Aalwyn: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
JMK (besprekings | bydraes) byskrif |
JMK (besprekings | bydraes) nuwe genera |
||
Lyn 16:
|}}
Die '''aalwyn''' of '''aalwee''' (''Aloe'') is 'n eensaadlobbige vetplant. Die Afrikaanse naam is 'n verbastering van die Nederlandse "
Aalwyne het groot, dik, blare wat wissel in kleur van grys tot heldergroen. Die blare het 'n wasagtige tekstuur en is goed aangepas vir die dorre klimaat waarin aalwyne aangetref word. Die klein, buisagtige blomme van die aalwyn is geel, oranje of rooi en groei in
Buiten die gebruik van aalwyne as dekoratiewe plante, word die plant ook gebruik vir die geneeskragtige eienskappe wat
== Klassifisering en spesies ==
Line 28 ⟶ 26:
[[Lêer:Starr 011104-0040 Aloe vera.jpg|duimnael|links|''Aloe aristata'']]
[[Lêer:Aloe aristata.jpg|duimnael|links|''Aloe vera'']]
Die nuutste plantklassifiseringstelsel, die APGII-stelsel van 2003, plaas aalwyne in die familie ''Asphodelaceae'', waar dit in die verlede aan die leliefamilie, ''Liliaceae'', behoort het.
:''Sien ook [[Lys van aalwynspesies]]''▼
In die 21ste eeu word 'n strenger verdeling op die genus toegepas, sodat vyf nuwe genera benewens die genus ''Aloe'' erken word. Dit is naamlik ''[[Aloiampelos]]'', die sewe rankaalwyne, ''[[Aloidendron]]'', die ses boomaalwyne, ''[[Aristaloe]]'', die enkele baardaalwyn-spesie, ''[[Gonialoe]]'', die drie patrysaalwyne, en genus ''[[Kumara]]'', die twee waaieraalwyne.<ref name=bock>{{cite web |last1=Bock |first1=Gerhard |title=From Aloe to Aloiampelos, Aloidendron, Aristaloe, Gonialoe, Kumara|date = 13 Desember 2014 |url=http://www.succulentsandmore.com/2014/12/goodbye-aloe-hello-aloiampelos.html |website=Succulents and more |accessdate=7 January 2016}}</ref>
Daar is meer as 450 soorte aalwyne wat in verskeie soorte en vorms aangetref word: van klein, grasagtige plantjies tot bome met stamme van 18 m lank. Die bekendste aalwynspesies is waarskynlik [[Aloe vera]] en [[Aloe ferox]]. Hierdie plante is van groot ekonomiese waarde in [[Suid-Afrika]].▼
▲:''Sien ook [[Lys van aalwynspesies]]'' (''in die breë sin'')
▲Daar is meer as 450 soorte aalwyne wat in verskeie soorte en vorms aangetref word: van klein, grasagtige plantjies tot bome met stamme van 18 m lank. Die bekendste aalwynspesies is waarskynlik ''[[Aloe vera]]'' en ''[[Aloe ferox]]''. Hierdie plante is van groot ekonomiese waarde in [[Suid-Afrika]].
Daar is 'n aantal ander plante waarna daar ook soms as "aalwyne" verwys word, alhoewel hulle dit nie in werklikheid is nie, soos [[gasteria]]s en [[haworthia]]s. Ook die Noord-Amerikaanse [[agawe]]'s word soms die "Amerikaanse aalwyn" genoem.
== Medisinale gebruike ==
Aalwynsap word dikwels vir medisinale gebruike ingespan. Die jel-agtige sap wat in die vet blare gevind word, kan byvoorbeeld as eerstehulpmiddel by brandwonde gebruik word. Dit is egter nie raadsaam vir om willekeurige aalwyne self vir medisinale doeleindes te gebruik nie: sommige spesies, soos
''Aloe vera'' word al duisende jare vir medisinale gebruik gekweek - tot so 'n mate dat die plant se presiese gebied van oorsprong onbekend is. Die Egiptenare het die aalwyn nie slegs in geneeskunde gebruik nie, maar ook om lyke in te balsem. Die Griekse plantkundige Dioskorides (41 - 68 n.C.) het die uitwendige gebruik van aalwyn vir wonde, aambeie, maagswere en haarverlies aanbeveel, asook die inwendige gebruik daarvan as 'n lakseermiddel.
| |||