Wikipedia

Oseaanbesoedeling: Verskil tussen weergawes

Blaai deur geskiedenis
← Ouer wysigingNuwer wysiging →
Content deleted Content added
VisueelWikiteks
Skakel
No edit summary
Lyn 1:
[[Lêer:Obvious_water_pollutionObvious water pollution.jpeg|rightregs|thumbduimnael|451x451px|Oseaanbesoedeling is dikwels duidelik sigbaar soos op hierdie foto maar sekere onsigbare besoedelende stowwe kan selfs nog meer skade aanrig. ]]
'''Oseaanbesoedeling''' vind plaas wanneer skadelike of potensiaal skadelike stowwe in die [[oseaan]] beland. Dit sluit dinge soos chemikalieë, partikels, industriële-, landbou- en residensiële afvalstowwe of die verspreiding van [[indringerorganismes]] in. Tagtig persent van oseaanbesoedeling kom van die land af. Lugbesoedeling is ook 'n bydraende faktor want op daardie manier beland gifstowwe of skadelike stowwe in die oseaan. Hierdie besoedeling wat van die land af kom saam met die lugbesoedeling is skadelik vir die oseane en die seelewe. <ref><cite class="citation web" contenteditable="false">Administration, US Department of Commerce, National Oceanic and Atmospheric. </cite></ref>▼
 
▲'''Oseaanbesoedeling''' vind plaas wanneer skadelike of potensiaal skadelike stowwe in die [[oseaan]] beland. Dit sluit dinge soos chemikalieë, partikels, industriële-, landbou- en residensiële afvalstowwe of die verspreiding van [[indringerorganismes]] in. Tagtig persent van oseaanbesoedeling kom van die land af. Lugbesoedeling is ook 'n bydraende faktor want op daardie manier beland gifstowwe of skadelike stowwe in die oseaan. Hierdie besoedeling wat van die land af kom saam met die lugbesoedeling is skadelik vir die oseane en die seelewe. <ref><cite class="citation web" contenteditable="false">Administration, US Department of Commerce, National Oceanic and Atmospheric. </cite></ref>
Die oseane word dikwels besoedel deur eksterne bronne soos landbou-afvloei, stof en ander afval wat deur die wind aangewaai word. Nutriëntbesoedeling is 'n tipe [[waterbesoedeling]] en dit verwys na oormatige plantvoedingstowwe wat in die water beland en skade aanrig. Dit is die hoofoorsaak van die [[eutrofikasie]] van oppervlakwater. Dit is veral 'n oormaat [[stikstof]] of [[fosfor]] in die water wat die groei van alge stimuleer. ▼
 
▲Die oseane word dikwels besoedel deur eksterne bronne soos landbou-afvloei, stof en ander afval wat deur die wind aangewaai word. Nutriëntbesoedeling is 'n tipe [[waterbesoedeling]] en dit verwys na oormatige plantvoedingstowwe wat in die water beland en skade aanrig. Dit is die hoofoorsaak van die [[eutrofikasie]] van oppervlakwater. Dit is veral 'n oormaat [[stikstof]] of [[fosfor]] in die water wat die groei van alge stimuleer. 
 
Baie van die potensieel giftige chemikalieë word deur [[plankton]] en [[bentos]] (seediertjies op die seebodem) ingeneem. Hierdie diertjies is meestal [[filtervreters]] en op hierdie manier word die gifstowwe deel van die oseaan se [[voedselketting]]. Van hierdie partikels vorm 'n chemiese verbinding wat totaal sonder [[suurstof]] is, en dit veroorsaak dat [[Estuarium|estuariums]] of riviermondings [[anoksies]] word.
 
Wanneer gifstowwe soos plaagmiddels in die [[marine-ekosisteem]] beland, word dit vinnig opgeneem in die [[voedselweb]] van die oseaan. Die oomblik wat dit gebeur, kan hierdie gifstowwe sekere afwykings in die seediere wat dit inneem veroorsaak. Dit lei ook tot siektes wat skadelik kan wees vir die mensdom sowel as die hele voedselweb van die oseaan. 
 
[[Toksiese metale]] beland ook soms in die marinevoedselweb. Dit veroorsaak sekere biochemiese veranderings, dit verander die gedrag van die seelewe en onderdruk die groei in die seelewe. Daar kom  groot hoeveelhede [[vismeel]] in dierevoer voor. Op hierdie manier word die mensgemaakte gifstowwe na diere op land oorgedra en so beland dit uiteindelik in vleis- en suiwelprodukte wat deur mense ingeneem word.
 
