Aalwyn: Verskil tussen weergawes

{{Taksoboks

|name = ''Aalwyn''

|image_caption = Klippiesaalwyn, ''Aloe succotrina''

|regnum = [[Plantae]]

|subdivision_ranks = Spesies

|subdivision =<center>''Sien [[Lys van aalwynspesies]]''</center>

|}}

 

Die '''aalwyn''' of '''aalwee''' (''Aloe'') is 'n eensaadlobbige vetplant. Die Afrikaanse naam is 'n verbastering van die Nederlandse "Aloë". Daar is meer as 450 aalwynspesies wat oor [[Afrika]] en nabygeleë eilande soos [[Madagaskar]] versprei is. Sommige spesies word ook op die [[Arabiese Skiereiland]] en eilande in die [[Atlantiese Oseaan]] aangetref.

Aalwyne het groot, dik, blare wat wissel in kleur van grys tot heldergroen. Die blare het 'n wasagtige tekstuur en is goed aangepas vir die dorre klimaat waarin aalwyne aangetref word. Die klein, buisagtige blomme van die aalwyn is geel, oranje of rooi en groei in groepe.

 

 

 

Die nuutste plantklassifiseringstelsel, die APGII-stelsel van 2003, plaas aalwyne in die familie ''Asphodelaceae'', waar dit in die verlede aan die leliefamilie, ''Liliaceae'', behoort het.

:''Sien ook [[Lys van aalwynspesies]]''

Daar is 'n aantal ander plante waarna daar ook soms as "aalwyne" verwys word, alhoewel hulle dit nie in werklikheid is nie, soos [[gasteria]]s en [[haworthia]]s. Ook die Noord-Amerikaanse [[agawe]]'s word soms die "Amerikaanse aalwyn" genoem.

 

Aalwynsap word dikwels vir medisinale gebruike ingespan. Die jel-agtige sap wat in die vet blare gevind word, kan byvoorbeeld as eerstehulpmiddel by brandwonde gebruik word. Dit is egter nie raadsaam vir om willekeurige aalwyne self vir medisinale doeleindes te gebruik nie: sommige spesies, soos Aloe ''venenosa'', is giftig, terwyl sensitiewe persone newe-effekte ervaar van sommige spesies, soos ''Aloe barbadensis'', wat oor die algemeen as veilig beskou word.

 

''Aloe vera'' word al duisende jare vir medisinale gebruik gekweek - tot so 'n mate dat die plant se presiese gebied van oorsprong onbekend is. Die Egiptenare het die aalwyn nie slegs in geneeskunde gebruik nie, maar ook om lyke in te balsem. Die Griekse plantkundige Dioskorides (41 - 68 n.C.) het die uitwendige gebruik van aalwyn vir wonde, aambeie, maagswere en haarverlies aanbeveel, asook die inwendige gebruik daarvan as 'n lakseermiddel.

 

 

In Suid-Afrika word veral die sap van die [[bitteraalwyn]] (''Aloe ferox'') getap in die omgewing van [[Herbertsdale]], [[Albertinia]] en [[Mosselbaai]]. Die plant se groen blare word stomp afgesny en in 'n kring om 'n gat opmekaar gestapel, sodat die sap in 'n houer in die gat in kan drup. Die druk van die swaar blare opmekaar is genoeg om die sap uit te pers. Die versamelde sap word dan verhit en geroer tot dit styf en dik is. Dit word dan uitgegiet en verhard, waarna dit gereed is om te verwerk.

* [[Lys van Suider-Afrikaanse bome volgens wetenskaplike name]]

 

 

[[Kategorie:Aalwyne| ]]

[[Kategorie:Tuinplante]]