Wet op Naturellengrond: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
→Sol Plaatje: bronne 1 en 2 ingevoeg |
→Sol Plaatje: Bronne 3-10 ingevoeg |
||
Lyn 147:
Een van die vroeë kritici van die wet was Sol Plaatje, 'n begaafde joernalis wat sy eie koerant kort na die Anglo-Boereoorlog uitgegee het. In die tweede dekade van die eeu het hy hom tot die politiek gewend. Professor Neil Parsons, Professor van Geskiedenis in Botswana, skryf dat Plaatje aktief geword het in die "native congress"-beweging en dat hierdie beweging die belange van die opgevoede en vermoënde swartes gedien het.<ref>Solomon Tshekisho Plaatje, Native Life in South Africa, Kindle uitgawe, loc. 104</ref> Die inisiatief het gekom van 'n jong prokureur, P. Ka I. Seme. Hy het soos volg aan die koerant ''Imvo'' geskryf: "The demon of racialism, the aberrations of Xhosa-Fingo feud, the animosity that exists between the Zulus and the Tongas, between the Basuto and every other Native must be buried and forgotten. ... We are one people. These divisions, these jealousies, are the cause of all our woes and of all our backwardness and ignorance today." Seme het die stigting van 'n Suid-Afrikaanse naturellekongres voorgestel en 'n agenda vir die stigtingsvergadering voorgestel.<ref>Edward Roux, Time Longer Than Rope, Victor Gollalcz, Londen, 1948, p. 118.</ref>
Die stigtingsvergadering van die South African Native National Congress het in Bloemfontein plaasgevind in Januarie 1912.<ref>Roux, supra, p. 82.</ref> Plaatje is tot sekretaris verkies.<ref>Roux, supra, p. 118.</ref> Dit lyk nie asof die kongres in sy aanvangsjare ʼn grondwet, lede, plaaslike komitees, geaffilieerdes, afgevaardigdes of diesulkes gehad het nie. Iemand het dan en wan kongresse byeen geroep en mense seker genooi om dit by te woon. Een sodanige kongres het byeengekom in Maart 1913. Op daardie geleentheid is ʼn deputasie verkies om na Kaapstad te reis om die regering te vertel van hul besware teen die wet.<ref>Plaatje, supra, loc. 2679</ref> In Mei 1913 het die deputasie vier onderhoude met die Minister van Naturellesake gehad.<ref>Plaatje, supra, loc. 2679</ref> Aldus Plaatje het hulle aangedring dat sekere regeringsplase opsygesit word sodat afgesette naturelle daarop kon gaan woon.<ref>Plaatje, supra, loc. 2679.</ref> So nie, het hulle gevra dat die werking van die wet uitgestel word totdat die kommissie verslag gedoen het.<ref>Plaatje, supra, loc. 2688.</ref> As Plaatje geglo moet word, het die deputasie geen beswaar teen die wet self gehad nie.
Op 25 Julie 1913 het ʼn "meeting of natives" (om die woorde van Plaatje te gebruik) in Johannesburg plaasgevind.<ref>Plaatje, supra, loc. 2661.</ref> Daar is besluit om ʼn afvaardiging na Brittanje te stuur om die Britse regering en volk in te lig oor die gevolge van die aanstootlike wet.<ref>Plaatje, supra, loc. 2697</ref> Nog ʼn kongres is op 27 Februarie 1914 in Kimberley gehou om afgevaardigdes te kies. Op die ou end het vyf afgevaardigdes, Dube, Rubusana, Msane, Mapikela en Plaatje het na Mei 1914 na Engeland vertrek. Op pad Engeland toe het Plaatje begin skryf aan sy boek "Native Life in South Africa". Toe die afvaardiging na Suid-Afrika terugkeer, het Plaatje agtergebly en nog aan sy boek gewerk. Dit is in 1916 voltooi en in Londen uitgegee. In 1921 het Plaatje die Verenigde State besoek. Die volgende jaar is sy boek ook daar uitgegee.
Mens kan 'n paar algemene stellings oor die boek maak. (1) "It was written as a work of impassioned political propaganda", skryf professor Parsons in sy inleiding tot die boek. (2) Toe hy die boek skryf, het Plaatje 'n afskrif van die Naturellen Grond Wet sowel as transskripsies van die parlementêre debatte gehad. Hy het ook die verslag van die Beaumontkommissie gehad.
| |||