== Geskiedenis ==
[[Lêer:MARPOL_73MARPOL 73-78_signatories78 signatories.png|rightregs|thumbduimnael|350x350px|Deelnemers aan die [[MARPOL 73/78 Konvensie]] oor oseaanbesoedeling. ]]
Alhoewel oseaanbesoedeling al eeue lank voorkom, het die Internasionale Wetgewing om dit te bekamp eers in die twintigste eeu 'n werklikheid geword. Oseaanbesoedeling was 'n belangrike besprekingspunt op verskeie Verenigde Nasies Konferensies oor die [[Wet van die Oseaan]]. Dit het al in die 1950's begin. Baie wetenskaplikes het geglo die oseane is so wyd uitgestrek en groot dat dit 'n onbeperkte vermoë het om hierdie besoedeling te absorbeer en het dit dus nie as skadelik beskou nie. 
 
In die laat 1950's en vroeë 1960's het die storting van radioaktiewe afval in die oseaan op verskeie plekke baie opspraak verwek. 
 
Oseaanbesoedeling was een van die belangrikste onderwerpe op die tafel by die [[Verenigde Nasies]] se Konferensie oor die Menslike Omgewing wat in 1972 in [[Stockholm]] gehou is. Dieselfde jaar is die Konvensie vir die Voorkoming van Oseaanbesoedeling deur die Storting van Afval en ander Materie geteken. Hierdie Konvensie, ook genoem die [[Londen Konvensie]], het nie oseaanbesoedeling verban nie maar dit het lyste saamgestel van gevaarlike afval. Die gryslys is stowwe wat deur plaaslike owerhede gereguleer moet word, en die swartlys is stowwe wat verban moet word. [[Sianied]] en [[hoëvlak radioaktiewe afval]] is op die swartlys geplaas. Die London Konvensie se bepalings was net van toepassing op afval wat van skepe af gestort word, en het dus geen bydrae gelewer om die  afval wat in die vorm van vloeistof deur pyplyne in die see gestort word, te beperk nie.<ref>Hamblin, Jacob Darwin (2008) ''Poison in the Well: Radioactive Waste in the Oceans at the Dawn of the Nuclear Age.'' </ref>
 
== Die voetspoor van besoedeling ==
[[Lêer:Nrborderborderentrythreecolorsmay05-1-.JPG|leftlinks|thumbduimnael|'n Erg besoedelde rivier]]
Daar is baie maniere om die impak van besoedeling op ons marine-ekosisteme te kategoriseer.  Patin (n.d.) noem dat daar hoofsaaklik drie kategorieë van oseaanbesoedeling is: <div>
* direkte storting van afval en smetstowwe in die oseaan;
Line 28 ⟶ 29:
Smetstowwe kom maklik in die see in deur riviere. Water verdamp vinniger uit die oseane as wat dit met reën oor die oseaan aangevul kan word. Die balans word dan weer herstel deur die reënval oor die kontinente wat deur middel van die riviere terug in die see vloei. Die [[Hudsonrivier]] in [[New York (deelstaat)]] en die [[Raritanrivier]] in [[New Jersey]] wat uitloop by die noordelike en suidelike kante van [[Staten-eiland]], besoedel die [[soöplankton]] wat daar voorkom met [[kwik]] en so versprei die besoedeling op die manier na die oseaan.<ref name="Gerlach">Gerlach, S. A. (1975) ''Marine Pollution'', Springer, Berlin</ref>
 
Besoedeling kan op een van twee maniere geskied. Met lokale besoedeling is die smetstof  direk aanwesig. 'n Voorbeeld hiervan is rou riool of industriële-afval wat in die see gestort word. Eksterne besoedeling gebeur elders maar die gifstowwe beland in die see. Besoedelde riviere en die wind wat sekere chemikalieë na die oseane waai is 'n voorbeeld van eksterne besoedeling. 
 
=== Direkte storting ===
[[Lêer:Rio_tinto_river_CarolStoker_NASA_Ames_Research_CenterRio tinto river CarolStoker NASA Ames Research Center.jpg|rightregs|thumbduimnael|Suurmynwater vloei direk in die Rio Tinto Rivier.]]
Smetstowwe en giftige stowwe soos riool en industriële en chemiese afval vloei soms direk in die see in. 
 
Myne soos koper- en goudmyne veroorsaak ook oseaanbesoedeling. Die meeste van hierdie besoedeling is grond wat saam met die rivier in die see invloei. Van hierdie minerale wat vrygestel word tydens die mynproses kan groot probleme elders veroorsaak. Die mynwese se negatiewe impak op die omgewing, was besonder groot voordat daar planne gemaak is om die skade aan die omgewing te probeer beperk. Van hierdie besoedelde water beland uiteindelik in die oseaan, met katastrofiese gevolge vir die marinelewe.
 
