlakby die grens met Masedonië is met 2&nbsp;764 meter bo seevlak die hoogste bergpiek in die land. 'n Tweede hoë en bekende bergpiek, Jezerca met 2&nbsp;694 &nbsp;m, is die hoogste berg wat volledig op Albaniese staatsgebied geleë is.
 
=== Waterliggame ===
Alle groot riviere in Albanië mond in die Adriatiese See uit. Die Drin is die langste rivier met 282 &nbsp;km. Die "Swart Drin" ontspring in die Ohridmeer en vloei naby Kukës in Noord-Albanië met die "Wit Drin", wat in Kosowo ontspring, saam. Die Drin-rivier loop daarna deur 'n aantal groot damme en mond naby Shkodra in die Buna uit.
 
Ander groot Albaniese riviere is (van noord tot suid) Mat, Shkumbin, Seman (met die Devoll) en Vjosa. Hulle vloei almal min of meer regstreeks in westelike rigting om in die Adriatiese See uit te mond waarby hulle rivierlope deur alle bergreekse breek. Die kort Buna-rivier dreineer die Shkodra-meer en vorm in dele die grens met Montenegro.
Lyn 114:
== Eksterne skakels ==
{{CommonsKategorie|Albania|Albanië}}
* [http://www.cia.gov/cia/publications/factbook/geos/al.html CIA - The World Factbook -- Albanië]
* [http://www.albaniantourism.com/ National Tourism Organization] (Albanees en Engels)
* [http://www.parlament.al/ The Albanian Parliament] (Albanees, Engels en Frans)
* [http://www.president.al/ Presidency of Albania] (Albanees en Engels)
* [http://www.mfa.gov.al/ Ministerie van Buitelandsesake]
* [http://www.mod.gov.al/ Ministerie van Verdediging]
 
{{Lande van Europa}}