Nicolaas Havenga: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
k Skakels, replaced: |right| → |regs|, ArbeiderspartyArbeidersparty using AWB
Lyn 68:
 
== Loopbaan ==
Ná die oorlog word hy prokureur en vennoot in die firma "Olivier en Havenga". In 1910 word hy lid vir [[Fauresmith]] in die [[Vrystaat]]se Provinsiale Raad en lid van die uitvoerende komitee. In 1915 stel hy 'n mosie voor vir die erkenning van [[Afrikaans]] (tesame met [[Nederlands]]) as amptelike taal. Dieselfde jaar word hy verkies as Volksraadslid vir Fauresmith van die [[Nasionale Party]] met 'n skrale meerderheid van 72 teen sy teenstander van die [[Suid-Afrikaanse Party]], S.J. van der Merwe. Hy behou die setel in die verkiesing van 1920 vir die N.P. met 'n meerderheid van 808 teen H.F.D. Papenfus van die S.A.P. In 1921 vergroot hy weereens sy meerderheid toe hy met 961 stemme wen teen die S.A.P.-kandidaat, N.F. van der Merwe, sodat hy in 1924 onbestrede verkies word. In 1929 sê N.F. van der Merwe hom weer die stryd aan. Havenga kry 1 692 stemme vergeleke met die S.A.P.-kandidaat se 330. As kandidaat van die N.P.-Koalisie in 1933 word Havenga nog 'n maal onbestrede Volksraad toe gestuur. Hy sluit hom saam met genl. Hertzog by die [[Verenigde Party]] aan en verslaan die N.P. se F.W. Beyers in 1938 met 'n meerderheid van 331 stemme, die laaste keer dat hy in Fauresmith gestaan het.
 
Havenga vergesel Hertzog as 'n lid vir die Oranje-Vrystaat in die [[Vryheidsdeputasie]] na die Vredeskonferensie in [[Parys]] in 1919.
 
== Minister van finansies ==
Lyn 76:
 
== Afrikanerparty ==
[[Lêer:NG Havenga spotprent.jpg|thumb|rightregs|323px|Ivanoff se spotprent in ''[[Die Vaderland]]'' oor Havenga se stryd om in 1952 in [[Meksiko-stad]] 'n hoë goudprys te beding.]]
Ná die oorlog beywer hy en dr. Malan hulle vir Afrikanereenheid. Die Afrikaner- en Nasionale Party kom ooreen om nie mekaar se kandidate in die [[Suid-Afrikaanse algemene verkiesing van 1948|1948-verkiesing]] teen te staan nie. Havenga wen [[Ladybrand]] met 5 096 stemme teen die Verenigde Partykandidaat, J.J. Fourie, se 2 485. Die A.P. verower nege setels en die N.P. 70 vergeleke met die [[Arbeidersparty (Suid-Afrika, 1910)|Arbeidersparty]] se ses en die V.P. se 65 vir 'n skrale N.P.-A.P.-meerderheid van agt. Met die stemme van die drie Naturelleverteenwoorigers bygereken, was die meerderheid in die Volksraad net vyf. In die Senaat was die Nasionale Party 'n tyd lank in die minderheid. Weer word Havenga minister van finansies. Die twee partye smelt in 1951 saam en Havenga word partyleier in Natal. Dit was nadat Malan Havenga oorreed het dat die bruin kiesers op die algemene kieserslys op 'n afsonderlike lys geplaas moes word, want Havenga het die [[Kleurling]]e voorheen beskou as deel van die Afrikaners en wou hulle (net soos Hertzog) nie van die algemene kieserslys verwyder nie. Toe dr. Malan in 1954 bedank as eerste minister en sy aangewese opvolger, Havenga, nie Eerste Minister word nie, maar adv. [[J.G. Strijdom]], bedank hy uit die Volksraad en verlaat die politiek. Hy was die laaste kabinetsminister wat in die [[Anglo-Boereoorlog]] geveg het.
 
== Ná die politiek ==
Hy spits hom hierna toe op die landbou en grondbewaring. Van homself het hy gesê: "Ek is nie maar net 'n liefhebber van die landbou nie. Soos my vader voor my, lê my wortels in die grond." Op sy plaas Allanvale, distrik [[Memel]], wat voorheen aan genl. [[Christiaan de Wet]] behoort het, het hy 'n stoet resiesperde en 'n kudde Friesbeeste aangehou. Buiten sy ander bedrywighede was hy ook voorsitter van die direksie van die dagblad ''[[Die Vaderland]]''.
 
Ná sy bedanking uit die politiek word hy 'n direkteur van Barclays Bank, D.C.O., waarmee die ou Nasionale Bank van die Oranje-Vrystaat, gestig deur president [[Jan Brand]] in 1877, saamgesmelt het. Eredoktorsgrade is aan hom toegeken deur die [[Universiteit van Cambridge]] in 1937 en die [[Universiteit van die Vrystaat|Universiteit van die Oranje-Vrystaat]] in 1951.
Lyn 89:
In 1925 het hy tegelykertyd twee groot take onderneem: die invoer van 'n beskermingsbeleid vir die nywerheid en 'n nuwe stelsel vir finansiële verhoudinge tussen die provinsies en sentrale regering. Ná sy dood het Strijdom van hom gesê: "Die groot nywerheidsontwikkeling wat ons vandag in Suid-Afrika geniet kan beskou word as 'n monument wat altyd daar sal wees om ons aan hom te herinner." In 1926 het hy 'n fonds begin om die staatskuld binne 40 jaar te delg. Deur gereeld geldoorskotte in die fonds te stort, kon hy egter dié doel feitlik heeltemal bereik toe hy 13 jaar later in 1939 bedank. Tydens dié tydperk het hy ook die skuld op die staatspensioenfondse grootliks verminder.
 
Saam met F.W. Beyers het Havenga 'n groot rol in die grondlegging van Suid-Afrika se staalbedryf gespeel. In 1931 tot 1932 was hy 'n sterk teenstander van die beweging om afstand van die [[goudstandaard]] te doen. Vir hom was dit 'n beginselsaak dat 'n land nie moes weier om sy skuld te delg as hy daartoe in staat was nie. Daarom het hy dan ook oorlogskuld aan die [[Verenigde Koninkryk]] terugbetaal toe daar baie ander lande voordeel getrek het uit 'n moratorium wat later tot die afskryf van hul skuld gelei het.
 
Havenga het deelgeneem aan drie Ryks- en Statebondskonferensies, aan die Ottawa-konferensie van 1932 en die Wêreld- Ekonomiese Konferensie van 1933, asook aan 'n aantal jaarvergaderings van die Wêreldbank en Monetêre Fonds. Sy nederigheid, matigheid en realistiese beskouing is deur sy kollegas op dié konferensies hoog op prys gestel.
Lyn 103:
* Schoeman, B.M. 1977. ''Parlementêre verkiesings in Suid-Afrika 1910-1976''. Pretoria: Aktuele Publikasies.
* Swart, dr. M.J. (voorsitter redaksiekomitee). 1980. ''Afrikaanse kultuuralmanak''. Aucklandpark: Federasie van Afrikaanse Kultuurvereniginge.
 
{{DEFAULTSORT:Havenga, Nicolaas}}
[[Kategorie:Suid-Afrikaanse ministers van finansies]]