=== Afloopwater ===
Afvoerwater van plase, stedelike gebiede en konstruksieareas waar paaie, geboue, hawens en kanale gebou word, kan grond en partikels bevat wat besmet is met [[koolstof]], stikstof, fosfor en minerale. Hierdie voedingstofryke water sorg dat alge en fitoplankton floreer by kusgebiede. Dit word [[algebloei]] genoem. Wanneer algebloei voorkom, kan dit al die beskikbare suurstof uit die water haal en die toestand staan bekend as [[hipoksie]]. 
 
Afvoerwater van paaie en snelweë is soms 'n groot bron van besoedeling in kusareas. Toksiese chemikalieë vloei saam met die afvoerwater van die teerpaaie en ander strukture af en beland dan in die oseaan. <span class="cx-segment" data-segmentid="182"></span>
 
=== Besoedeling deur skepe ===
[[Lêer:Ship_pumping_ballast_waterShip pumping ballast water.jpg|leftlinks|thumbduimnael|'n Vragskip pomp ballaswater in die see in.]]
Skepe besoedel bevaarbare riviere en kanale en oseane op vele maniere. Oliestortings het 'n vernietigende uitwerking op die ekosisteem. Nie net is dit giftig vir die seelewe nie, maar dis ook baie moeilik om dit op te ruim en van die oliedeeltjies bly vir jare in die sediment en marine-omgewing agter.<ref name="Panetta">Panetta, LE (Chair) (2003) ''America's living oceans: charting a course for sea change'' [Electronic Version, CD] Pew Oceans Commission.</ref>
 
Alhoewel groot oliestortings in die see altyd die koerante se voorblaaie haal, kom die meeste van die olie in die oseaan van ander, kleiner bronne en is dit nie 'n massiewe storting op een slag nie. Hierdie bronne van besoedeling is olietenkers wat die ballaswater in die see uitspuit wanneer die tenker leeg terugkeer, lekkende pyplyne in die oseaan of enjinolie van verskillende vaartuie.<ref>Farmer, Andrew (1997). </ref>
 
Soms val daar van die vrag van 'n [[massavragskip]], af en dit beland in die water van hawens, kanale en die oseaan en kan tot besoedeling lei. In baie gevalle is hierdie storting van die afval opsetlik, ten spyte van wetgewing wat dit verbied. Daar word bereken dat [[houerskepe]] jaarliks sowat 10 000 houers in die see verloor -– gewoonlik tydens storms.<ref><cite class="citation web" contenteditable="false">Podsadam, Janice (19 June 2001). </cite></ref> Skepe veroorsaak ook [[geraasbesoedeling |geraasbesoedeling]] wat die natuur versteur en water van [[ballastenks]] kan ook skadelike [[alge]] en ander [[indringer spesies|indringerspesies]] versprei.<ref name="Meinesz">Meinesz, A. (2003) [http://www.pbs.org/wgbh/nova/algae/impact.html Deep Sea Invasion: The Impact of Invasive Species] PBS: NOVA. </ref>
 
Ballaswater wat in die see ingeneem word en in 'n hawe uitgepomp word is 'n groot bron van ongewenste eksotiese marinelewe. Die indringer varswater zebra-mossel, wat inheems is aan die [[Swart See]], Kaspiese en Azov Seë, is waarskynlik na die Groot Mere oorgedra deur middel van die ballaswater van 'n skip wat oor meer as een oseaan gevaar het. Meinesz glo een van die voorbeelde van die ergste voorbeelde van 'n indringerspesie wat groot skade aan die ekosisteem veroorsaai het, 'n oënskynlik skadelose jellievis, ''Mnemiopsis leidyi'' is. Hierdie is 'n tipe jellievis wat so versprei het dat dit nou in baie riviermondings reg oor die wêreld voorkom. Sedert 1982 is dit opgemerk en daar word geglo dit is na die Swart See versprei deur 'n skip se ballaswater. Die bevolking van hierdie jellievisse het geweldig toegeneem en teen 1988 het dit chaos in die visbedryf veroorsaak. Hierdie jellievis het die soöplankton vernietig en daarmee saam die vislarwes en nadat hul voedselbronne uitgeroei is,  het hul getalle drasties geval. Tog het hulle steeds 'n wurggreep op die [[ekostelsel]].<ref name="Meinesz">Meinesz, A. (2003) [http://www.pbs.org/wgbh/nova/algae/impact.html Deep Sea Invasion: The Impact of Invasive Species] PBS: NOVA. </ref> 
 
[[Indringer spesies|Indringerspesies]] kan 'n gebied oorneem en wanneer dit eers gevestig is, skadelike siektes versprei, nuwe [[Genetika|genetiese]] materiaal byvoeg, die onderwaterlandskap verander en die vermoë van plaaslike spesies om kos te kry, verminder.<ref name="pimental"><cite class="citation journal" contenteditable="false">Pimentel, D.; Zuniga, R.; Morrison, D. (2005). </cite></ref>
Line 56 ⟶ 57:
 
