|
Sir '''Isaac Newton''' ([[4 Januarie]] [[1643]] – [[31 Maart]] [[1727]]) was 'n [[Engelse]] wetenskaplike en filosoof.
NUNOOOOOOOOOO CRLHHHH!
== Belangrikste prestasies ==
In terme van [[wiskunde]] het Newton reusagtige hoeveelhede werk tot die inhoud van wiskunde soos ons dit vandag ken, bygedra: areas van sy invloed strek vanaf [[meetkunde]] tot [[Analise|kalkulus]] tot [[algebra]]. In besonder word die ontwikkeling van die [[binomiaalstelling]] aan hom toegeskryf. Hierdie stelling bied die terme van die ontwikkeling van 'n binomiaaluitdrukking opgehef tot 'n bepaalde mag van n. Byvoorbeeld, [(x + y)n]. Ander wiskundige bydraes sluit in Newton se [[fluksionele calculus|fluksionele kalkulus]] ('n vertakking van kalkulus wat met wisselende hoeveelhede te make het) wat uiteindelik tot 'n nuwe vertakking van [[fisika]] gelei het, en nuwe metodes vir die ontwikkeling van 'n oneindige reeks.
Tesame met [[Gottfried Wilhelm Leibniz]] word die ontwikkeling van [[Analise|kalkulus]] aan Newton toegeskryf – al het hierdie twee onafhanklik van mekaar gewerk, as gevolg van 'n bitter twis rakende vermeende [[plagiaat]] (soortgelyk aan die [[Robert Hooke]]-debakel).
Op die fisika-front het Newton ontdek dat wit [[lig]] in werklikheid saamgestel is uit ‘primêre' kleure en derhalwe ‘sekondêr’ is in teenstelling met die destyds algemeen aanvaarde opinie dat wit lig homogeen was. Sy ''experimentum crucis'' (Die Deurslaggewende Eksperiment) het sy teorie oor die samestelling van lig deur middel van breking deur [[prisma]]s bewys.
Sy werk op die gebied van [[optika]] het voorts baanbrekersartikels wat hy van tyd tot tyd gepubliseer het (anders as wat die geval was by sy wiskundige werk), voortgebring, soos ''Opticks'' (1704) wat sy ligsamestellingsteorie gedokumenteer het deur middel van eksperimentering en uitredenering. Hierdie werk van hom het die basis gevorm van die eksperimentele fisika later in daardie eeu, en het ook die moontlikheid op die voorgrond geplaas dat lig uit deeltjies bestaan (en nie uit energiegolwe soos die meeste van sy tydgenote geglo het nie). Met die aanvang van [[kwantummeganika]] meer as 'n eeu later is beide hierdie teorieë korrek bewys!
In terme van meganika is Newton se ''Principia'' 'n hoeksteen van die moderne fisika. Die eerste boek in die reeks illustreer en verklaar Newton se drie [[wette van beweging]], naamlik:
1) Sonder die inwerking van kragte sal 'n liggaam wat in 'n rustoestand verkeer, so bly, en 'n liggaam wat in 'n reguit lyn teen 'n konstante snelheid beweeg, sal so voortgaan teen daardie konstante snelheid, vir 'n onbepaalde tydperk (die wet van traagheid).
2) 'n Liggaam sal versnel indien 'n krag daarop toegepas word, na aanleiding van F = ma.
3) Kragte kom in pare voor, met beide kragte wat gelyke omvang, maar teenoorgestelde rigtings het. Hierdie wet word gewoonlik vereenvoudig om te lees: “Vir elke aksie is daar 'n gelyke en teenoorgestelde reaksie”.
''Principia'' se tweede boek behandel hoofsaaklik die beweging van liggame deur mediums (m.a.w., die gevolge van weerstand word aan bod gebring) en die beweging van vloeistowwe. Die derde boek, ''System of the World'', skets in breë trekke Newton se beroemde wet van universele [[swaartekrag]] (F = G ). Hierdie wet stel dit dat die swaartekrag tussen twee liggame eweredig is aan die produk van hul [[massa]]s, en omgekeerd eweredig aan die vierkant van die afstand tussen hulle. In hierdie vergelyking is G eenvoudig die swaartekrag-konstante. Hierdie
kragtige vergelyking het die filosofie van fisika en, uiteindelik, die wyse waarop die mens die heelal beskou, verander.
== Lewensgeskiedenis ==
| 