Sirië: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
No edit summary |
k Hersien |
||
Lyn 20:
|grootste_stad = [[Aleppo]]
|regeringsvorm = Unitêre dominante party<br />semi-presidensiële [[republiek]]<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.scribd.com/doc/81771718/Qordoba-Translation-of-the-Syrian-Constitution-Modifications-15-2-2012 |title=Constitution of Syria 2012 |publisher=Scribd.com |date=15 Februarie 2012 |accessdate=13 Augustus 2014}}</ref>{{smallsup|a}}
|leiertitels = <br />• [[President]]<br />• [[Eerste
|leiername = [[Basjar al-Assad]]<br />[[Wael Nader al-Halqi]]
|oppervlak_rang = 89<sup>ste</sup>
Lyn 124:
Sirië het in die volgende eeue onder die bewind van wisselende plaaslike heersers en dinastieë gekom, terwyl dele van Noord-Sirië tydelik deur die Bisantyne verower is. Die lang onstuimige tydperk het met die Seldjoeke-invalle in die 11de eeu en die vestigting van Seldjoekse vorstedomme in Aleppo en Damaskus voortgeduur.
Met die vestiging van Christelike Kruisvaarderstate in die Levant tussen 1099 en 1265 het belangrike stede soos Damaskus, Homs, Hama, Aleppo en Baalbek skatpligtig aan Europese heersers geword, al kon hulle hul politieke onafhanklikheid handhaaf. Plaaslike heersers en veldhere soos Noeraddin en Saladin het die uitbreiding van Kruisvaarderstate in bedwang gehou. Dié historiese periode het met die inneming van [[Akko]] deur die Arabiese Mameloeke geëindig. Omstreeks 1500 is Aleppo en Damaskus deur Mongoolse invallers onder Timoer verower en geplunder. Die verowering van Sirië deur die
===
[[Lêer:Azem Palace in Hama.jpg|duimnael|Die fasade van die 18de eeuse
Die
Die nuwe absolutistiese regeringstelsel is deur die plaaslike bevolking veral aanvaar omrede die
Stedelike nedersettings het besondere funksies as administratiewe setels, handelspilpunte, pelgrimsplekke en godsdienstige sentra vervul. Ekonomiese, politieke en sosiale gesag was in die
Die reikwydte van die staatsgesag het nogtans grootliks gevarieer en in die laat 18de eeu 'n laagtepunt bereik. Die politieke gesag van provinsiale politieke akteurs soos die goewerneurs van Damaskus en Aleppo was in dié tyd meer of min beperk tot hul onmiddellike omgewing, terwyl stedelike bevolkings onder die konstante bedreiging van [[Bedoeïene]]-aanvalle gestaan het. Baie plaaslike heersers het die onstabiele politieke situasie as 'n kans gesien om onafhanklik van die staatsgesag op te tree.
In 1831 het Ibrahim Pasja, die seun van die Egiptiese regent, Bilad al-Sjam binnegeval en dit beset. Eers nadat Europese moondhede, wat 'n verswakking of ontbinding van die
In die volgende dekades is administratiewe hervormings deurgevoer, die infrastruktuur uitgebou en die veiligheidsituasie verbeter deur nedersettings beter teen Bedoeïene-aanvalle te beskerm. Die sentrale staatsgesag is ook in afgeleë gebiede herstel. Handel en landbou het 'n bloeitydperk beleef, terwyl Europese rolspelers toenemend hul invloed op politiek en ekonomie laat geld het.
Europese moondhede – het veral Frankryk, die Verenigde Koninkryk en Nederland – het reeds vanaf die 16de eeu sekere handelsvoorregte in die
Die toenemende integrasie in die wêreldmark het ingrypende veranderings in alle velde van die samelewing meegebring. Europa was die voorbeeld en inspirasie vir 'n reeks hervormings waarna in Turks as ''tanzimat'' of "herordening" verwys is en waardeur veral die plaaslike administrasie, die onderwysstelsel en die leër geraak is.
Lyn 148:
Nadat die soeltan in 1856 die gelykstelling van alle onderdane, ongeag hul godsdiens, ingestel het, terwyl Europese moondhede openlik as beskermhere van Christene opgetree het (Frankryk het die belange van Rooms-Katolieke, Rusland dié van Ortodokse gelowiges beskerm), het sosiale spanninge in die tweede helfte van die 19de eeu langs godsdienstige breuklyne ontlont. In 1850 is Christelike buurte in Aleppo en tien jaar later ook in Damaskus deur Moslems aangeval. In Libanon het in 1860 spanninge tussen Maroniete en [[Droese]] ontvlam in bloedige gevegte.
Die nuwe
'n Nuwe en goed opgeleide klas van amptenare het die administrasie van die ryk behartig. Die vinnige uitbou van die onderwysstelsel het gepaard gegaan met die ontwikkeling van 'n veelsydige perslandskap wat as medium vir kulturele, literêre en politieke debatvoering op nasionale vlak kon dien en naas tradisionele, ruimtelik beperkte sosiale raamwerke soos dorpsgemeenskap, stam en geloofsgemeenskap bestaan het. Die nuwe openbare lewe is steeds deur manlike oorheersing gekenmerk, alhoewel vroulike lesers en outeurs debatvoerings gevolg en ook daaraan deelgeneem het.
