George III van die Verenigde Koninkryk: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
kNo edit summary
Opruim
Lyn 3:
|kleur = #ccf
|titel = ''Koning van die Verenigde Koninkryk en Hannover''
|beeld = George III in Coronation Robes.jpg
|beeld_wydte = 232px
|beeld_onderskrif = George III in kroningsdrag, Allan Ramsay (1762).
Lyn 22:
|6 = [[George IV van die Verenigde Koninkryk|George IV]]
|opskrif7 = Regent
|7 = [[George IV van die Verenigde Koninkryk |George, Prins van Wallis]] (1811–1820)
|opskrif8 =
|8 =
Lyn 30:
|10 =
|opskrif11 = Ander titels
|11 = <small>Voorheen</small><br />Koning van Groot-Brittanje en van Ierland<br /> Keurvors van Brunswick-Lüneburg
|opskrif12 = Volle naam
|12 = George William Frederick
|opskrif13 = Gebore
|13 = [[4 Junie]] [[1738]]<ref name="dates">Volgens die [[Juliaanse kalender]], wat in hierdie tyd nog in Brittanje gebruik is. </ref>; [[Norfolk House]], [[St. James-plein]]
|opskrif14 = Oorlede
|14 = [[29 Januarie]] [[1820]]; [[Windsor-kasteel]], [[Berkshire]]
Lyn 53:
'''George III''' (George William Frederick; [[4 Junie]] [[1738]]<ref name="dates">Volgens die [[Juliaanse kalender]], wat in hierdie tyd nog in Brittanje gebruik is.</ref>) was koning van Groot-Brittanje en Ierland van [[25 Oktober]] [[1760]] tot met die vereniging van hierdie twee lande op [[1 Januarie]] [[1801]], en daarna koning van die [[Verenigde Koninkryk]] tot met sy dood. Hy was ook Hertog van [[Brunswick-Lüneburg]] en [[keurvors]] van [[Hannover]] in die [[Heilige Romeinse Ryk]] tot met sy bevordering tot koning van Hannover op [[12 Oktober]] [[1814]]. Hy was die derde Britse monarg van die [[Huis van Hannover]], maar anders as sy twee voorgangers is hy in Brittanje gebore en was sy moedertaal [[Engels]].<ref name="rh">{{cite web|author=The Royal Household|accessdate=2007-05-25|title=George III|work=Amptelike webtuiste van die Britse Monargie|url=http://www.royal.gov.uk/output/Page111.asp}}</ref> Al het hy ’n hoë ouderdom bereik, het hy Hannover nooit besoek nie.<ref>Brooke, p.314; Fraser, p.277</ref>
 
== Vroeë lewe ==
George is in [[Norfolk House]] in [[Londen]] gebore. Hy was die kleinseun van [[George II van Groot-Brittanje|koning George II]], en die seun van [[Frederick, Prins van Wallis]] en [[Augusta van Sakse-Gotha]]. Hy is twee maande te vroeg gebore en daar is geglo hy sou nie oorleef nie, daarom is hy dieselfde dag nog privaat gedoop.<ref>Hibbert, p.8</ref> ’n Maand later is hy in die openbaar gedoop.
 
George was gesond as kind, maar teruggetrokke en skaam. Op agt kon hy [[Engels]] en [[Duits]] lees en kommentaar lewer op [[politiek]]e gebeure.<ref>Brooke, pp.23–41</ref>
 
George se oupa, koning George II, het nie van die Prins van Wallis gehou nie en het nie veel in dié se kinders belang gestel nie. In 1751 is die Prins van Wallis egter skielik weens ’n longbesering dood en prins George het die koning se vermoedelike erfgenaam geword. Hy het een van sy pa se titels geërf en die Hertog van Edinburg geword. Die koning was nou meer geïnteresseerd in sy kleinseun en het hom drie weke later die Prins van Wallis gemaak.<ref>Hibbert, pp.3–15</ref> In die lente van 1756 het die koning aangebied dat hy in [[St. James-paleis]] gaan woon, maar George het die aanbod van die hand gewys. Hy is in sy besluit gelei deur sy ma en haar vertroueling, [[John Stuart, 3de Graaf van Bute|lord Bute]], wat later premier sou word.<ref>Brooke, pp.51–52; Hibbert, pp.24–25</ref>. George se ma wou hom eerder tuis hou sodat sy hom met streng morele waardes kon grootmaak.<ref>{{citation|first=John L.|last=Bullion|title=Augusta , princess of Wales (1719–1772)|journal=Oxford Dictionary of National Biography|publisher=Oxford University Press|date=2004|url=http://www.oxforddnb.com/view/article/46829}} (Intekening nodig)</ref>
 
George het koning geword toe sy oupa, George II, skielik op 25 Oktober 1760 sterf, twee weke voor sy 77ste verjaarsdag.
 
