Tornado: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
Alias (besprekings | bydraes) k woordkeuse |
k Hersien |
||
Lyn 3:
'''Tornado's''' is – ondanks hul gewoonlik klein middellyne – verwoestende warrelwinde, wat gedurende die reënseisoen op die vastelande en eilande van [[Noord-Amerika|Noord]]- en [[Sentraal-Amerika]] en die [[Karibiese See]] voorkom. Gewoonlik tree tornado's as donker, tregtervormige [[sikloon|siklone]] ([[Engels]]: ''funnels'') op. Hulle word dikwels deur 'n donderbui en 'n muurwolk voorafgegaan. Tornado's behoort tot die mees verwoestende [[storm]]s, en alhoewel hulle dwarsoor die wêreld in gebiede voorkom waar vogtige, tropiese winde oor uitgestrekte landstreke waai, is veral die Amerikaanse Midweste, en in besonder die deelstate [[Oklahoma]] en [[Kansas]], geneig tot tornado's.
In [[Suid-Afrika]] maak die [[Dullstroom]]-gebied in [[Mpumalanga]], wat op
== Etimologie ==
Lyn 9:
== Wetenskaplike definisie ==
Die [[Duitsland|Duitse]] weerkundige, [[Alfred Wegener]] (1880–1930), het in
Die term [[waterhoos]] verwys na 'n spesiale soort tornado, wat oor 'n uitgestrekte wateroppervlak soos 'n oseaan of binnesee ontstaan.
Lyn 17:
Navorsing oor die presiese ontstaan van 'n tornado, die sogenaamde tornadogenesis, word steeds voortgesit. Alhoewel die tornadogenesis taamlik ingewikkeld is, het navorsers al daarin geslaag om baie van die voorvereistes en oorsaaklike meganismes te ontleed.
Die voorkoms van tornado's is in beginsel nie gebonde aan 'n bepaalde geografiese gebied of tyd van die jaar nie. Nogtans is daar gebiede waar tornado's as gevolg van klimatologiese besonderhede gereeld voorkom, soos die sogenaamde ''Tornado Alley'' (letterlik "Tornadolaan") in die Midweste van die [[Verenigde State]] en die ''Dixie Alley'' in die laer [[Mississippi]]-vallei.
Net soos in die geval van donderstorms is 'n laag van vogtige lug net bo-oor die grond en groot temperatuurverskille tussen die laer en hoër atmosfeer 'n voorvereiste vir die tornadogenesis. Die temperatuur begin in die hoër lae duidelik daal, terwyl die verskillende atmosferiese lae effens onstabiel raak. Lug wat opstyg en afkoel kan nog steeds warmer wees as die lug van die omgewing, sodat dit steeds vinniger gaan styg.
Lyn 75:
Die lewensduur van 'n tornado is tussen enkele sekondes en meer as 'n uur, met 'n gemiddelde duur van minder as tien minute. Die tornado se voorwaartse beweging volg dié van sy moederwolk en bereik 'n gemiddelde vyftig kilometer per uur. Soms is dit egter duidelik stadiger of selfs feitlik stasionêr, soos in die geval van talle waterhose, of dit kan in die geval van 'n sterk hoogtestroming 100 kilometer per uur oorskry. Die spoor van 'n tornado is meer of minder lineêr, waarby klein afwykings deur die [[orografie]] en die plaaslike windveld in die omgewing van die supersel veroorsaak word.
Die interne rotasiespoed van die wind is gewoonlik hoër as dié van sy lineêre beweging. Hierdie spoed berokken ook die groot skade wat 'n tornado agterlaat. Die hoogste windspoed wat ooit aangeteken is, is tydens die tornado-uitbarsting in Oklahoma op
Sowat 88 persent van alle tornado's in die VSA word as swak F0- of F1-tornado's geklassifiseer: 11 persent is sterk (F2, F3) en minder as een persent verwoestend (F4, F5). Hierdie verdelingsfunksie is ook min of meer van toepassing op ander wêreldstreke; dit word oorheers deur mesosiklonale tornado's, wat die hele spektrum van intensiteite omvat. Die intensiteit van nie-mesosiklonale tornado's oorskry nouliks die F2-vlak.
| |||