Suiker: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
8de eeu
Lyn 1:
<small>''Hierdie artikel behandel tafelsuiker of sukrose wat in huishoudings gebruik word. Vir 'n oorsig oor die groep van mono- en disakkariede sien gerus [[suikers]].''</small>
 
----
 
[[Lêer:Zucker 150 fach Polfilter.jpg|duimnael|linksregs|220px|Suikerkristalle onder die polarisasie-[[mikroskoop]]. Vergroting: x150]]
[[Lêer:Saccharose2.svg|duimnael|regs|200px|Sukrose se chemiese struktuur]]
 
'''Suiker''' (afgelei van die Arabiese ''sukkar'' en die [[Sanskrit]]-woord ''sharkara'' (शर्करा) "suiker", "ronde klippie") is 'n belangrike voedsel en genotmiddel. In die [[skeikunde]] staan tafelsuiker, 'n disakkaried, ook as sukrose (C<sub>12</sub>H<sub>22</sub>O<sub>11</sub>) bekend. Suiker bevat vier kilokalorieë per gram (minder as vet met nege kilokalorieë en alkohol met sewe kilokalorieë per gram).
 
== Geskiedenis ==
[[Lêer:Kew.gardens.sugar.cane.arp.jpg|duimnael|links|250px|'n Suikerrietplant in die botaniese tuin Kew Gardens, Londen]]
Suiker in sy huidige vorm was in die antieke Griekse en Romeinse wêreld nog feitlik onbekend. In die tydperk van [[Alexander die Grote]] het net enkele handelaars en reisigers kennis van die Indiese riet gehad, wat die produksie van "heuning sonder bye" sou moontlik gemaak het. Slegs klein hoeveelhede ''saccharum'', 'n soutagtige produk wat uit bepaalde Indiese bamboesplante vervaardig is, is in die antieke geneeskunde gebruik.
 
Die Griekse en Romeinse [[kookkuns]] het veral gebruik gemaak van [[heuning]] as 'n versoeter, tog was dit steeds skaars en duur. Heuning is derhalwe dikwels met vrugtewynstroop verdun of deur ander produkte vervang, soos byvoorbeeld die goedkoper dadelheuning of soet wynprodukte soos rosyntjies en stroop.
 
Suikerriet is vir die eerste keer in die [[7de eeu]] in [[Palestina]] ingevoer, in die [[8de8ste eeu|8de8ste]] en [[9de eeu]] in [[Griekeland]] en eers teen die einde van die [[10de eeu]], danksy die [[Venesië|Venesiese]] seehandel, ook in Wes-Europa waar
suikerkristalle aanvanklik net in apteke verkrygbaar was. Klein hoeveelhede suiker is as 'n geneesmiddel beskou, tog het die meeste geneeskundiges beweer dat suiker 'n verhoogde bloeddruk sou kon veroorsaak.
 
'n Plaaslike suikernywerheid het in Europa eers tydens die [[Napoleontiese Oorloë]] van die vroeë 19de eeu ontstaan, toe die Engelse blokkade die Europese vasteland van suikerrietinvoere afgesny het. Die Duitser Andreas Sigismund Marggraf ([[1709]]-[[1782]]1709–1782) het reeds in [[1747]] voorgestel om [[suikerbeet]] as 'n basis vir die suikerproduksie te ontwikkel. Die eerste suikerfabriek is egter eers in [[1801]] deur een van sy skoliere, Franz Karl Achard ([[1753]]-[[1821]]1753–1821), op die Oos-Duitse landgoed Cunern (tans Konory in [[Pole]]) geopen. In [[1809]] het Achard sy wetenskaplike studie oor die suikervervaardiging, ''Die europäische Zuckerfabrikation aus Runckelrüben'', gepubliseer.
 
Die ontwikkeling van die Europese suikernywerheid was 'n buitengewone prestasie, aangesien die vervaardigingsproses hoogs ingewikkeld was. Terwyl in die geval van suikerriet net die stele uitgepers moet word, vereis [[suikerbeet]] 'n meerfasige verwerking. Dit word eers skoongemaak en daarna in klein stukkies gesny. Die suiker word deur middel van industriële ekstraksie vervaardig en bestaan aanvanklik - net soos sy eweknie wat van suikerriet gemaak word - uit 'n swartblou stroop. 'n Aantal prosesse soos karbonasie en filtrasie is noodsaaklik voordat die suiker, wat nog steeds uit 'n stroperige massa bestaan, reg is om van sekere kieme voorsien te word wat 'n kristalliseringsproses aan die gang sit. Sedert die 19de eeu is die verwerkingsproses steeds verbeter. Terwyl in [[1869]] nog meer as twaalf kilogram suikerbeet vir een kilogram suiker benodig is, bevat die suikerbeetstroop tans meer as twintig persent suiker.
 
Suiker het vir meer as 'n eeu lank 'n belangrike landbouproduk in Europa gebly, en die suikerprys is tot by die einde van die [[Tweede Wêreldoorlog]] as 'n rigsnoer vir die lone van landarbeiders gebruik waarby die verkoopprys van een kilogram suiker die daaglikse loon vir 'n vroulike werker bepaal het.
Line 27 ⟶ 28:
Die drie grootste suikerprodusente ter wêreld is [[Brasilië]], [[Indië]] en die [[Volksrepubliek van Sjina]], terwyl [[Frankryk]], [[Duitsland]] en [[Pole]] die belangrikste verskaffers van die [[Europese Unie]] is. [[Suid-Afrika]] is die grootste produsent op die vasteland van [[Afrika]].
 
== Wêreldmark ==
[[Lêer:SugarBeet.jpg|duimnael|regs|180px|[[Suikerbeet]]]]
Sedert die vroeë 21ste eeu kan die wêreldwye suikerproduksie nie meer tred hou met die aanvraag nie. In [[2005]] het suikerpryse op die wêreldmark die hoogte ingeskiet en byna twintig VSA-sent per pond bereik. Die skerp styging word veral aan Brasilië se energiebeleid verwyt, wat suikerriet as 'n basis vir [[bio-etanol]] bevorder om sodoende brandstofinvoere te verminder. Sowat die helfte van die Brasiliaanse suikerrietproduksie word tans benodig om in die land se behoefte aan sogenaamde ''flexfuel''-petrol te voorsien. In 2006 het suikerpryse egter weer gedaal.
Line 62 ⟶ 63:
(Bron: [http://faostat3.fao.org/browse/Q/QC/E FAOSTAT 2015])
 
== Die suikerbedryf in Suid-Afrika ==
Suid-Afrika behoort tot die belangrikste suikerprodusente ter wêreld. Reeds in 1877 het meer as sewentig suikerfabrieke sowat 17&nbsp;000 ton suiker opgelewer. Die Suid-Afrikaanse suikerrietoes het in die jaar 2002 23 miljoen ton beloop, wat tot 2,4 miljoen ton suiker verwerk is. 1,1 miljoen ton suiker is uitgevoer.
 
== Bronne ==
* Jacques André: ''L'alimentation et la cuisine à Rome''. Nouvelle édition. Paris: Les Belles Lettres, 1981.
* ''Kochkunst: Lukullisches von A-Z''. Siebte Auflage. Leipzig: Verlag für die Frau, 1990.