CERN: Verskil tussen weergawes

CERN se hooffunksie is om die deeltjieversnellers en ander infrastruktuur te verskaf wat nodig is vir hoë-energie-fisikanavorsingenergiefisikanavorsing – die resultaat is dat talle eksperimanteeksperimente uitgevoer is deur CERN na internasionale samewerkingsgeleenthede. Die [[Wêreldwye Web]] het ook hier ontstaan. Die hoofterrein by [[Meyrin]] huisves ’n groot rekenaar met ’n kragtige dataverwerkingsfasiliteit, hoofsaaklik vir eksperimentele data-ontleding;. weensWeens die behoefte aan beskikbaarheid van hierdie fasiliteite aan navorsers op ander plekke, is hierdie histories ’n groot kern vir ’n wye areaneterkareanetwerk.

== Geskiedenis en naam ==

CERN was oorspronklik 'n afkorting vir ''Conseil Européen pour la Recherche Nucléaire'' (Europese Raad vir Kernnavorsing). Op [[29 September]] [[1954]] word 'n akte geteken wat die raad ontbind en met ''l'Organisation européenne pour la Recherche nucléaire'' (Europese Organisasie vir Kernnavorsing) vervang. Tans word na CERN verwys as die ''Laboratoire européen pour la physique des particules'' (Europese laboratorium vir [[partikelfisika]]). Die oorspronklike naam, CERN het dus al die jare behoue gebly en dra opsig selfopsigself nie meer enige betekenis nie.

Ongeveer 3000 mense werk (in 2003) voltyds by CERN. Daarnaas neem ongeveer 6500 wetenskaplikes (van 500 universiteite uit 80 lande) deel aan die eksperimente wat daar uitgevoer word deel. Hierdie eksperimente vind in een van hulle ses [[partikelversneller]]s plaas. Met die eksperimente word gepoog om insig te kry in hoe [[materie]] opgebou is: uit watter [[partikel]]s dit bestaan en wat se [[krag]]te dit bymekaar hou.

Die ondersoekondersoeke word gedoen deur middel van partikelversnellers, waarmee partikels tot amper die spoed van lig versnel word voordat dit met mekaar bots. Gedurende die impak breek die partikels in [[quark]]s op. Hierdie eksperimente word gedoen om teorieë te vind wat die 4 fundamentele kragte ([[elektromagnetiese krag]], [[swaartekrag]], [[swak kernkrag]] en [[sterk kernkrag]]) kan verklaar ten opsigte van 'n enkele elementêre krag.

Op hierdie oomblik word aan 'n nog groter partikelversneller, die [[Groot Hadronversneller]] gewerk. Die versneller het in September 2008 operasioneel geword. Daar word gehoop om die [[Higgs boson]] in die versneller te vind. Die ''Higgs boson'' is 'n partikel wat ander partikels massa gee, en is die laaste partikel in die standaardmodel van materie wat nog nie geobserveerwaargeneem is nie.

Lande wat daarna toetreetoegetree of CERN verlaat het:

* [[Joegoslawië]] verlaat CERN in [[1961]], kry toe toeskouer-statustoeskouerstatus. Hierdie status word in [[1992]] opgeskort omrede die [[VN]] 'n verbod teen die land instel het.

* [[Finland]] en [[Pole]] tree toe in [[1991]] toe

* [[Hongarye]] tree toe in 1992 toe

Naas bogenoemde lede behoort daar ook 'n aantal toeskouerlande aan CERN. Hierdie lande mag die bestuursvergaderings bywoon en die notules kryverkry, maar het geen stemreg nie. Die status is ideaal vir lande wat nie lede kan of mag word nie, maar wel graag wil deelneem. Die huidige toeskouerlande is:

Naas lede en toeskouers neem wetenskaplikes uit verskeie ander lande aan CERN se eksperimente deel. Suid-Afrika word ook in die groep verteenwoordig. Hulle is: