Koos Kombuis: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
Taal
+Skakel Willem Anker
Lyn 28:
'''Koos Kombuis''' is ’n [[Afrikaans]]e musikant en skrywer. Hy het in die laat 1980's bekendheid verwerf as deel van die anti-establishment [[alternatiewe Afrikaanse musiekbeweging]] wat ’n hoogtepunt bereik het met die landwye toer ''Voëlvry''. Ander musici wat deel uitgemaak het van die beweging was [[Johannes Kerkorrel]] en [[Bernoldus Niemand]] (James Phillips). Dit was ’n groep jong [[Afrikaners]] wat gekant was teen [[apartheid]] en die regerende [[Nasionale Party]].
 
== Biografie ==
=== Geboorte en vroeë jare ===
Koos Kombuis is op [[5 November]] [[1954]] in [[Kaapstad]] gebore as André le Roux du Toit, een van drie seuns. Sy ma was ’n onderwyseres en sy pa ’n maatskaplike werker. Hy het in [[Riversdal]], [[Paarl]], [[Wellington, Weskaap|Wellington]], [[Kuruman]] en [[Bellville]] grootgeword voor die gesin hulle in [[Stellenbosch]] en later [[Pretoria]] gevestig het, waar hy sy matriek in 1972 aan die [[Hoërskool Menlopark]] voltooi het. Hy was onder meer in [[Paul Roos Gimnasium]] op Stellenbosch op skool, waar hy saam met [[Etienne van Heerden]] in die klas was.<ref name=Terblanche>Erika Terblanche, [http://www.litnet.co.za/cgi-bin/giga.cgi?cmd=cause_dir_news_item&cause_id=1270&news_id=58836 Koos Kombuis (1954– )], [[Litnet]], besoek op 30 Desember 2009.</ref>
 
Lyn 36:
Nadat hy ’n paar jaar van sy ouers vervreem was, het hy in 1976 weer by hulle gaan woon. In dié tydperk het hy ’n jaar in die psigiatriese hospitaal Weskoppies deurgebring.<ref>[http://www.exclusivebooks.com/ Exclusive Books], [http://www.exclusivebooks.com/features/authors/kkombuis2.php Koos Kombuis], besoek op 10 Augustus 2008.</ref>
 
=== Begin van skrywersloopbaan ===
In 1977, terwyl hy steeds ’n pasiënt by Weskoppies was, is sy eerste kortverhaal gepubliseer: ''Die Man met die Lang Ding'', wat gehandel het oor ’n homoseksuele man wat nie sy seksuele voorkeure kon verwerk nie. Dit is in die ondergrondse letterkundetydskrif ''[[Donga]]'' gepubliseer.<ref>Koos Kombuis, Die Tyd van die Kombi's - ’n Persoonlike blik op die Afrikaanse rock-rebellie, p50</ref> In Oktober 1978 is ’n gedig, ''Gebed'', in dié tydskrif se opvolger, ''Inspan'', gepubliseer. Dit sou later in 1981 lei tot ’n hofsaak teen Isobel Hofmeyr, die redakteur van die tydskrif, waarin die staat beweer het dat sy ’n ongewenste publikasie uitgegee het aangesien die gedig God aanspreek en dat dit ’n parodie op die Onse Vader is. Die aansoek is egter tersyde gestel.<ref name=Terblanche />
 
Na sy ontslag uit Weskoppies het hy na die Kaap teruggekeer, waar hy ’n tyd lank kortverhale vir ''[[Huisgenoot]]'' geskryf het. Sy eerste kortverhaal wat in dié tydskrif verskyn het, was ''My pa se huis'' (1979).<ref name=Terblanche /> In 1980 het die uitgewery Skoppensboer van sy poësie onder die naam André le Roux du Toit in die digbundel ''Brêkfis met vier'' gepubliseer, saam met werk van drie ander debutante, [[Daniel Hugo]], [[Peter Snyders]] en [[Etienne van Heerden]]. Du Toit se werk begin in postmodernistiese styl met ’n "apologie waarin eksperimentering met dwelms openlik bely word en A.G. Visser grondig herskryf word". In die bundel handel die gedigte nie net oor "mooi" onderwerpe nie, "maar ook oor die on-mooie, oor dwelms, waansin, apartheid, kanker, die dood".<ref>Joan Hambidge, [http://152.111.11.6/argief/berigte/volksblad/2005/05/23/VB/4Bk/01.html Tydsdokument ’n stukkie Africana - Brekfis met vier], Volksblad - Maandag 23 Mei 2005, besoek op 30 Desember 2009.</ref>
 
