|
[[Lêer:CommonwealthPrimeMinisters1944.jpg|duimnael|Konferensie van die eerste ministers van die Britse dominions William Lyon Mackenzie King ([[Kanada]]), [[Jan Christian Smuts]] ([[Suid-Afrika]]), [[Winston Churchill]] ([[Verenigde Koninkryk]]), Peter Fraser ([[Nieu-Seeland]]) en John Curtin ([[Australië]]) op 1 Mei 1944 in Londen (van links na regs)]]
Die '''Statebond''' (vroeër '''Britse Statebond''', [[Engels]]: ''Commonwealth of Nations'', tot 1947 ''British Commonwealth of Nations'') is 'n vrywillige vereniging van 53 [[Onafhanklikheid|onafhanklike]], [[soewerein]]esoewereine lande, meestal bestaande uit die [[Verenigde Koninkryk]] en sy vorige [[Britse Ryk|kolonies]].
Nie alle lede van die Statebond erken die [[Lys van monarge van Brittanje|Britse monarg]] as [[staatshoof]] nie. Díé wat dit wel doen is bekend as Statebondgebiede, maar die meerderheid van lede is [[republiek]]e, en 'n handvol andere is inheemse monargieë. Alle lede erken wel vir [[Elizabeth II van die Verenigde Koninkryk|Koningin Elizabeth II]] as die [[Hoof van die Statebond]], 'n rol wat miskien die beste met díé van 'n seremoniële [[president]] vergelyk kan word.
== Oorspronge ==
:''Hoofartikel: [[Geskiedenis van die Britse Ryk en Statebond]].''
Die Statebond het die [[Britse Ryk]] vervang, en sy oorspronge lê in die [[Rykskonferensie]]sRykskonferensies van die laat [[1920's]] (konferensies van Britse en koloniale eerste ministers het gebeur vanaf [[1887]]), waar die [[onafhanklikheid]] van [[self-regerende kolonie]]skolonies en [[dominium]]sdominiums erken is, en is uiteindelik geformaliseer deur die [[Statuut van Westminster]] in [[1931]]. Die Statebond is geskep as 'n vereniging van vrye en gelyke state, en lidmaatskap was gebaseer op die gemene trou aan die Britse Kroon.
Ná die [[Tweede Wêreldoorlog]] is die Ryk stadig afgebreek, wat deels aan die groei van onafhanklikheidsbewegings in die onderdanige streke (mees belangrik in [[Indië]] onder die invloed van [[Mohandas Gandhi]]) toegeskryf kan word, asook die Britse Regering se verkrampte omstandighede as gevolg van die koste van die oorlog. [[Burma]] ([[1948]]) en [[Suid-Jemen]] ([[1967]]) was onder die paar vorige kolonies/protektorate wat nie tot die Statebond toegetree het by onafhanklikheidswording nie. Miskien die mees bekende groep vorige Britse kolonies, die [[Verenigde State]], is ook nie lid van die Statebond nie, omdat die onafhanklikheid van die VSA hierdie instelling met oor 'n honderd jaar voorafgaan. Die [[Republiek van Ierland]] was 'n lid, maar het die Statebond verlaat met [[republiek]]wording in [[1949]].
Die kwessie van republiekstatus binne die Statebond is eers in [[1950]] opgelos toe daar ooreengekom is, volgens 'n formule voorgestel deur Kanadese [[eerste minister]] [[Louis St. Laurent]], dat Indië 'n lid mag bly ten spyte van sy huidige republiekgrondwet<sup>1</sup>. (Voorheen het Ierland en Burma die Statebond verlaat na republiekwording.) Hierdie besluit, soos uiteengesit in die ''London Declaration'', het toegelaat dat lede die Britse monarg as [[Hoof van die Statebond]] aanvaar ongeag van hulle binnelandse grondwetlike opset, en word deur baie gesien as die begin van die moderne Statebond.
Soos die Statebond gegroei het, het Brittanje en die vorige "blanke Dominiums" informeel (en meestal veragtend) bekend geraak as die [[Wit Statebond]], spesifiek wanneer hulle met die armer, meestal nie-blanke Statebondslede verskil het oor verskeie kwessies by die [[Statebond Regeringshoofde]]-ontmoetings. Aantygings dat die "Wit Statebond" ander belange as spesifiek die Afrika Statebondnasies het, asook beskuldigings van [[rassisme]] en [[kolonialisme]] het gereeld voorgekom gedurende debatte oor [[Rhodesië]] in die [[1970's]], die oplegging van [[sanksie]]ssanksies teen die [[apartheid]]sera [[Suid-Afrika]] in die [[1980's]], en meer onlangs oor die kwessie van om druk uit te oefen vir demokratiese hervorming in [[Nigerië]] en later [[Zimbabwe]] in onlangse jare.
== Sport ==
* Koning [[George V van die Verenigde Koninkryk|George V]]: 11 Desember 1931 – 20 Januarie 1936
== SekretarisSekretarisse-generaalsgeneraal ==
Sekretaris-generaals van die Britse Statebond<ref>{{en}} [http://www.rulers.org/intorgs1.html#commonwealth rulers.org: ''The Commonwealth'']</ref>:
* [[Kamalesh Sharma]] (Indië): 1 April 2008 – ''hede''
* [[Don McKinnon]] (Nieu-Seeland): 3 April 2000 – 1 April 2008
* [[Emeka Anyaoku]] (Nigerië): 1 Julie 1990– 3 April 2000
* [[Shridath Ramphal]] (Guyana): 1 Julie 1975 – 30 Junie 1990
* [[Arnold Smith]] (Kanada): Junie 1965 – 30 Junie 1975
== Voorsitter ==
* [[Maithripala Sirisena]] (Sri Lanka): 9 Januarie 2015 – ''hede''
* [[Mahinda Rajapaksa]] (Sri Lanka): 15 November 2013 – 9 Januarie 2015
* [[Tony Abbott]] (Australië): 18 September 2013 – 15 November 2013
* [[Kevin Rudd]] (Australië): 27 Junie 2013 – 18 September 2013
* [[Julia Gillard]] (Australië): 28 Oktober 2011 – 27 Junie 2013
* [[Kamla Persad-Bissessar]] (Trinidad en Tobago): 2010 – 2011
* [[Patrick Manning]] (Trinidad en Tobago): 2009 – 2010
* [[Yoweri Museveni]] (Uganda): 2007 – 2009
* [[Lawrence Gonzi]] (Malta): 2005 – 2007
* [[Olusegun Obasanjo]] (Nigerië): 2003 – 2005
* [[John Howard]] (Australië): 2002 – 2003
* [[Thabo Mbeki]] (Suid-Afrika): 1999 – 2002
== Sien ook ==
* [[Dominium]]
* [[Britse Ryk]]
* [[Anglosfeer]]
* [[Federal Commonwealth Society]]
== Verwysings ==
| 