Steenkool: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
JCBrand (besprekings | bydraes)
Biljoen na miljard
No edit summary
Lyn 1:
[[Lêer:Coal.jpg|thumb|right|250px|Steenkool (antrasiet)]] '''Steenkool'''<ref>coal. (2008). [[Encyclopædia Britannica]]. Deluxe Edition. Chicago: Encyclopædia Britannica.</ref> is 'n harde, vaste, swart [[sediment|sedimentêre]] gesteente, wat as gevolg van [[karbonisasie]] (verkoling) uit die plantreste van prehistoriese oerwoude gevorm is. [[Koolstof]] beslaan meer as 50 persent van sy gewig en meer as 70 persent van sy volume. Steenkool speel 'n belangrike rol as fossielbrandstof en word saam met koolstof vir die staalvervaardiging gebruik. Vanweë sy ekonomiese belangrikheid word steenkool soms ook "swart goud" genoem.
 
== Geskiedenis ==
Die verhaal van steenkool het in die [[Karboontydperk]], na wye raming ongeveer 300 miljoen jaar voordat mense die aarde bewoon het, begin. Gedurende hierdie tyd het digte woude, moerasse, riviere en welige plantegroei die aarde bedek. Mettertyd is 'n dik laag dooie plantmateriaal gevorm wat later ontbind het, en deur die suur water van omliggende moerasse bedek is. 'n Beperkte suurstofvoorraad het voorkom dat aanvallende bakterieë die plantmateriaal onder die water totaal vernietig. Oor 'n tydperk van miljoene jare het ontelbare ton grond en rots die dooie plantegroei stadigaan saamgepers en verander.
 
As gevolg van die stygende hitte en druk, het dooie plantemateriaal [[veen]] gevorm. Die veen het [[ligniet]] (bruinkool) geword. Dit het verhard en eers [[bitumineuse steenkool]] gevorm voordat energieryke [[antrasiet]] uiteindelik ontstaan het. Hoe groter die hitte en druk, hoe hoër is die persentasie suiwer [[koolstof]] in die steenkool. Veen het 'n koolstofinhoud van ongeveer 60% en 'n energiewaarde van minder as 14 [[megajoule|MJ]] per [[kilogram]], terwyl antrasiet 'n koolstofinhoud van 94% en 'n energiewaarde van meer as 30 MJ per kilogram het.
 
== Ontginning ==
Daar is twee soorte steenkoolmyne: die [[oopgroefmyn]], en die [[mynskag]]. [[Dagmynbou]] (die oop myn) is geskik vir oppervlaklae waar die deklaag grond en rots eenvoudig weggeskraap kan word om die steenkool te bereik. Waar steenkoollae dieper geleë is, moet 'n [[skag]] gegrawe word. Moderne [[masjien]]e vergemaklik die taak van die [[mynwerker]]smynwerkers. Reuse-aardbore boor in die blootgelegde steenkoollaag en gooi tonne steenkool op 'n vervoerband agter die boor. Terwyl die boormasjien vorder, word die dak ondersteun deur [[hidrouliese mynstut]]temynstutte wat hulle outomaties aanpas by die vrag wat hulle moet dra. Vroeër het oop myne die landskap ontsier, maar vandag grawe meganiese grawers die steenkool uit, terwyl groot meganiese skopgrawe die bogrond terugplaas sodat die landskap weer gou kan herstel.
 
== Steenkoolprodukte ==
Gedurende die afgelope dekades het steenkool se aandeel in die wêreld se energiemark geleidelik gekrimp ten gunste van die [[olienywerheidOlieraffinadery|olie-]]- en [[gasnywerheid]]. Baie produkte wat eers uit koolteer vervaardig is, word nou van olie gemaak. Daar is voorheen gespekuleer dat die bordjies egter teen die jaar 2000 verhang sou word, aangesien meer en meer steenkool in verskillende brandstowwe omgesit word. [[Brittanje]] en [[Amerika]] werk saam aan die ontwikkeling van die [[KOGAS-proses]] waardeur steenkool in vloeibare brandstowwe omgesit word en aardgas vervang. [[Suid-Afrika]] skakel al sedert [[1955]] steenkool in [[petroleum]] om via [[SASOL]] en verkry tans 40% van sy petroleum op hierdie wyse{{feit}}.
 
== Wêreldreserwes ==