Ook in 1980 het hy die tydskrif ''Hunch'' uitgegee waarvan slegs 12 eksemplare gedruk is. Daarna het ’n enkele uitgawe van die satiriese tydskrif ''Graffiti'' verskyn as deel van die letterkundetydskrif ''Graffier'', asook '' Tagtiger'', wat ’n langer leeftyd geniet het. Letoit het in dié tydperk ook as uitgewer opgetree met Uitgewery Skeurbuik wat volgens die bekendstellingspamflet ’n "liefdadigheidsbeweging ter bevordering van Punkafrikaans" was.<ref>[[Willem Anker]], [http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2004/01/19/DB/11LDNk/06.html Koos skop nog teen die vinger in elkeen se kop],[[Die Burger]], Maandag 19 Januarie 2004, besoek op 30 Desember 2009.</ref>
 
In 1982 is die digbundel ''Surburbia'' deur [[Perskor]] uitgegee. Die bundel is as naaswenner van die Perskor-prys aangewys.<ref name=Terblanche /> In 1985 is ''Surburbia'' gevolg deur sy tweede digbundel, ''Die Geel Kafee''. Volgens Kombuis self is daar twee opvallende aspekte aan ''Die Geel Kafee'', naamlik dat dit al hoe nader aan sy latere lirieke beweeg het en "onbeskaamd Eurosentries" is in terme van taalgebruik en verwysingsveld. Die digkuns is volgens hom gewortel in die metafore van [[Van Gogh]], Sartre en die Simboliste.<ref name = exclusivebooks>[http://www.exclusivebooks.com/ Exclusive Books],[http://www.exclusivebooks.com/features/authors/kkombuis.php?PHPSESSID=PHPSESSID Koos Kombuis], besoek op 30 Desember 2009.</ref>
 
Gedurende die vroeë 1980's is ’n paar kortverhale gepubliseer.<ref>[http://www.kooskombuis.co.za/ Koos Kombuis], [http://www.kooskombuis.co.za/Biografie.html Biografie], Besoekbesoek op 10 Augustus 2008</ref> Hulle sluit in ''Nou´s die Kaap Weer Hollands'' (1982), ''My Nooi Is In ´n Tikmasjien'' (1983) en ''Breekwater'' (1986). Ligte werke, insluitend ''Kleingeld vir ´n terreurdaad'' (1984) en ''’n Roos vir die Karoomeisie'', is ook deur [[Perskor]] uitgegee.
 
Andre Letoit se eerste vollengte-roman, die eksperimentele ''Somer II '', het in 1985 verskyn. Volgens Kombuis het ''Somer II'' gespot met die rolprent ''Somer'' wat ’n jaar of twee te vore uitgegee is en nie met CM van den Heever se ''Somer'' nie.<ref>Koos Kombuis, Die Tyd van die Kombi's - ’n Persoonlike blik op die Afrikaanse rock-rebellie, p60</ref> Verskeie resensies beskou ''Somer II'' as ’n "punk-roman" , die eerste in Afrikaans.<ref>Jan Vermaak het in ''Prisma'' van Junie 1991 geskryf dat dit volgens Braam de Vries die eerste "punk-roman" in Afrikaans is.</ref> Resensies verwys ook na die "sterk invloed van Kerouac se ''On the road'', met dieselfde doelloosheid, ewigdurende adolessensie en, uiteindelik, patos, van die Beats."<ref>Verwysing</ref> "Die roman toon met sy afwisseling en rommelrigheid ’n verwantskap met Jack Kerouac se ''On the road'', die ‘beat generation’ se klassieke roman oor seks, jazz en vryheid."<ref>Barend J. Toerien, [http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/1986/07/03/8/2.html Mandjie vol gedagtes - Somer II - ’n Plakboek deur andré le Toit], [[Die Burger]], 3 Julie 1986, besoek op 30 Desember 2009</ref>
 
''Somer II'' is gevolg deur ''Suidpunt-jazz'', die eerste wat onder sy nuwe naam, Koos Kombuis, verskyn het. Volgens Kombuis se webtuiste is "dit die verhaal van ’n skrywer, sy boek en sy karakters. Dit vertel ook die storie van ’n geskiedenisdosent se onthutsende besoeke aan die verlede, met ’n onkonvensionele aartsengel as metgesel – van Jan van Riebeeck se landing aan die Kaap tot Piet Retief se laer by Bloedrivier... En dit kan net tot een ding lei: ’n piekniek by Dingaan!" <ref>[http://www.kooskombuis.co.za/ Koos Kombuis], [http://www.kooskombuis.co.za/My%20Boeke.html My Boeke], Besoekbesoek op 31 Desember 2009</ref>
 