Die ontwaking van 'n nuwe nasionale Arabiese bewussyn, waarna in Arabies as ''nahda'' verwys is, was 'n beweging met baie fasette. Dit was onder meer gemik op die vernuwing van literatuur, kultuur en taal, maar het hom ook beywer vir politieke en godsdienstige hervormings binne die bestaande
=== Die Eerste Wêreldoorlog ===
Die Eerste Wêreldoorlog het vir die Siriese bevolking honger en ontbering gebring. Honderdduisende het aan wanvoeding en siektes beswyk, terwyl duisende jong mans gedwing is om in die
Die Verenigde Koninkryk het in dié tydperk 'n twyfelagtige beleid gevolg. So het die Britse Hoë Kommissaris in Egipte sy steun aan Arabiese vryheidsvegters toegesê wat die stigting van 'n onafhanklike Arabiese koninkryk voorgestaan het. In Junie 1916 het die Hasjemitiese Sjerif van Mekka, Husain, die bevolking tot opstand opgeroep.
Ander Britse verklarings en ooreenkomste oor die politikeke toekoms van die Arabiese provinsies binne die
== Demografie ==
Lyn 173:
Gedurende die Arabiese verowerings in die 7de eeu het Damaskus tussen 661 en 750 as hoofstad van die eerste Islamitiese dinastie, die Omajade, gedien en was sodoende die administratiewe sentrum van 'n wêreldryk wat van Spanje tot Sentraal-Asië gestrek het. Alhoewel die begin van kulturele, taalkundige en godsdienstige assimilasie deur die Arabiese veroweraars in hierdie tydperk val, was die heersers verdraagsaam teenoor die verskeidenheid van Christelike gemeenskappe wat met mekaar in godsdienstige opsig meegeding het.
Die Arabiese Ryk het vanaf die 9de en 10de eeu verbrokkel en die ontstaan van nuwe Turkse en Koerdiese elites bevorder. Die middeleeuse kruistogte het veral Christelike gemeenskappe in die Midde-Ooste onder druk geplaas, terwyl die Mongole-invalle hele landsdele verwoes en ontvolk het. Siriese stede, veral Aleppo, het vanaf 1516 onder die bewind van die
Sirië as staat binne sy huidige grense het ná groot kulturele omwentelinge in die 19de eeu en die dikwels gedwonge vestiging van Tsjerkessiese en Armeense vlugtelinge ná die val van die
=== Etniese en godsdienstige struktuur ===
Lyn 182:
[[Lêer:%D9%88%D8%A7%D8%AF%D9%8A %D9%82%D9%86%D8%AF%D9%8A%D9%84 (wadi kandel ).jpg|duimnael|Die Mediterreense kusgebied met die hawestad [[Latakia]] word hoofsaaklik deur Alawiete bewoon]]
[[Lêer:Syria Ethno-religious composition..jpg|duimnael|'n Etno-religieuse kaart van Sirië. Sommige waarnemers voorspel 'n "Balkanisering" van die land, dit wil sê die verbrokkeling van Sirië as 'n politieke entiteit en die vorming van kleiner deelstate langs etnies-godsdienstige lyne]]
Sirië se huidige bevolking van 22 miljoen bestaan uit meer as vyftien verskillende etniese en godsdienstige groepe. Die meerderheid Siriërs is van Arabiese afkoms, met sterk minderhede van [[Koerde]], [[Armeniërs]],
Die getal Toerkmene is in 2012 op sowat twee miljoen of nege persent van die Siriese bevolking beraam. Tsjerkesse is die kleinste etniese minderheid wat die Islamitiese geloof aanhang. Meer as een miljoen Arameërs en Assiriërs (sowat 4,5 persent) is grotendeels in Sirië se noordoostelike streek, al-Hasaka, en in [[Ma'loula]], 'n stad en gelyknamige streek noordoos van Damaskus, saamgetrek.
Lyn 202:
Alawitiese woongebiede was oorspronklik in die kusgebergte van Noordwes-Sirië rondom nedersettings soos Latakia, Tartus, Jable en Baniyas geleë. Ismailiete is in Salamiya saamgetrek, 'n klein stad suidoos van Hama. Sirië se huidige demografiese verdeling word in toenemende mate deur sosiale, politieke en ekonomiese faktore bepaal. So vermeng etniese en religieuse groepe in nuut geboude stadsdele vir middel- en hoë-inkomstegroepe. Toenemende verstedeliking het daartoe bygedra dat stedelike sentra intussen die ingewikkelde etniese, godsdienstige en sosiale struktuur van Sirië weerspieël, terwyl landelike nedersettings hul oorspronklike demografiese strukture grotendeels bewaar het.
Sirië se godsdienstige en etniese pluraliteit is algemeen as kulturele rykdom ervaar. Alhoewel sosiale gapings verskeie kere aanleiding tot geweldpleging gegee het wat tot onluste tussen verskillende geloofsgroepe gelei het, so in 1850 in Aleppo en tien jaar later in Damaskus, was daar in vergelyking met Europa langer periodes van religieuse en etniese pluralisme waartydens verskillende groeperings vreedsaam naas mekaar geleef het. Wedersydse respek baseer op sosiokulturele waardes wat deur alle etniese en religieuse groepe gedeel word. So het die verskillende bevolkingsgroepe in groot stede reeds in die
=== Vlugtelinge ===
Lyn 284:
== Eksterne skakels ==
* {{
* {{en}} {{Wikivoyage|Syria|Sirië}}
{{Lande van Asië}}
| |||