Oorgelewerde Griekse teks: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
Lyn 4:
Die Nederlandse humanis Erasmus was vir jare werksaam aan twee projekte: 'n ordening van Griekse tekste en 'n vernuwe Latynse Nuwe Testament. In 1512 het hy die nuwe Latynse Nuwe Testament aangepak. Hy het al die Vulgaatmanuskripte versamel wat hy kon vind om 'n kritiese uitgawe saam te stel. Hierna is aan die Latyn geskaaf. Hy het verklaar, "Dit is bloot reg dat Paulus die Romeine in iewat beter Latyn aanspreek."<ref>"Brief 695" in die Versamelde Werke van Erasmus, Band 5: Briewe 594 tot 841, 1517-1518 (in Engels vertaal deur R.A.B. Mynors en D.F.S. Thomson; geannoteer deur James K. McConica; Toronto: University of Toronto Press, 1976), 172.</ref> In die vroeëre fases van die projek het hy nooit 'n Griekse teks vermeld nie: "My verstand is so opgewonde by die gedagte aan die regstelling van Hiëronimus se teks, met notas, dat ek vir myself voorkom soos iemand geïnspireer deur 'n sekere god. Ek het sy emendering reeds byna voltooi deur ordening van 'n groot getal antieke manuskripte, en dit verrig ek teen aansienlike persoonlike onkoste."<ref>"Bief 273" in die Versamelde Werke van Erasmus, Band 2: Briewe 142 tot 297, 1501-1514 (in Engels vertaal deur R.A.B. Mynors en D.F.S. Thomson; geannoteer deur Wallace K. Ferguson; Toronto: University of Toronto Press, 1976), 253.</ref>
[[Lêer:ErasmusText LastPage Rev22 8 21.jpg|
Terwyl sy doelwitte met die publikasie van 'n vernuwe Latynse vertaling duidelik is, is dit minder begryplik waarom hy die Griekse teks ingesluit het. Alhoewel soms gespekuleer word dat hy die opstel van 'n kritiese Griekse teks beoog het, of die drukdatum van die Complutensiese Veeltalige Bybel wou voorspring, is daar geen getuienis ter stawing nie. 'n Meer klaarblyklike motivering kan aangevoer word: dat hy die Griekse teks ingesluit het om die voortreflikheid van sy Latynse weergawe te eksponeer. Hy skryf, "Daar bly die Nuwe Testament deur my vertaal, met Griekse teenblaaie, en my notas daarop."<ref>"Brief 305" in die Versamelde Werke van Erasmus, Band 3, Briewe 298 tot 445, 1514-1516 (in Engels vertaal deur R.A.B. Mynors en D.F.S. Thomson; geannoteer deur James K. McConica; Toronto: University of Toronto Press, 1976), 32.</ref> Hy het die rede vir insluiting van die Griekse teks verder uitgelig in die apologie vir sy werk: "Maar een ding word deur die feite uitgeroep, en dit is klinkklaar, soos hulle sê, selfs vir 'n blinde man, dat dikwels deur die vertaler se lompheid en onbedagsaamheid die Grieks foutief weergegee is; dikwels is die ware en egte strofe gekorrupteer deur belangelose skrifstellers, iets wat ons daagliks sien gebeur, of aangepas deur skrifstellers wat halfgeleerd en half aan die slaap is."<ref>"Brief 337" in die Versamelde Werke van Erasmus
Erasmus se nuwe werk is in 1516 gepubliseer deur Johann Froben van [[Basel]]
Tipografiese foute, miskien toeskryfbaar aan die haas om die werk te voltooi, het mildelik in die gepubliseerde teks voorgekom. Erasmus het verder nie oor 'n volledige kopie van die boek [[Openbaring]] beskik nie, en is gedwing om die laaste ses verse uit die Latynse Vulgaat na Grieks
Erasmus het vir jare Griekse Nuwe Testamentiese manuskripte bestudeer, in die Nederlande, Frankryk, Engeland en Switserland, en gelet op hul vele variante, maar het in Basel slegs ses Griekse manuskripte tot sy onmiddellike beskikking gehad.<ref name="W. Combs, 1996"/> Hulle het almal van die 12de eeu of later gedateer, en was slegs afkomstig van buite die hoofstroom Bisantynse tradisie. Om hierdie rede beskou meeste moderne geleerdes sy teks as van twyfelagtige kwaliteit.<ref name="dubious">[[Bruce Metzger]], ''The Text of the New Testament'', p. 99.</ref>