=== Alternatiewe Afrikaanse musiekbeweging ===
In 1984 het die onafhanklike platemaatskappy Shifty Records ’n album met die naam ''Wie is Bernoldus Niemand'' van die kunstenaar [[James Phillips]] uitgegee. Koos Kombuis, wat toe nog as André le Toit bekendgestaan het, het in 1986 ’n kopie van die album op die Groentemarkplein in Kaapstad gekoop. Hy is so deur die album geïnspireer dat hy self ’n demonstrasiekasset opgeneem en aan Shifty gestuur het. Lloyd Ross van Shifty het hom laat weet dat hy hom wou opneem. ''Ver van die ou kalahari'' is in Mei 1987 in Johannesburg opgeneem.
 
In Johannesburg het hy vir James Phillips ontmoet. Shifty se verspreiding van Le Toit se album aan kampusradiostasies sou lei tot Le Toit se ontmoeting met Dagga-Dirk Uys wat aan die hoof van die Universiteit van die Oranje-Vrystaat se radiostasie was. Le Toit sou [[Johannes Kerkorrel|Ralph Rabie]] (later Johannes Kerkorrel) ontmoet toe [[Rapport]] hom stuur om in Kaapstad met hom ’n onderhoud te voer. Die onderhoud sou lei tot gesamentlik optredes by die Black Sun waar Jannie "Hanepoot" van Tonder en Willem Möller by Le Toit, Kerkorrel en Uys aangesluit het om die Gereformeerde Blues Band te vorm. Hulle het die Eerste Alternatiewe Afrikaanse Rock-Konsert op [[25 Maart]] [[1988]] in die Pool Club in Von Wielighstraat in Johannesburg gehou.
 
Phillips, onder die naam Bernoldus Niemand en die Daggarokers, Andre le Toit en die Gereformeerde Blues Band het saam opgetree in die Shifty Music Festival by die Market Warehouse wat in November 1988 gehou is. Dit was die platform vir die uitreiking van die album ''Voëlvry''. Die album het ’n versameling van die beste alternatiewe Afrikaanse musiek bevat waar Bernoldus Niemand saam met die Gereformeerde Blues Band, André le Toit, Die Kêrels, Khaki Monitor, The Genuines, Randy Rambo en die Rough Riders en Pieter van der Lugt verskyn het. Die Alternatiewe Afrikaanse Musiekbeweging sou ’n hoogtepunt bereik met die landwye Voëlvry-toer, waaraan Phillips in sy gedaante as Bernoldus Niemand saam met die groep Swart Gevaar sou optree.
 
Op [[25 Maart]] [[1988]] was Du Toit, as André Letoit, een van die sleutelfigure in die Eerste Alternatiewe Afrikaanse Rock-konsert wat in die Pool Club in [[Johannesburg]] gehou is. Ander kunstenaars wat aan die konsert deelgeneem het, sluit in die Gereformeerde Blues Band, Koos, The Genuines, Die Kêrels, en Bernoldus Niemand en die Swart Gevaar. Die konsert is deur Dagga-Dirk Uys en Boogy Gottsma gereël en kan beskou word as die begin van die alternatiewe Afrikaanse musiekbeweging<ref>[[Die Burger]], [http://152.111.1.251/argief/berigte/dieburger/1999/01/29/5/11.html Unieke reünie kom op KKNK ], Besoekbesoek op 10 Augustus 2008</ref><ref>[[Litnet]], [http://www.oulitnet.co.za/senet/senet.asp?id=6250 Wat was eerste: die hoender of die eier? ...], Besoekbesoek op 10 Augustus 2008</ref>
 
== Albums ==
* ''Ver van die Ou Kalahari''
* ''Niemandsland (and Beyond)''
Lyn 72:
* ''Bloedrivier''
 
== Boeke ==
* ''Suidpunt-Jazz''
* ''Suburbia''
Lyn 81:
* ''Hotel Atlantis''
* ''The Secret Diary of God''
* ''Raka - die Roman''
* ''Somer II''
* ''Die Tyd van die Kombi's / Short Drive to Freedom''
 
== Sien ook ==
* [[Afrikaanse musiek]]
* [[Suid-Afrikaanse musikante]]
 
== Eksterne skakels ==
* http://kooskombuis.co.za
 
Lyn 95:
{{Verwysings}}
 
{{DEFAULTSORT:Kombuis, Koos}}
{{saadjie}}
[[Kategorie:Suid-Afrikaanse skrywers|Kombuis, Koosmusici]]
 
[[Kategorie:Suid-Afrikaanse musici|Kombuis, Koosskrywers]]
[[Kategorie:Afrikaanse skrywers|Kombuis, Koos]]