=== Suurvorming ===
[[Lêer:Maldives_Maldives -_Kurumba_Island Kurumba Island.jpg|leftlinks|thumbduimnael|'n Eiland met 'n strandrif in die [[Maledive]]-eilandgroep. [[Koraalriwwe]] is besig om wêreldwyd uit te sterf.<ref>[http://www.guardian.co.uk/environment/interactive/2009/sep/02/coral-world-interactive Coral reefs around the world] ''[[The Guardian]]'', 2 September 2009.</ref>]]
Die oseane absorbeer [[koolstofdioksied]] uit die atmosfeer. Omdat die vlakke van atmosferiese koolstofdioksied vermeerder, word die oseane toenemend meer suurvormend.<ref name="orr05"><cite class="citation journal" contenteditable="false">Orr, J. C.; Fabry, V. J.; Aumont, O.; Bopp, L.; Doney, S. C.; Feely, R. A.; Gnanadesikan, A.; Gruber, N.; Ishida, A.; Joos, F.; Key, R. M.; Lindsay, K.; Maier-Reimer, E.; Matear, R.; Monfray, P.; Mouchet, A.; Najjar, R. G.; Plattner, G. K.; Rodgers, K. B.; Sabine, C. L.; Sarmiento, J. L.; Schlitzer, R.; Slater, R. D.; Totterdell, I. J.; Weirig, M. F.; Yamanaka, Y.; Yool, A. (2005). </cite></ref><ref name="key04"><cite class="citation journal" contenteditable="false">Key, R. M.; Kozyr, A.; Sabine, C. L.; Lee, K.; Wanninkhof, R.; Bullister, J. L.; Feely, R. A.; Millero, F. J.; Mordy, C.; Peng, T. -H. (2004). </cite></ref> Alhoewel die moontlike gevare van die versuring van die oseane nog nie ten volle verstaan word nie, is daar kommer dat [[kalsiumkarbonaat]]-strukture moontlik kan ontbind. Dit sal 'n drastiese impak op koraal en die vermoë van skulpvis om skulpe te vorm, hê.<ref name="raven05">Raven, J. A. ''et al''. (2005). </ref>
 
Oseane en die ekosisteme in die oseaan speel 'n belangrike rol in die [[koolstofkringloop]]. Die oseane het ongeveer 25% van die koolstofdioksied wat die gevolg is van menslike aktiwiteite tussen 2000 en 2007 asook ongeveer die helfte van die antropogeniese CO<sub>2</sub> wat sedert die begin van die [[industriële revolusie]] vrygestel is, verwyder. Stygende oseaantemperature en oseaanversuring beteken dat die vermoë van die oseane om die koolstof uit die atmosfeer te verwyder al hoe swakker sal word. Hierdie vrese is in die Monaco<ref>[http://ioc3.unesco.org/oanet/Symposium2008/MonacoDeclaration.pdf Monaco Declaration] and [http://ioc3.unesco.org/oanet/OAdocs/SPM-lorezv2.pdf Ocean Acidification] A Summary for Policymakers from the Second Symposium on the Ocean in a High-CO2 World. </ref> en Manado<ref>[http://www.cep.unep.org/news-and-events/manado-ocean-declaration Manado Ocean Declaration] World Ocean Conference Ministerial/High Level Meeting. </ref>
Verklarings uitgespreek.
 
'n Kwessie wat hiermee saamgaan is die metaanklatraat-reservoirs wat onder die sediment op die seebodem gevind is. Daarin word groot hoeveelhede [[kweekhuisgas]] ([[metaan]]) vasgevang en wanneer die oseane verwarm, sal dit vrygestel word. Indien al hierdie klatraat eweredig oor die seebodem versprei word, sal dit ongeveer tussen drie en veertien meter dik wees.<ref>The oceans occupy 361 million sq km</ref> 
 
=== Eutrofikasie ===
[[Lêer:Aguas_del_lago_de_Maracaibo_contaminadas_por_Lemna_03Aguas del lago de Maracaibo contaminadas por Lemna 03.JPG|rightregs|thumbduimnael|'n Besoedelde strandmeer]]
[[Lêer:Scheme_eutrophicationScheme eutrophication-en.svg|rightregs|thumbduimnael|Die effek van eutrofikasie op die marinelewe (Bentos). ]]
[[Eutrofikasie]] is 'n verhoging in chemiese voedingstowwe, soos [[stikstof]] en [[fosfor]] in 'n [[ekostelsel]]. Die plantegroei en verrotting in die ekostelsel word verhoog, daar is 'n verminderde hoeveelheid suurstof in die water, die waterkwaliteit word nadelig beïnvloed en die vis en ander seedierbevolking in die gebied word uitgedun. 
 
