Ryn: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
Jcwf (besprekings | bydraes) No edit summary |
Jcwf (besprekings | bydraes) No edit summary |
||
Lyn 17:
}}
Die '''Ryn''' ([[Duits]]: ''Rhein'', [[Frans]]: ''Rhin'', [[Italiaans]]: ''Reno'', [[Retoromaans]]: ''Rain'', [[Nederlands]]: ''Rijn'', [[Latyn]]: ''Rhenus'') is 'n [[rivier]] in [[Europa]] met 'n lengte van 1 238,8 kilometer.
[[Lêer:Burg Pfalzgrafenstein und Gutenfels bei Kaub im Hintergrund (UNESCO Welterbe Mittelrheintal) (10940779845).jpg|duimnael|links|Die Middelrynvallei het in die 19de eeu 'n trekpleister vir kunstenaars, die sogenaamde [[Rynromantiek|Rynromantici]], geword. Die landskap is tot [[Unesco]]-[[wêrelderfenisgebied|wêrelderfenis]] verklaar]]▼
Hierna vloei die rivier deur die [[Bodenmeer]] na die weste en vorm 'n rukkie die Duits-Switserse grens. Naby Schaffhausen is die Ryn-waterval en naby [[Basel]] draai dit na die noorde en kom uit in die vlakte van die Bo-Ryn, waar dit die Frans-Duitse grens vorm. Naby Bingen ontmoet die rivier die Duitse middelgebergte en vorm die pragtige Middelrynvallei. Ná Bonn bereik die Ryn vlakker gebied.▼
Die Ryn se [[monding]] is in [[Nederland]] waar die rivier in drie arms vertak, die noordelike Yssel -wat na die [[Ysselmeer]] stroom-, die eintlike Ryn en die groter suidelike Waal. Oorspronklik het die Ryn self naby Katwyk in die Noordsee uitgemond, maar vandag is dié ''Oude Rijn'' net 'n klein riviertjie. Die meeste water gaan nou deur die Lek en die Waal. Albei dié rivierarms vorm saam met die Maasrivier 'n uitgestrekte delta, die Ryn-Maas-delta, voordat hulle in die nabyheid van [[Rotterdam]] in die [[Noordsee]] uitmond. Die Waal en die Maas het tot 1904<ref>In 1904 is die Maas naby Woudrichem afgesluit en het 'n ander loop gekry, die Bergse Maas.</ref> saamgekom naby Woudrichem en het daar die Merwede of Merwe (Middelnederlands: Merowe) gevorm, wat bekend is van die Afrikaanse van ''Van der Merwe'', maar waarskynlyk ook van die [[Merowingiese Ryk|Merovinge]]. ▼
Die naam Ryn is van [[Kelties]]e oorsprong en beteken ''vloeiend''. Tesame met die [[Donau]] het die Ryn die grootste gedeelte van die noordelike grens van die [[Romeinse Ryk]] gevorm. Die Romeine het die rivier ''Rhenus'' genoem. Sedert die antieke tydperk is die Ryn 'n besige waterweg.
Line 30 ⟶ 25:
Die Ryn is daarnaas een van die hoofare van Europese kultuur wat die Alpegebied met die Noordsee verbind en oor 'n lang afstand die grenslyn tussen die oorspronklik Romeins-oorheerste gebiede van Suid- en Wes-Europa en streke onder Germaanse invloed vorm. So het die meeste stedelike nedersettings langs die Ryn aan sy linkeroewer ontstaan. Van hul beskeie begin as militêre kampe het hulle gegroei tot vroeg-Christelike biskopsetels en uiteindelik tot Middeleeuse handelspilpunte.<ref>Barbara Borngässer, Achim Bednorz (fotograaf),
Rolf Toman: ''Kirchen, Klöster, Kathedralen. Eine Reise zu den bedeutendsten Meisterwerken.'' Potsdam: h.f. ullmann publishing 2015, bl. 11</ref>
== Die loop van die rivier ==
Sy twee bronriviere, die [[Vorderrhein]] (Duits: "''Voorryn''") en [[Hinterrhein]] ("''Agterryn''"), ontspring in die [[Sankt Gotthard (Berg)|Sankt-Gotthard]]-bergmassief (Kanton [[Graubünden]]) in die [[Switserland|Switserse]] [[Alpe]].
▲[[Lêer:Burg Pfalzgrafenstein und Gutenfels bei Kaub im Hintergrund (UNESCO Welterbe Mittelrheintal) (10940779845).jpg|duimnael|links|Die Middelrynvallei het in die 19de eeu 'n trekpleister vir kunstenaars, die sogenaamde [[Rynromantiek|Rynromantici]], geword. Die landskap is tot [[Unesco]]-[[wêrelderfenisgebied|wêrelderfenis]] verklaar]]
▲Hierna vloei die rivier deur die [[Bodenmeer]] na die weste en vorm 'n rukkie die Duits-Switserse grens. Naby Schaffhausen is die Ryn-waterval en naby [[Basel]] draai dit na die noorde en kom uit in die vlakte van die Bo-Ryn, waar dit die Frans-Duitse grens vorm. Naby Bingen ontmoet die rivier die Duitse middelgebergte en vorm die pragtige Middelrynvallei. Ná Bonn bereik die Ryn vlakker gebied.
▲Die Ryn se [[monding]] is in [[Nederland]] waar die rivier in drie arms vertak, die noordelike Yssel -wat na die [[Ysselmeer]] stroom-, die eintlike Ryn en die groter suidelike Waal. Oorspronklik het die Ryn self naby Katwyk in die Noordsee uitgemond, maar vandag is dié ''Oude Rijn'' net 'n klein riviertjie. Die meeste water gaan nou deur die Lek en die Waal. Albei dié rivierarms vorm saam met die Maasrivier 'n uitgestrekte delta, die Ryn-Maas-delta, voordat hulle in die nabyheid van [[Rotterdam]] in die [[Noordsee]] uitmond. Die Waal en die Maas het tot 1904<ref>In 1904 is die Maas naby Woudrichem afgesluit en het 'n ander loop gekry, die Bergse Maas.</ref> saamgekom naby Woudrichem en het daar die Merwede of Merwe (Middelnederlands: Merowe) gevorm, wat bekend is van die Afrikaanse van ''Van der Merwe'', maar
== Regterkantse syriviere van die Ryn ==
| |||