Kristalstruktuur: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
No edit summary |
JMK (besprekings | bydraes) teksdetails |
||
Lyn 1:
[[Lêer:Insulincrystals.jpg|duimnael|regs|300px|Insulienkristalle]]
Baie [[Toestand van materie|vaste stowwe]] het 'n [[kristal]]lyne [[struktuur]]. Dit wil sê dat hulle bestaan uit 'n reëlmatige stapeling van 'n strukturele eenheid ([[molekules]], [[ione]], [[atome]]) wat as boustene daarvan beskou kan word.
Die reëlmatige stapeling word ''(Parallelle) verskuiwingsimmetrie'' genoem. Naas die ''[[simmetrie|verskuiwingsimmetrie]]'' bestaan daar ook die ''interne simmetrie'' binne dié eenhede. Die somtotaal van die soorte simmetrieë word die kristalstruktuursimmetrie genoem.
'n [[Tegniek]] wat gebruik kan word om die kristalstruktuur te bepaal is [[X-straaldiffraksie]]. Dit is tot op hede (2003) nog die noukeurigste metode om die struktuur van molekules te ondersoek. Die kristalstrukture van meer as 250
Buiten kristallyne vaste stowwe bestaan daar ook [[glas]]strukture en [[amorf]]e strukture.
Lyn 16:
=== Verskuiwingsimmetrie ===
Verskuiwingsimmetrie beteken dat 'n mens die struktuureenheid telkens
Gesamentlik vorm hierdie vektore 'n [[parallellopipedum]] of blok wat die [[eenheidsel]] genoem word. Die drie eenheidsvektore (a,b,c) word die selasse of
* '''[[triklinies]]''' (a, b, c, α, β, γ almal willekeurig)
Lyn 28:
* '''[[kubies]]''' (a = b = c, α = β = γ = 90°)
'n Konvensie wat in kristallografie gevolg word is dat daar sover
In sommige gevalle is dit moontlik om 'n rooster te beskryf met 'n hoër simmetrie deur die volume van die eenheidsel met 2, 3 of 4 te [[vermenigvuldig]] (sentrering). Dit lei dan tot 'n sogenaamde nie-primitiewe rooster. Daar is 14 kombinasies van roosters met sentrering, die sogenaamde [[Bravais-tralie]].
=== Interne simmetrie ===
Die interne simmetrie tussen verskillende dele van die eenheidsel kan die vorm aanneem van 'n ''[[inversie]]'' (die omkeer van al drie die ruimtekoördinate), 'n ''spieëling'' (die loodregte omkeer van 'n [[ruimtekoördinaat]] ten opsigte van 'n denkbeeldige vlak) en 'n ''[[rotasie]]'' (die draai van die ruimte om 'n denkbeeldige lyn). Omdat 'n kristalstruktuur altyd ook 'n verskuiwingsimmetrie het, kom slegs 2-, 3-, 4-
Kristalstrukture in die verskillende roostersoorte kan verskillende simmetrie-elemente bevat:
Lyn 41:
* 'n ''Ortorombiese'' struktuur het drie dubbele rotasies of twee dubbele rotasies en 'n spieëling of drie spieëlings.
* 'n ''Tetragonale'' struktuur het ten minste een viervoudige rotasie
* 'n ''Romboëdriese'' of 'n ''heksagonale'' struktuur het ten minste een drievoudige rotasie
* 'n ''Kubiese'' struktuur het ten minste een drievoudige rotasie (langs die [[liggaamsdiagonaal]] van die [[Kubus (wiskunde)|kubus]]) en drie twee- of viervoudige rotasies langs die drie asse en/of drie spieëlvlakke loodreg ten opsigte van die asse.
Alle moontlike kombinasies van roostersoorte met alle kombinasies van interne simmetrie wat daarin
== Klassifikasie van roosters ==
Die roosters
{| align=right border=1 style=margin-left:1em
|