Parkinson se siekte: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Lyn 15:
}}
 
'''Parkinson se siekte''' (ook '''Parkinson-siekte''') is 'n breinafwyking wat jou geleidelik spierbeheer[[spier]]beheer laat verloor. Dis 'n neurologiese sindroom van die sentrale senuweestelsel soos dopamien-vlakke in die [[brein]] afneem. Dit tas die pasiënt se vermoë om te [[beweging|beweeg]] en te [[spraak|praat]] aan. Die brein kan nie meer vinnig genoeg reageer nie, wat die pasiënt geleidelik verlam. Dit kan ook soms ook hul gemoed, gedrag en denke beïnvloed.
 
Die siekte is vir die eerste keer in 1817 deur die [[Londen]]se geneesheer James Parkinson (1755–1824) beskryf. Dit word gewoonlik deur ’n tekort aan die neurotransmitter, dopamien, veroorsaak, weens degeneratiewe, vaskulêre of inflammatoriese veranderings in die basaalganglia (deel van die voorbrein). Die blootstelling aan chemikalie (soos sweisdampe) kan dit ook aanhelp.
 
Die siekte word onder meer gekenmerk deur bewerigheid, rigiditeit, verlies aan spierbeheer, traer bewegings en 'n uitdrukkinglose gesig. Die simptome is aanvanklik lig. As dit vroeg behandel word, kan dit jare lank so bly. Dit kan egter nie genees word nie. AsMet pasiëntevroeë vroegbehandeling behandelis word, ispasiënte hulse lewensverwagting omtrent dieselfde as vir mense daarsonder.
 
Die siekte begin meestal tussen die 50ste en 60ste lewensjaar, veral by mans. Sowat 5 tot 10% van mense kry dit voor vyftig. Voorbeelde van bekendes met Parkinson is die akteur [[Michael J. Fox]] (op 30 gediagnoseer) en die bokser [[Muhammad Ali]] (op 42 gediagnoseer).
 
== Behandeling ==
Parkinson-siekte word hoofsaaklik met die toedien van medikasie behandel. 'n Aantal middels word soms tegelyk toegedien. Die behandeling van die siekte met medisyne is egter, weens die newe-effekte daarvan, ingewikkeld. 'n Aantal middels word soms tegelyk toegedien.
 
Geneeshere het aanvanklik atropien voorgeskryf, veral in die vroeë stadium. Newe-effekte hiervan is 'n droë mond, geheueverlies en psigiese simptome. Levodopa, verwant aan dopamien, is daarna as die basis vir behandeling gebruik. Die effek op die styfheid van die spiere is goed. Die newe-effekte is willekeurige krampe, mislikheid en braking. Amantadien bevorder ook die vrystelling van dopamien, maar is meestal minder effektief as levodopa.<ref>''Dokter in die huis'', Dr [[Jan van Elfen]], 1993 ISBN 0-624-03234-5</ref>
 
Wetenskaplikes kon daarin slaag om Parkinson-siekte in [[rot]]te om te keer. Stamsel-oorplantings is gebruik om die beskadigde senuwees met nuwe motorneurone (wat met dopamien geprogrammeer is) te vervang. Daar word gehoop dat hierdie metode in die toekoms vir menslike gebruik aangepas kan word.<ref>[http://www.dievryburger.co.za/2014/11/groot-deurbraak-met-parkinson-siekte/ Groot deurbraak met Parkinson-siekte], Die Vryburger, 13 November 2014</ref>
 
== Verwysings ==
Lyn 35:
== Eksterne skakels ==
* {{Commonskat-inlyn|Parkinson's disease}}
 
{{Saadjie}}
 
[[Kategorie:Siektes]]