== Huwelik ==
Toe George koning word, is ’n vrou dringend vir hom gesoek en op 8 September 1761 het hy getrou met [[Charlotte van Mecklenburg-Strelitz|hertogin Sophia Charlotte van Mecklenburg-Strelitz]], vir wie hy op hul troudag ontmoet het. Twee weke later is hulle in [[Westminster-abdy]] gekroon. Die paar was gelukkig en George het nooit ’n minnares gehad soos sy twee voorgangers nie.<ref name="rh" /><ref name=dnb>{{citation|first=John|last=Cannon|title=George III (1738–1820)|journal=Oxford Dictionary of National Biography|publisher=Oxford University Press|date=September 2004|url=http://www.oxforddnb.com/view/article/10540}}</ref> Hulle het vyftien kinders gehad: nege seuns en ses dogters. In 1761 het die koning Buckingham House (waar die [[Buckingham-paleis]] nou staan) gekoop vir sy groter wordende gesin. Hy het nie baie gereis nie en het sy hele lewe in Suid-Engeland deurgebring.
 
== Bewind ==
 
[[ImageLêer:The king of Brobdingnag and Gulliver.jpg|thumbduimnael|leftlinks|Karikatuur van George III wat Napoleon in die palm van sy hand hou, [[James Gillray]] (1803).]]
==Bewind==
[[Image:The king of Brobdingnag and Gulliver.jpg|thumb|left|Karikatuur van George III wat Napoleon in die palm van sy hand hou, [[James Gillray]] (1803).]]
George III se lang bewind is gekenmerk deur ’n reeks militêre konflikte waarby sy koninkryke, ’n groot deel van die res van [[Europa]] en plekke verder weg in Afrika, die Amerikas en Asië betrokke was. Vroeg in sy bewind het Groot-Brittanje Frankryk verslaan in die [[Sewejarige Oorlog]] en so die oorheersende Europese mag in Noord-Amerika en Indië geword. Hy het baie van sy Amerikaanse kolonies egter gou weer verloor in die [[Amerikaanse Onafhanklikheidsoorlog]], wat gelei het tot die stigting van die [[Verenigde State van Amerika]]. ’n Reeks oorloë teen die [[Franse Rewolusie|rewolusionêre]] en [[Napoleon I van Frankryk|Napoleontiese]] Frankryk, oor ’n periode van 20 jaar, is finaal beëindig met die nederlaag van Napoleon in 1815.
 
George was diep gelowig en het ure elke dag gebid,<ref>Brooke, p.260; Fraser, p.277</ref>, maar sy broers het nie sy morele waardes gedeel nie. Hy was geskok oor wat hy as hul losse sedes beskou het. In 1770 is prins Henry, die Hertog van Cumberland en Strathearn, ontbloot as ’n owerspelige en die volgende jaar is hy met ’n jong weduwee, [[Anne Horton]], getroud. Die koning het haar nie as geskik vir ’n koninklike huwelik beskou nie: sy was van ’n laer sosiale stand en kragtens die Duitse reg mag hul afstammelinge nooit die troon bestyg het nie. George III het aangedring op ’n nuwe huwelikswet wat lede van die koningsgesin verbied om sonder die monarg se toestemming te trou. Die wet was ongewild in die parlement, maar is tog aanvaar as die Wet op Koninklike Huwelike van 1772. Kort daarna het ’n ander broer, prins William Henry, die Hertog van Gloucester en Edinburg, onthul dat hy in die geheim getrou het met Maria, gravin Waldegrave, die buite-egtelike kind van sir [[Edward Walpole]]. Nie een van die vroue is ooit in die koninklike hof ontvang nie.<ref>Brooke, pp.272–282; Cannon and Griffiths, p.498</ref>
 
== Siekte en opvolging ==
[[ImageLêer:Courtprivatelife- George III.jpg|thumbduimnael|leftlinks|George III in sy latere lewe.]]
 
In 1810, toe hy op sy gewildste was,<ref>Brooke, p.381; Carretta, p.340</ref>, hoewel reeds feitlik blind weens katarakte en in pyn weens rumatiek, het die koning ernstig siek geword en die Prins van Wallis het vir die res van sy lewe as regent waargeneem. Teen einde 1811 was George III permanent geestesiek en hy het tot met sy dood in Windsor-kasteel gebly.<ref>Fraser, p.285; Hibbert, pp.399–402</ref>. Dokters was destyd stomgeslaan oor sy siekte, maar vandag word geglo hy het aan die bloedsiekte [[porfirie]] gely.
 
Op 29 Januarie 1820 is George dood, ses dae na sy vierde seun, die [[Prins Edward, Hertog van Kent en Strathearn|Hertog van Kent]]. Hy is op 15 Februarie in St. George-kapel, Windsor, begrawe.
Line 81 ⟶ 80:
George is deur twee van sy seuns opgevolg: [[George IV van die Verenigde Koninkryk|George IV]] en [[William IV van die Verenigde Koninkryk|William IV]], wat albei sonder wetlike kinders dood is. Die kroon het daarna na hul broerskind, [[Victoria van die Verenigde Koninkryk|Victoria]], gegaan. Sy was die laaste monarg van die Huis van Hannover en die enigste wetlike kind van die Hertog van Kent.
 
