Ndebele (stam): Verskil tussen weergawes

Die voorhistoriese Ndzundza opstal (isiNdebele = umuzi<ref>Skosana, supra</ref> ) het bestaan uit ʼn sentrale beeskraal omring deur ʼn aantal byekorfhutte wat van dekgras en latte gemaak is. Daarna is die byekorfhutte deur [[Rondawel|rondawels]] vervang. Rondawels word ook kegel-op-silinder strukture genoem. Die dak was steeds van dekgras gemaak, maar die mure was van latte en klei (dagha) gemaak. Nog later het hierdie strukture vierkantig en reghoekig geword. Naderhand is bakstene gebruik om die mure mee te bou. Sement het ook die dagha vervang.  Later is dakke is van sink gemaak en het hulle plat geword. In 1950 kon mens seker sê dat die ontwikkeling oor ʼn eeu plaasgevind het.<ref>C J van Vuuren, The intricacy of intangible cultural heritage: some perspectives on Ndebele earthern architecture, SAJAH, volume 23, No. 2, 2008, pp. 14-24</ref> Dit het nie oral teen dieselfde tempo gebeur nie. Ons weet dat in 1883 daar nog byekorfhutte by Nomtshagelo was.<ref>C J van Vuuren, Die vestigingspatroon van die Suid-Ndebele, MA verhandeling, Universiteit van Pretoria, 1983, p. 85.</ref>

DieDit is moontlik dat Ndzundza en sy volgelinge die eerste keer muurkuns teëgekom het toe hulle die Transvaal bereik. Die baKwena van Magaliesberg het reeds in die 1400's hul dagha-mure beskilder.<ref>Morne Fourie, Mêmes in amaNdzundza architecture, M.Arch verhandeling, McGill Univeristeit, Montreal, 1999, p. 125</ref>