Ndebele (stam): Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
Nog Ndebele kuns |
Laaste bietjie kuns |
||
Lyn 62:
In die 1940's het Suid-Afrikaanse argitekte begin belang stel in die inheemse boukuns. Betty Spence se artikel "Native Architecture" het in die November 1940 uitgawe van "South African Architectural Record" verskyn. Daarin skryf sy van haar besoek aan "a native kraal of square huts", geleë omtrent 14 myl van Johannesburg. Een van die hutte was besonder mooi want "excitingly, tucked away under the eaves, was a complete Panathenaic frieze in miniature". 'n Ander argitek, A.L. Meiring, het haar belangstelling gedeel. In 1944 het hy ʼn Mapogger-nedersetting op die plaas Hartebeestfontein, naby Derdepoort, Pretoria, ontdek. Hy het verskeie artikel oor hul boustyl in populêre tydskrifte geskryf.<ref>''Kultuur van die Bantoe,''Die Huisgenoot, 34, 1949; ''Iets oor die amaNdebele,''Lantern, 1, 1951, p. 219; ''So bou die Ndebele hul hutte'', Lantern, 3, p. 160 & 224; ''Amandebele van Pretoria,''Helikon,4 no. 16 (1954).</ref> Teen 1955 was Meiring hoof van die Skool van Argitektuur by die Universiteit van Pretoria. Hy het daarin geslaag om die Suid-Afrikaanse Toeristekorporasie se belangstelling in hierdie inheemse kunsvorm te prikkel.<ref>A.L.Meiring, ''The Amandebele of Pretoria,''South African Architectural Record, April 1955, p. 26.</ref> Intussen het Betty Spence en B.E. Bierman se artikel "M'pogga" in ʼn invloedryke Britse vaktydskrif verskyn.<ref>The Architectural Review, Julie 1954, pp. 34-40.</ref> In die vyftigerjare het die gemeenskap op Hartebeestfontein verskuif na Klipgat naby Mabopane. Hulle lok steeds toeriste.<ref>Sien <nowiki>http://ndebelevillage.co.za</nowiki></ref> ʼn Ander toeriste aantreklikheid is die opelugmuseum by Botshabelo, Middelburg, Mpumalanga.
=== Kralewerk ===
In die middel van die sestiende eeu het Europese en veral Portugese handelaars hulself by Imhambane en Delagoabaai (later Maputu) gevestig. Hulle was daar om ivoor en bokhorings te bekom. In ruil het hulle krale, koper en geweefde materiaal aangebied.<ref>Delius, ''The Land Belongs to Us, Ravan Press, Johannesburg, 1983, p. 18.''</ref> Met verloop van tyd het die krale hul pad na die binneland gevind. Dit sal onthou word dat die afstammelinge van Ndzundza tussen omtrent 1687 en 1820 in die Stoffberg omgewing gewoon het. In die 1990's het die argeoloog Alex Schoeman uitgrawings daar gedoen. Sy het tientalle glaskrale gevind.<ref>M.A.Schoeman, ''Excavating Ndzundza Ndebele Identity at Kwamaza,'' Southern African Field Archaeology 7 (1998), pp. 42-52.</ref>
Akademici het verskeie ooreenkomste tussen kralewerk en muurskilderye gevind. Van Vuuren verwys na die trappe, driehoeke en chevrons van die vroegste kralewerk.<ref>Van Vuuren (1983), p. 165.</ref> Fourie vestig aandag op die wit agtergrond en swart skeidslyne wat ook op kralewerk gevind word. Hy betoog dat kralewerk aan die begin toonaangewend was omdat dit ouer was, maar dat daar later ʼn wisselwerking was.<ref>Fourie, supra, p. 129.</ref> Meiring skryf oor die harmonie in kleur tussen kleredrag en muurversiering.<ref>Meiring (1955), p. 30.</ref>
=== Kunstenaars ===
Ons bekendste kunstenaar is Esther Mahlangu, ʼn boorling van Middelburg, Mpumalanga. Sy het haar internasionale debuut in 1989 gemaak toe haar talent in die Centre Georges Pompidou ten toon gestel is tydens die ''Magiciens de la terre uitstalling. In 1991 het leke haar werk bewonder toe sy ʼn BMW 525i met haar verfkwas bygedam het. Sedertdien het sy solo-uitstallings in Kaapstad, Parys en New York gehad. In 2015 het die Irma Stern Museum in Kaapstad weer haar werk uitgestal; hierdie keer om haar tagtigste verjaarsdag te vier. Sy woon in Mabokho op die plaas Weltevrede.''
== Verwysings ==
| |||