Gallië: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
Legobot (besprekings | bydraes)
k Verplasing van 1 interwikiskakels wat op Wikidata beskikbaar is op d:q38060
No edit summary
Lyn 16:
=== Die Romeinse verowering ===
[[Lêer:Narbonne Via Domitia.jpg|thumb|250px|Oorblyfsels van die Romeinse grootpad ''[[Via Domitia]]'' in Narbonne]]
Vanaf [[125 v.C.]] het die Romeine met die verowering van die kusgebiede langs die Middellandse See en die Rhônevallei begin. Die stad Aquae Sextiae (die huidige [[Aix-en-Provence]]) is in [[122 v.C.]] as 'n Romeinse kolonie gestig. Een jaar later is die suidoostelike Gallië as 'n provinsie onder die naam [[Gallia Narbonensis]] by die Romeinse Ryk ingelyf. Narbo (die huidige Narbonne) het in [[118 v.C.]] as sy administratiewe sentrum ontstaan.
[[Lêer:Inauguration vercingetorix et opera.JPG|thumb|links|250px|Die inwyding van die Vecingetorix-standbeeld in [[Clermont-Ferrand]]]]
Die inval van die Kimbers en Teutone in Suid-Gallië en Noord-Italië is in die jaar 113 v.C. blykbaar as 'n ernstige bedreiging vir Rome beskou. Die twee Germaanse volkere is moontlik deur 'n springvloed in hul [[Skandinawië|Skandinawiese]] tuisland (vermoedelik die huidige Jutland in [[Denemarke]]) gedwing om na ander geweste te verhuis. Later het ook ander Germaanse stamme by hulle trek aangesluit. Die Germane het verskeie kere groot Romeinse leërs verslaan, onder meer naby Noreia in die huidige [[Oostenryk]] en in 105 v.C. naby Arausio (die huidige Orange) in Suid-Gallië. Twee Romeinse leërs het in [[105 v.C.]] daarin geslaag om die twee Germaanse stamme na die Rhône terug te dryf. Die Romeinse veldheer Gaius Marius het in [[102 v.C.]] naby Aquae Sextiae 'n oorwinning oor die Teutone behaal en een jaar later ook die Kimbers naby Vercellae in Noord-Italië verslaan. Die oorlewende vroue het in hul laers saam met hulle kinders selfmoord gepleeg om nie die Romeinse slawerny te moet verduur nie.
 
Historiese Romeinse berigte wat die getalle van die Germaanse stamme van die Kimbers en Teutone op meer as 300 000 beraam het, was vermoedelik oordrewe. Danksy hulle vreemde en skrikwekkende voorkoms, byvoorbeeld hulle blonde hare en blou oë, en hulle barbaarse godsdiens, waarin vroulike priesters met grys hare en wit tabberds 'n groot gespeel het (hulle het volgens oorlewerings die ingewande van menslike slagoffers, veral oorlogsgevangenes, gebruik om die toekoms te voorspel), het die nuus van hulle invalle tot groot paniek in Rome gelei.
Lyn 24:
Die herinnering aan hierdie barbaarse krygers uit die onbekende noordelike geweste het in Rome dekades lank lewendig gebly. Met sy slim verwysings na hierdie moontlike gevaar uit die noorde het Julius Caesar later op 'n hoogs geskikte manier sy veldtog teen die Keltiese stamme geregverdig.
 
In die tydperk tussen [[58 v.C.|58]] en [[51 v.C.]] het Gaius Julius Caesar die res van Gallië verower en in sy beroemde boek ''De bello Gallico'' uitvoerige persoonlike waarnemings en kommentaar rondom dié veldtog neergeskryf. Die gemeenskaplike opstand onder die leiding van die Galliese hoof Vercingetorix in 52 v.C. was die laaste vergeefse poging van die inheemse stamme om die Romeine uit Gallië te verdryf. Met sy oorwinning naby [[Slag van Alesië|Alesië]] in dieselfde jaar het Caesar daarin geslaag om alle verset teen die Romeine plat te vee.
 
=== Die Romanisering ===
Lyn 32:
Daarnaas het die Romeine ook 'n einde aan die voortgesette stamgevegte gemaak en Gallië geleidelik tot een van die welvarendste gebiede in die Romeinse Ryk ontwikkel. Die ''Provincia'' (die huidige [[Provence]]) het danksy 'n golf van Romeinse immigrante, veral veterane van die Romeinse leër, een van die mees geromaniseerde gebiede geword, wat ook vandag oor die rykste Romeinse erfenis in Frankryk beskik, met die antieke Nemausus (die huidige Nîmes) en [[Arles]] as sentrums van die Romeinse boukuns.
 
Die inwoners van dié Galliese provinsie het sedert [[50 v.C.]] (volgens ander bronne sedert [[69|69 n.C.]]) in aanmerking gekom vir Romeinse burgerskap, mits hulle aan bepaalde voorwaardes kon voldoen. Beheersing van die Latynse taal was gewoonlik 'n voorvereiste vir die verlening van die ''ius Latinum'', wat byna dieselfde burgerregte behels het as die burgerskap van die stad Rome. Die beleid om die Romanisering op 'n vrywillige manier te bevorder, het in die geval van Gallië geblyk om hoogs suksesvol te wees. Onder die heerskappy van keiser Claudius is byvoorbeeld die stamhoofde van die Aedui as lede van die Romeinse senaat aanvaar. Gallië het tot by die verval van die Romeinse Ryk in die 5de eeu 'n belangrike steunpilaar van die Romeinse heerskappy in Wes-Europa gevorm en ná die Germaanse verowering van groot dele van die Wes-Romeinse Ryk 'n beduidende rol by die bewaring van die Romeins-Christelike kultuur gespeel.
 
=== Die laat antieke tydperk ===