Die grootste sondebokke is riviere wat uitvloei in die see en wat vol chemikalieë is wat in kunsmis gebruik word of waarvan die oorsprong in menslike en diere se uitskot gevind word. Oormatige chemikalië in die water wat die suurstof uitput kan tot 'n suurstoftekort lei wat dan 'n [[dooie sone]] in die ekologie veroorsaak.<ref name="Gerlach">Gerlach, S. A. (1975) ''Marine Pollution'', Springer, Berlin</ref>
 
[[Estuarium|Estuariums]]s is van nature eutrofies weens al die mensgemaakte nutriënte wat deur afvoerwater in die see beland. Die marine-omgewing word dan die opvanggebied hiervan. Die Wêreld Hulpbron Instituut het 375 hipoksiese kusstreke geïdentifiseer: in Wes-Europa, die Ooskus en Suidkus van die V.S.A. en Oos-Asië, veral Japan. <ref>Selman, Mindy (2007) ''Eutrophication: An Overview of Status, Trends, Policies, and Strategies.'' </ref> In die oseaan kom daar dikwels [[rooi gety]] [[algebloei]] <ref><cite class="citation web" contenteditable="false">[http://www.tulane.edu/~bfleury/envirobio/enviroweb/DeadZone.htm "The Gulf of Mexico Dead Zone and Red Tides"]<span class="reference-accessdate">. </span></cite></ref> voor wat visse en soogdiere doodmaak. Wanneer die algebloei te na aan die kuslyn kom,  kan dit ook asemhalingsprobleme by mense en troeteldiere veroorsaak. 
 
Een moontlike oplossing vir eutrofikasie in estuariums is om skulpvis, soos oesters, se getalle te vermeerder. Oesterriwwe verwyder stikstof uit die water en filter sekere skadelike stowwe uit. Dit verminder die voorkoms van skadelike algebloei of anoksiese toestande. Belangrike navorsing om die gehalte van seewater te verbeter deur skulpvis te vermeerder is met [[Mossel|mossels]] deur Odd Lindahl et al in [[Swede]] gedoen.<ref><cite class="citation journal" contenteditable="false">Lindahl, O.; Hart, R.; Hernroth, B.; Kollberg, S.; Loo, L. O.; Olrog, L.; Rehnstam-Holm, A. S.; Svensson, J.; Svensson, S.; Syversen, U. (2005). </cite></ref>
 
=== Plastiese rommel  ===
[[Lêer:Pollution_swanPollution swan.jpg|leftlinks|thumbduimnael|'n [[Witswaan]] het haar nes op plastiese rommel gebou.  ]]
Oseaanbesoedeling is hoofsaaklik rommel wat op die see dryf of in die oseaan gegooi word deur mense. Tagtig persent van hierdie rommel in die oseaan is [[plastiek]] wat al hoe meer geword het na die Tweede Wêreldoorlog.<ref name="Weisman"><cite class="citation book" contenteditable="false">Weisman, Alan (2007). </cite></ref> Die hoeveelheid plastiek in die oseane kan so hoog soos honderdmiljoen metrieke [[ton]] wees.<ref name="Algalita"><cite class="citation web" contenteditable="false">[http://www.algalita.org/pdf/PLASTIC%20DEBRIS%20ENGLISH.pdf "Plastic Debris: from Rivers to Sea"] (PDF). </cite></ref>
 
Plastieksakke en bottels en ander plastiese rommel wat in die oseaan beland, hou groot gevaar vir die seelewe en visbedryf in.<ref>[http://www.algalita.org/research.html "Research | AMRF/ORV Alguita Research Projects"] Algalita Marine Research Foundation. </ref> Waterdiere en seevoëls kan daarin verstrengel raak, daarvan versmoor of dit inneem en so sterf.<ref>UNEP (2005) [http://www.unep.org/regionalseas/marinelitter/publications/docs/anl_oview.pdf Marine Litter: An Analytical Overview]</ref><ref>[http://www.helpwildlife.com/sixpackring.html Six pack rings hazard to wildlife]. helpwildlife.com</ref><ref>[http://www.seagrantfish.lsu.edu/resources/factsheets/litter_mess.htm Louisiana Fisheries – Fact Sheets]. seagrantfish.lsu.edu</ref> Visnette word gewoonlik van plastiek gemaak en raak verlore of word in die oseaan deur vissermanne agtergelaat. Dit word beskryf as doodsnette want dit verstrik [[Vis|visse]], [[Dolfyn|dolfyne]] en [[seeskilpad|seeskilpa]]<nowiki/>aie,  
[[Lêer:Laysan_albatross_chick_remainsLaysan albatross chick remains.jpg|rightregs|thumbduimnael|Die oorblyfselfs van 'n [[albatros]] wat drywende plastiek ingeneem het.]]
Baie diere wat bo op of in die see woon, sien drywende plastiek aan as kos want dit lyk soos hulle natuurlike prooi.<ref><cite class="citation web" contenteditable="false">Weiss, Kenneth R. (2 August 2006). </cite></ref> Wanneer plastiese rommel groot stukke is of gekoek is, gaan dit moeilik deur die spysverteringskanaal en bly dit daar agter. Seeskilpaaie sien plastieksakkies aan as jellievisse maar die plastiek blokkeer dan hul slukderms en dit veroorsaak dat hierdie diere weens honger of infeksie vrek.<ref><cite class="citation web" contenteditable="false">Moore, Charles (November 2003). </cite></ref><ref>Sheavly & Register, 2007, p. 3.</ref>
 
