Kopties: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
Alias (besprekings | bydraes)
k spelling
k Bygewerk
Lyn 1:
: ''Hierdie artikel handel oor die taal. Vir die etniese groep, sien [[Kopte]].''
{{Inligtingskas Taal
|naam=Kopties
Line 5 ⟶ 6:
|state={{vlagland|Egipte}}<br />{{vlagland|Kanada}}<br />{{vlagland|Australië}}<br />{{vlagland|Verenigde State}}
|streek=
|sprekers=''uitgesterf''<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.ethnologue.com/language/cop | title=Ethnologue: Languages of the World, Seventeenth edition, Coptic | publisher=Ethnologue | accessdate=21 Februarie 2016}}</ref>
|sprekers=''uitgesterf''
|rang=
|skrif=[[Koptiese alfabet]]
Line 19 ⟶ 20:
}}
 
Die '''Koptiese taal''' (ⲘⲉⲧⲢⲉⲙ̀ⲛⲭⲏⲙⲓBohairies: ⲙⲉⲧⲣⲉⲙ̀ⲛⲭⲏⲙⲓ ''met.rem.ən.khēmi'', Sahidies: ⲙⲛⲧⲣⲙⲛⲕⲏⲙⲉ ''mənt.rəm.ən.kēme'', [[Grieks]]: Μετ Ρεμνχημι Mad.Rmenkami''Met Rem(e)nkhēmi'') het regstreeks ontwikkel uit die [[Egipties|Egiptiese taal]], 'n selfstandige tak van die [[Afro-Asiatiese tale]] wat in [[Egiptiese hiërogliewe|hiërogliewe]] en die [[Hieratiese alfabet|Hieratiese]] en [[Demotiese alfabet]]te geskryf is. Die [[Koptiese alfabet]] is 'n gemodifiseerde vorm van die [[Griekse alfabet]], waarby sommige letters - afhanklik van die verskillende dialekte - uit die Demotiese skrif ontwikkel is. Kopties het geleidelik ook elemente van ander tale oorgeneem.
 
Die bloeitydperk van Kopties was in die tydperk tussen [[200]] en [[1100]]. Die laaste historiese verwysings na 'n Koptiese omgangstaal dateer uit die [[17de eeu]]. Kopties dien nog steeds as die liturgiese taal van die [[Kopties-Ortodokse Kerk van Alexandrië|Kopties-Ortodokse Kerk]].
 
== Geskiedenis ==
[[Lêer:Coptic.jpg|thumbduimnael|links|250px|Koptiese inskrif (3de eeu n.C.)]]
Die Koptiese taal het ná die kerstening van [[Egipte]] in die [[3de eeu|3de]] en [[4de eeu]] uit die Demotiese taal ontwikkel en het ook ná die Arabiese verowering van Egipte nog enkele eeue die omgangstaal in die land gebly. Met die propagering van [[Arabies]] is die taal egter tussen die [[10de eeu|10de]] en [[13de eeu]] grootskaals verdring en het as omgangstaal in die [[17de eeu]] uitgesterf. Net in Bo-Egipte is dit moontlik nog tot met die begin van die [[19de eeu]] gebesig.
 
Kopties het nogtans nooit as die administratiewe taal van Egipte gedien nie. In die Christelik-Bisantynse tydperk het Grieks steeds hierdie funksie vervul, wat as gevolg van die islamisering deur Arabies vervang is. Kopties was meestal die huis- en kerktaal. Aangesien Egipte een van die eerste gebiede was, wat die Christelike geloof aangeneem het, is die Bybel en ander liturgiese tekste al vroeg in Kopties vertaal. Belangrike tekste soos die [[Evangelie van Maria]] en ander werke uit die [[Nag-Hammadi-geskrifte|Nag-Hammadi-versameling]] het as Koptiese vertalings van Griekse originele bewaar gebly en is waardevolle bronne uit die vroeë Christelike geskiedenis.
 
Die ou Koptiese taal is verdeel in vyf dialekte, waarvan Sahidies in Opper-Egipte en Bohaïries in Onder-Egipte, wat ook as literêre tale gebruik is, die mees belangrikstes is. Achmimies, Subachmimies en Fajoemies is streekdialekte. Die huidige liturgiese taal baseer op Bohaïries. Die eerste Koptiese grammatika is in [[1636]] deur die Jesuïet Athanasius Kircher saamgestel.
 
Die Koptiese Christene van Egipte gebruik Kopties nog steeds in misse volgens die Kopties-Ortodokse ritus. Die taal het in die laaste dekades ook toenemend weer by jongmense gewild geraak, wat dit as 'n uitdrukking van hulle eie identiteit binne die Egiptiese maatskappy gebruik. Die aantal [[Kopte]], wat tenminste 'n basiese kennis van die taal het, het dus weer gegroei, alhoewel Arabies nog steeds hulle omgangstaal bly.
 
== Woordeskat ==
Line 37 ⟶ 38:
 
Woorde of konsepte waarvoor daar geen Egiptiese vertaling bestaan het nie is regstreeks uit Grieks oorgeneem om sodoende die betekenis van die religieuse boodskap te bewaar. Daarnaas is bestaande Egiptiese terme dikwels nie gebruik nie vanweë hulle vroeëre nie-Christelike betekenis en konteks. Die oorgang van die "ou" na die nuwe Christelike tradisies het dus bygedra tot die oorname van Griekse woorde en sodoende die Koptiese religieuse woordeskat verryk. Heel waarskynlik het die omgangstaal van die inheemse bevolking nogtans sy oorgeërfde Egiptiese karakter bewaar, soos blyk uit nie-godsdienstige dokumente soos briewe en kontrakte.
 
== Verwysings ==
{{Verwysings}}
 
== Eksterne skakels ==
{{CommonsKategorie-inlyn|Coptic language}}
* [http://books.google.pl/books?id=-w0GAAAAQAAJ&dq=&printsec=frontcover&source=#v=&f=false Henry Tattam, ''A compendious grammar of the Egyptian language as contained in the Coptic, Sahidic, and Bashmuric Dialects'' (London 1863)]