Staal: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
k Opruim
Lyn 12:
 
== Materiaaleienskappe ==
[[Yster]] word soos die meeste ander metale gewoonlik nie in as 'n onverbonde element in die aardkors aangetref nie.<ref>{{cite web | last = Winter | first = Mark | title = Periodic Table: Iron | publisher = The University of Sheffield | url = http://webelements.com/webelements/elements/text/Fe/geol.html | accessdate = 2007-02-28 }}</ref> Yster word slegs in verbinding met [[suurstof]] of [[swael]] in die aarde se kors gevind. Tipiese ysterbevattende minerale sluit Fe<sub>2</sub>O<sub>3</sub>-die vorm waarin [[ysteroksied]] in die mineraal [[hematiet]] voorkom en FeS<sub>2</sub>—[[piriet]].<ref>{{cite journal | last = F. Brookins | first = Theo. | title = Common Minerals and Valuable Ores | journal = Birds and All Nature | volume = 6 | issue = 4 | publisher = A. W. Mumford | date = November 1899 | url = http://birdnature.com/nov1899/ores.html | accessdate = 2007-02-28 }}</ref> Yster word ontgin vanuit [[erts]] deur die suurstof te verwyder deur dit met 'n ander chemiese element te verbind soos koolstof. Die smeltproses is eers toegepas op metale met laer smeltpunte. [[Koper]] smelt net bokant 1000&nbsp;°C, terwyl [[tin]] rondom 250&nbsp;°C. Daarteenoor smelt gietyster wat meer as 1.7% koolstof in legering bevat by ongeveer 1&nbsp;370&nbsp;°C. Al hierdie temperature kon bereik word met antieke metodes wat vir ten minste 6000 [[jaar]] lank in gebruik was (sedert die [[bronstydperk]]). Aangesien die oksidasietempo baie vinnig toeneem bo 800&nbsp;°C, is dit belangrik dat die smeltproses in 'n omgewing plaasvind waar daar min suurstof teenwoordig is.
 
Anders as koper en tin los koolstof geredelik op in vloeibare yster, wat meebring dat die smeltproses 'n legering tot gevolg het wat te veel koolstof bevat om staal genoem te word.<ref>{{cite encyclopedia | title = Smelting | encyclopedia = Britannica | publisher = Encyclopedia Britannica | date = 2007 | accessdate = 2007-02-28}}</ref> Selfs in die nouer konsentrasiebestek van staal, kan die mengsels van koolstof en staal 'n verskeidenheid strukture vorm waarvan die eienskappe merkbaar verskil. Dit is baie belangrik dat 'n mens hierdie verskille verstaan om goeie kwaliteit staal te kan vervaardig. By kamertemperatuur is die mees stabiele vorm van yster die liggaamsgesentreerde kubiese struktuur [[ferriet]] of α-yster, wat 'n betreklik sagte metaal is wat slegs 'n klein hoeveelheid koolstof kan oplos (nie meer as 0.021 % op 'n massabasis teen 910&nbsp;°C). Bo 910&nbsp;°C ondergaan ferriet 'n [[fase-oorgang]] vanaf die [[kristalstruktuur|liggaamsgesentreerde kubiese]] struktuur na 'n [[kristalstruktuur|vlakgesentreerde kubiese]] struktuur wat [[austenities]]e of γ-yster genoem word, wat ook 'n sagte metaal is maar beduidend meer koolstof kan oplos (soveel as 2.03 % op 'n massabasis teen 1154&nbsp;°C)<ref>{{cite web|url=http://www.it-innovation.soton.ac.uk/surfaceweb/se/Se-12-2/se122152.pdf|title=Chemical potentials and activities of nitrogen and carbon imposed by gaseous nitriding and carburising atmospheres|accessdate=2006-08-10|last=Mittemeijer|first=E. J.|coauthors=Slycke, J. T.|format=PDF|pages=156|work=Surface Engineering 1996 Vol. 12 No. 2}}</ref>