Plastiek hoop op omdat dit nie biodegradeerbaar soos ander materie is nie. Dit sal wel deur lig afgebreek word wanneer dit aan die sonlig blootgestel word, maar dit kan net in droë omstandighede gebeur en water keer dat dit gebeur. <ref><cite class="citation web" contenteditable="false">Weisman, Alan (Summer 2007). </cite></ref> In marine-omgewings breek plastiek wat deur sonlig afgebreek is in nog kleiner stukkies op en die [[polimeer]] breek af tot op molukêre vlak. Dit word dan deur die jellievisse gevreet en op daardie manier beland die plastiek in die oseaan se voedselketting.<ref><cite class="citation journal" contenteditable="false">Thompson, R. C. (2004). </cite></ref><ref><cite class="citation journal" contenteditable="false">Moore, C. J.; Moore, S. L.; Leecaster, M. K.; Weisberg, S. B. (2001). </cite></ref> Ander stukkies van hierdie plastiekoorblyfsels beland in die mae van seevoëls en diere,<ref name="natural-history"><cite class="citation news" contenteditable="false">Moore, Charles (November 2003). </cite></ref> soos seeskilpaaie en albatrosse.<ref name="mindfully"><cite class="citation news" contenteditable="false">Moore, Charles (2 October 2002). </cite></ref>
[[Lêer:Kamilo_Beach2_Courtesy_Algalita_dot_orgKamilo Beach2 Courtesy Algalita dot org.jpg|leftlinks|thumbduimnael|Marine rommel op Kamilostrand, [[Hawaii]]. Dit het daar uitgespoel vanaf die Groot Rommelhoop in die Stille Oseaan. ]]
Plastiese rommel hoop op een plek in groot hoeveelhede op in die groot oseaandraaikolke waarvan daar ses in die wêreld is. 'n Voorbeeld hiervan is die Stille Oseaan se plastiese rommelhoop waar daar geweldig baie plastiek op die water dryf. In 1999 het seewatermonsters uit hierdie gebied getoon dat die hoeveelheid plastiek ses keer meer is as die soöplankton wat die dominante dierelewe van hierdie gebied is.<ref name="Weisman"><cite class="citation book" contenteditable="false">Weisman, Alan (2007). </cite></ref><ref name="AlgalitaVid"><cite class="citation web" contenteditable="false">[http://www.youtube.com/watch?v=rVwuPSLx2Xc "Plastics and Marine Debris"]. </cite></ref>Daar spoel groot hoeveelhede van hierdie rommel op die [[Midway-atol|Midway-eiland]] en Hawaiise eilande uit. Negentig persent daarvan is plastiek en hierdie plastiek hoop op die strande van Midway op waar dit 'n bedreiging vir die voëlbevolking van die eiland is. Midway-eiland is die tuiste van tweederdes (1.5 miljoen) van die totale bevolking van die [[swartwangalbatros]].<ref><cite class="citation web" contenteditable="false">[http://the.honoluluadvertiser.com/article/2005/Jan/17/ln/ln23p.html "Midway's albatross population stable &#x7C; Hawaii's Newspaper"]. </cite></ref> Byna al hierdie albatrosse het plastiek in hulle [[Spysverteringstelsel|spysverteringstelsels]]<ref><cite class="citation web" contenteditable="false">Jordan, Chris (11 November 2009). </cite></ref> en een derde van hulle kuikens vrek.<ref><cite class="citation news" contenteditable="false">[http://news.bbc.co.uk/2/hi/talking_point/7318837.stm "Q&A: Your Midway questions answered"]. </cite></ref>
 