== Lang lewe ==
George III het 81 jaar en 239 dae oud geword en het 59 jaar en 96 dae lank regeer – hy het langer gelewe en regeer as enige van sy voorgangers. Net sy kleindogter, [[Victoria van die Verenigde Koninkryk|Victoria]], het langer regeer, hoewel [[Elizabeth II van die Verenigde Koninkryk|Elizabeth II]] reeds langer leef.
 
== Stamboom ==
{{ahnentafel-kompak5
|style=font-size: 90%; line-height: 110%; background-color: transparent; margin:auto;|border=1
Line 100 ⟶ 99:
}}
 
== Bronne ==
* Brooke, John (1972). ''King George III'' Londen: Constable. ISBN 00945611090-09-456110-9
* [[Herbert Butterfield|Butterfield, Herbert]] (1957). [http://www.questia.com/PM.qst?a=o&d=15596315 ''George III and the Historians'']. Londen: Collins.
* Cannon, John (2004). [http://www.oxforddnb.com/view/article/10540 "George III (1738–1820)"]. ''Oxford Dictionary of National Biography''. Oxford University Press.
* Cannon, John; Griffiths, Ralph (1988). ''The Oxford Illustrated History of the British Monarchy.'' Oxford: Oxford University Press. ISBN 01982278680-19-822786-8
* Caretta, Vincent (1990). ''George III and the Satirists from Hogarth to Byron''. Athens, Georgia: The University of Georgia Press. ISBN 08203114640-8203-1146-4
* [[Antonia Fraser|Fraser, Antonia]] (1975). ''The Lives of the Kings and Queen of England''. Londen: Weidenfeld and Nicolson. ISBN 02977691110-297-76911-1
* [[Christopher Hibbert|Hibbert, Christopher]] (1999). ''George III: A Personal History''. Londen: Penguin Books. ISBN 01402573730-14-025737-3
* Pares, Richard (1953). [http://www.questia.com/PM.qst?a=o&d=7861542 ''King George III and the Politicians'']. Oxford University Press.
* Reitan, E. A. (editor) (1964). ''George III, Tyrant Or Constitutional Monarch?''. Boston: D. C. Heath and Company.
* [[John C. G. Röhl|Röhl, John C. G.]]; Warren, Martin; Hunt, David (1998). ''Purple Secret: Genes, "Madness" and the Royal Houses of Europe''. Londen: Bantam Press. ISBN 05930414880-593-04148-8
* Thomas, Peter D. G. (1985). ''George III and the American Revolution''. ''History'' '''70''' (228): 16–31
* [[Sir George Trevelyan, 2nd Baronet|Trevelyan, George]] (1912). ''George the Third and Charles Fox: The Concluding Part of the American Revolution''. New York: Longmans, Green.
* Watson, J. Steven (1960). [http://www.questia.com/PM.qst?a=o&d=22810171 ''The Reign of George III, 1760–1815'']. Londen: Oxford University Press.
* [[Alison Weir (historian)|Weir, Alison]] (1996). ''Britain's Royal Families: The Complete Genealogy, Revised edition''. Londen: Random House. ISBN 07126744890-7126-7448-9
 
== Verdere leesstof ==
[[ImageLêer:KingGeorgeIIIWeymouth.jpg|thumbduimnael]]
* Black, Jeremy (2006). ''George III: America's Last King''. New Haven: Yale University Press. ISBN 03001173290-300-11732-9
* Ditchfield, G. M. (2002). ''George III: An Essay in Monarchy''. Basingstoke: Palgrave. ISBN 03339196290-333-91962-9
** Conway, Stephen (February 2003). [http://www.history.ac.uk/reviews/paper/conwayS2.html Book Review: ''George III: An Essay in Monarchy'']. Institute of Historical Research.
* Macalpine, Ida; Hunter, Richard (1966). "The 'insanity' of King George III: a classic case of porphyria". ''Brit. Med. J.'' '''1''': 65–71
* [[Erskine May, 1st Baron Farnborough|May, Thomas Erskine]] (1896). ''The Constitutional History of England Since the Accession of George the Third, 1760–1860'' 11de uitg. Londen: Longmans, Green and Co.
 
== Verwysings ==
{{CommonsKategorie|George III of the United Kingdom|George III van die Verenigde Koninkryk}}
: ''Hierdie artikel is merendeels vertaal vanaf die Engelse Wikipedia-artikel [http[://en.wikipedia.org/wiki/George_III_of_the_United_Kingdom:George III of the United Kingdom]]''
{{Verwysings}}