Met die derde uitgawe van Erasmus se Griekse teks (1522) is die Comma Johanneum ingesluit, omdat "Erasmus verkies het om enige geleentheid vir laster te vermy, eerder as om filologiese akkuraatheid vol te hou", selfs al was hy steeds "oortuig dat dit nie tot die oorspronklike teks van [[1 Johannes]] behoort het nie."<ref>H. J. de Jonge, [https://openaccess.leidenuniv.nl/retrieve/1699/279_050.pdf ''Erasmus en die Comma Johanneum'', Ephemerides Theologicae Lovanienses (1980), p. 385]</ref> Gewilde aanvraag vir Griekse Nuwe Testamente het gelei tot 'n opbloei van beide deskundige en nie-amptelike weergawes in die vroeë sestiende eeu, waarvan byna almal op Erasmus se werk geskoei is, en sy spesifieke strofelesings nagevolg het, alhoewel tipies ook met
[[Lêer:NT Estienne 1551.jpg|thumb|right|180px|Die 4de uitgawe van die Nuwe Testament van Robert Estienne]]
Line 57 ⟶ 56:
Die Ontvange teks is deur John William Burgon verdedig in sy ''The Revision Revised'' (1881), en ook deur Edward Miller in ''A Guide to the Textual Criticism of the New Testament'' (1886). Burgon het sy argumente aangevul met die mening dat die Kodeks Alexandrinus en Kodeks Ephraemi, ouer was as die Sinaiticus en Vaticanus; en ook dat die Peshitta-vertaling na Siriakies (wat die Bisantynse teks ondersteun), in die 2de eeu ontstaan het. Miller se argumente ten gunste van strofes in die Ontvange teks was van dieselde aard.<ref>Edward Miller, ''A Guide to the Textual Criticism of the New Testament'' (The Dean Burgon Society Press: 2003), pp. 30-37. 57-59.</ref> Nietemin het beide Burgon en Miller geglo dat, ten spyte van die Ontvange teks se voortreflikheid bo die Alexandrynse teks, dit nogtans by sekere strofes kortgekom het indien die manuskriptradisie van die Bisantynse teks in oorweging geneem word. Op hierdie punt is hulle weer deur Edward F. Hills gekritiseer. Hills voer aan dat die beginsel dat God waarheid handhaaf deur skriftuurlike openbaring, noodwendig impliseer dat God ‘n bewaarde transmissie van die korrekte geopenbaarde teks moet verseker, wat tot die bybelvertaling en –drukwerk van die Reformasie-era sou voortduur. Vir Hills, is die doelwit van bybelse geleerdheid om die spesifieke lyn te identifiseer van bewaarde Godsbeskikte transmissie; ‘n lyn wat hy identifiseer met die spesifieke opeenvolging van manuskripkopiëring, tekstuele korreksie en drukwerk, wat volvoer is in die Ontvange teks en die Koning James-bybel. Hills voer aan dat die beginsel van bewaarde transmissie deur voorsienigheid borgstaan dat die gedrukte Ontvange teks die naaste teks sal wees aan die Griekse outograwe; gevolglik verwerp hy strofes van die meerderheid Bisantynse teks wat nie deur die Ontvange teks gehandhaaf word nie. Hy kom selfs tot die gevolgtrekking dat Erasmus deur voorsienigheid gelei moes wees toe hy die Latynse Vulgaatstrofes in sy Griekse teks ingevoer het;<ref>Edward F. Hills, ''King James Version Defended!'', pp. 199-200.</ref> en argumenteer selfs ten gunste van die outentisiteit van die Comma Johanneum.<ref>Edward F. Hills, ''King James Version Defended!'', pp. 209-213.</ref>
Hills was die eerste tekskritikus om die Ontvange teks te verdedig. Alhoewel ander die Ontvange teks per se verdedig het, was hulle òf nie erkende tekskritici nie (bv. Theodore Letis en David Hocking) òf was hul werke nie op ‘n geleerde vlak nie (bv. Terence H. Brown of D. A. Waite).<ref>Daniel Wallace, ''The Majority Text Theory: History, Methods, and Critique'', in: ''The Text of the New Testament in Contemporary Research'', [[William B. Eerdmans Publishing Company|Wm. Eerdmans]] 1995, p. 301.</ref>
| |||