=== Gifstowwe ===
Buiten plastiek is daar groot probleme met sekere gifstowwe wat nie vinnig genoeg disintegreer in die marine-omgewing nie. Voorbeelde hiervan is insekgifstowwe soos [[DDT]] en radioaktiewe afval. Swaar metale soos [[kwik]], [[lood]], [[nikkel]], [[arseen]] en [[kadmium]] het 'n hoë digtheid en kan giftig wees. Hierdie gifstowwe bly agter in baie marinespesies en die proses word bio-opeenhoping genoem. Dit is veral in estuariums waar daar groot hoeveelhede van hierdie gifstowwe ophoop.  
; Spesifieke voorbeelde
* Sjinese en Russiese industriële besoedeling met karbolsuur en swaar metale in die Amoer-rivier het die visvoorraad vernietig en die estuarium se grond beskadig. <br /><ref>[http://www.npolar.no/ansipra/english/Indexpages/Ethnic_groups.html#19 "Indigenous Peoples of the Russian North, Siberia and Far East: Nivkh"] by Arctic Network for the Support of the Indigenous Peoples of the Russian Arctic</ref>
* Wabumun Meer in [[Alberta]], [[Kanada]], was een van die mere in die area waar die meeste witvis gevang kon word maar dit het nou onaanvaarbaar hoë vlakke van swaar metale in die sediment en vis. 
* Vanweë hulle topposisie in die voedselketting en die toename in swaar metale in hulle dieet, is daar veral hoë [[Kwik|kwikvlakke]] in groter spesies soos [[blouvin-tuna]] en [[albakoor]].  
* <ref><cite class="citation web" contenteditable="false">[http://www.cfsan.fda.gov/~dms/admehg3.html "What You Need to Know About Mercury in Fish and Shellfish"]. </cite></ref><br>
* Sekere skulpvis en krappe kan in omgewings met hoë besoedelingsvlakke oorleef maar dan word daar baie swaar metale en gifstowwe in hulle weefsel opgegaar. Wanneer hierdie spesies gebruik word as kos, moet daar versigtig te werk gegaan word. Dit is veral swanger vroue, moeders wat borsvoed en kinders wat hiervoor versigtig moet wees.
* <ref name="mbcmc"><cite class="citation journal" contenteditable="false">Hui, C. (2005). </cite></ref><ref name="uctip"><cite class="citation journal" contenteditable="false">Silvestre, F.; Trausch, G.; Péqueux, A.; Devos, P. (2004). </cite></ref>
* Afvoerwater met insekdoders daarin kan die geslag van visspesies geneties verander en manlike visse in vroulike visse verander.<ref>''Science News.'' </ref>
* Swaar metale dring die omgewing binne deur oliestortings.<ref>Perez-Lopez ''et al.'' (2006)</ref>
* In 2005, is die 'Ndrangheta, 'n [[Italiaans|Italiaanse]]e mafia sindikaat, daarvan beskuldig dat hulle nagenoeg 30 skepe vol giftige rommel, waarvan die meeste radioaktief was, gesink het. Dit het gelei tot wydgespreide ondersoeke na die onwettige storting van radio-aktiewe rommel.<ref name="esp050805">Bocca, Riccardo (5 August 2005) [http://www.archivio900.it/it/articoli/art.aspx?r=relauto&id=5978 Parla un boss: Così lo Stato pagava la 'ndrangheta per smaltire i rifiuti tossici]. </ref>
* Sedert die einde van die [[Tweede Wêreldoorlog]], het verskeie nasies, insluitend die [[Sowjetunie]], die [[Verenigde Koninkryk]], die [[Verenigde State van Amerika]] en [[Duitsland]] sommige van hulle [[chemiese wapens]] in die [[Oossee]] gestort en vrese vir omgewingsbesoedeling laat styg.<ref>[http://www.dw-world.de/dw/article/0,,3102728,00.html Chemical Weapon Time Bomb Ticks in the Baltic Sea] Deutsche Welle, 1 February 2008.</ref><ref>[http://www.helcom.fi/stc/files/Publications/Proceedings/bsep112.pdf Activities 2006: Overview] Baltic Sea Environment Proceedings No. 112. </ref>
 
=== Onderwater geraasbesoedeling ===
Die marine lewe is gevoelig vir geraas of die geraasbesoedeling van dinge soos skepe wat verbyvaar, die eksplorasie vir olie, seismiese opnames en die lae frekwensie sonartoerusting van duikbote. Klank trek vinniger oor groot afstande in die oseaan as wat dit in die atmosfeer doen. Groot seediere soos walvisse se sig is gewoonlik swak en hulle maak baie staat op akoestiese inligting. Dit geld ook vir groter vissoorte in die diepsee waar dit volkome donker is.<ref>[http://see-the-sea.org/topics/pollution/noise/noise_pollution.htm Noise pollution] Sea.org. </ref> Tussen 1950 en 1975 het die geraas op een plek in die Stille Oseaan met tien [[desibel]] vermeerder wat 'n tienvoudige vermeerdering is. <ref>Ross, (1993) On Ocean Underwater Ambient Noise. </ref>
 
