Kryt-Paleogeen-uitwissing: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
kNo edit summary |
|||
Lyn 101:
=== Bewyse van ’n impak ===
[[Lêer:Chicxulub impact - artist impression.jpg|thumb|links|’n Kunstenaarsvoorstelling van ’n asteroïde wat die Aarde aan die einde van die Kryt-periode tref.]]
In 1980 het ’n span navorsers bestaande uit die [[Nobelprys]]-wenner en fisikus Luis Alvarez, sy seun die geoloog Walter Alvarez en die chemici Frank Asaro en Helen Michel ontdek [[afsettingsgesteente]]s oor die hele wêreld heen bevat by die K-Pg-grens ’n konsentrasie [[iridium]] wat veel hoër is as normaal (30, 160 en 20 keer in dele wat oorspronklik bestudeer is). Iridium is uiters skaars in die aardkors, maar kom algemeen voor in die meeste asteroïdes en komete. Die Alvarez-span het voorgestel dat ’n asteroïde die Aarde getref het in die tyd van die K-Pg-grens.<ref name="Alvarez"
Die teorie is eers as radikaal beskou, maar nog bewyse is kort daarna ontdek. Daar is gevind die grensklei is vol uiters klein rotskorreltjies, wat gevorm is deur druppels gesmelte rots van die impak.<ref>{{cite journal | author = Smit J., Klaver J. | year = 1981 | title = Sanidine spherules at the Cretaceous-Tertiary boundary indicate a large impact event | url = | journal = Nature | volume = 292 | issue = | pages = 47–49 }}</ref> Misvormde kwarts en ander minerale is ook in die K-Pg-grens gevind.<ref>{{cite journal | author = Bohor B. F., Foord E. E. ''et al.'' | year = 1984 | title = Mineralogic evidence for an impact event at the Cretaceous-Tertiary boundary | url = | journal = Science | volume = 867 | issue = | page = 869 }}</ref><ref>{{cite journal | author = Bohor B. F., Modreski P. J. ''et al.'' | year = 1987 | title = Shocked Quartz in the Cretaceous-Tertiary Boundary Clays: Evidence for a Global Distribution | url = | journal = Science | volume = 236 | issue = 4802| pages = 705–709 }}</ref> Sulke misvormde minerale word veroorsaak deur intense druk soos met [[kernwapen|kernontploffings]] of ’n meteoriet-impak. Die ontdekking van neerslae wat deur ’n [[tsoenami]] veroorsaak is aan die kus van die Golf van Meksiko en die [[Karibiese See]] het ook bewys gelewer van ’n impak,<ref>{{cite journal | author = Bourgeois J., Hansen T. A. ''et al.'' | year = 1988 | title = A tsunami deposit at the Cretaceous-Tertiary boundary in Texas | url = | journal = Science | volume = 241 | issue = 4865| pages = 567–570 }}</ref> en het daarop gedui die impak kon daarnaby plaasgevind het – net soos die ontdekking dat die K-Pg-grens dikker word in die suid-VSA – tot meters dik in Noord-Nieu-Meksiko.<ref name="Nichols, D. J 2008"/>
| |||