Geraas veroorsaak ook dat sekere spesies se kommunikasie harder word. Dit word genoem die Lombard vokale reaksie.<ref>[http://www.dosits.org/glossary/pop/lvr.htm Glossary] ''Discovery of Sounds in the Sea''. </ref> [[Walvisgesang]] duur langer wanneer duikbote se opsporingstelsels aan is.<ref><cite class="citation journal" contenteditable="false">Fristrup, K. M.; Hatch, L. T.; Clark, C. W. (2003). </cite></ref>  Indien sekere diere nie hard genoeg kan "praat" nie, word hulle kommunikasie deur mensgemaakte klank oorheers. Wanneer hierdie kommunikasie nie gehoor word nie kan waarskuwings verlore gaan en kan die boodskap dat prooi gevind is of dat daar 'n gevaar van nette is, nie oorgedra word nie. Indien een spesie harder begin kommunikeer, sal dit ander stemme oordonder en dan gaan die hele [[ekostelsel]] later harder begin "praat". <ref>[http://www.dosits.org/tutorials/animalt-masking.htm Effects of Sound on Marine Animals] ''Discovery of Sounds in the Sea''. </ref>
 
Volgense die oseanograaf Sylvia Earle is "Onderwater geraasbesoedeling soos om te sterf weens duisend snye. Elke klank is dalk nie lewensgevaarlik nie, maar indien alles saam gevoeg word, die klank van skepe, seismiese toetse en militêre aktiwiteite, skep dit 'n totaal ander omgewing as die van 50 jaar gelede. Daardie hoë vlakke van geraas moet 'n vernietigende impak op die seelewe hê."<ref>Natural Resources Defense Council Press Release (1999) Sounding the Depths: Supertankers, Sonar, and the Rise of Undersea Noise, Executive Summary. </ref>
 
== Is daar 'n oplossing? ==
[[Lêer:Aerosolcan_pullutionAerosolcan pullution.jpg|leftlinks|thumbduimnael|'n [[Aërosol]]-blikkie is deel van die rommel op die strand.]]
Dis dringend noodsaaklik dat die menslike samelewing minder rommel moet stort. Dit vereis 'n politieke en sosiale wil en mense moet ingelig word oor die implikasies en vernietigende effek van oseaanbesoedeling sodat mense sal leer om die omgewing te respekteer en dit nie so sal vernietig nie. <ref><cite class="citation journal" contenteditable="false">Kullenberg, G. (1999). </cite></ref> Dis noodsaaklik dat internasionale owerhede almal betrokke moet raak.<ref><cite class="citation journal" contenteditable="false">Matthews, G. (1973). </cite></ref> Dis dikwels moeilik om oseaanbesoedeling aan te spreek omdat dit oor verskillende landsgrense strek, en daarom is dit moeilik om sekere regulasies en wette toe te pas.<ref>Warner R (2009) [http://books.google.com/books?id=0s3nzXC7tMcC&printsec=frontcover ''Protecting the oceans beyond national jurisdiction: strengthening the international law framework'']. </ref>
 
Sonder die nodige bewustheid van oseaanbesoedeling, sal daar nie die nodige reaksie wees by mense om wel 'n verskil te maak nie. Gebalanseerde inligting oor die bronne van besoedeling en die impak wat dit op die omgewing het, moet by die man op straat uitkom sodat almal kan hande vat om die probleem aan te spreek. Daar moet ook toenemend meer en meer navorsing gedoen word om die impak van die besoedeling korrek aan te teken. Daoji en Dag sê in hul navorsing, <ref>Daoji L and Daler D (2004) [http://www.unep.org/dewa/giwa/publications/articles/ambio/article_13.pdf "Ocean pollution from land-based sources: East China Sea, China"] ''Ambio'', '''33''': 1–2. </ref> een van die redes waarom die Chinese bevolking nie genoeg omgee vir die omgewing nie, is omdat Jan Alleman in China nie genoeg kennis het oor die vernietiging van die omgewing deur menslike aktiwiteite nie. Dit moet aangespreek word. <span class="cx-segment" data-segmentid="707"></span>
 
== Bronne ==
{{ReflistVerwysings|30em}}
 
== Lees ook ==
Line 127 ⟶ 128:
* UNEP/GPA (2006) [http://gpa.unep.org/documents/soe_-_trends_and_english.pdf ''The State of the Marine Environment: Trends and processes''] United Nations Environment Programme, Global Programme of Action, The Hague. 2006 [[:en:Special:BookSources/9280727087|ISBN 92-807-2708-7]].
* UNEP (2007) ''[http://www.unepscs.org/SCS_Documents/Download/19_-_Technical_Publications_and_Guidelines/Technical_Publication_10_-_Land-Based_Pollution_in_the_South_China_Sea.html Land-based Pollution in the South China Sea]''. UNEP/GEF/SCS Technical Publication No 10.
 
[[Kategorie:Besoedeling]]
[[Kategorie:Water]]
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/wiki/Oseaanbesoedeling"