Wikipedia

Afghanistan: Verskil tussen weergawes

Blaai deur geskiedenis
← Ouer wysigingNuwer wysiging →
Content deleted Content added
VisueelWikiteks
JCBrand (besprekings | bydraes)
3 195 edits
Biljoen na miljard
k Bygewerk
Lyn 1:
{{Inligtingskas Land
|noem_naam = '''د افغانستان اسلامي جمهوریت''' <small>([[Pasjtoe]])</small><br />'''Da Afġānistān Islāmī Jomhoriyat'''<br />'''جمهوری اسلامی افغانستان''' <small>([[Persies|Dari]])</small><br />'''Jomhūrī-ye Eslāmī-ye Afġānestān'''
|volle_naam = '''Islamitiese Republiek van Afghanistan'''
|algemene_naam = Afghanistan
Lyn 7:
|simbool_tipe = Embleem
|beeld_kaart = Afghanistan (orthographic projection).svg
|leuse = لا إله إلا الله، محمد رسول الله<br />''Lā ʾilāha ʾillāl–lāh, Muhammadun rasūl allāh''<br /><small>''([[Arabies]] vir: "Daar is geen god behalwe Allah; Mohammed is die boodskapper van Allah")''</small>
|leuse =
|volkslied = ملی سرود ''Millī Surūd'' <small>(Pasjtoe)</small><br />سرود ملی ''Sorūde Mellī'' <small>(Dari)</small>
|amptelike_tale = [[Pasjtoe]] en [[Persies|Dari]]<ref name="AO">{{en}} {{cite web |title=Article Sixteen of the 2004 Constitution of Afghanistan |url=http://www.afghan-web.com/politics/current_constitution.html#preamble |year=2004 |accessdate=85 AugustusApril 20142016 |archiveurl=http://web.archive.org/web/20131028065437/http://www.afghan-web.com:80/politics/current_constitution.html |archivedate=28 Oktober 2013 }}</ref>
|hoofstad = [[Kaboel]]
{{Koördinate|34|32|N|69|088|O}}
|latd = 34
|latm = 32
|latNS = N
|longd = 69
|longm = 088
|longEW = O
|grootste_stad = [[Kaboel]]
Lyn 27:
|oppervlakmi² = 251&nbsp;827
|persent_water = feitlik niks
|bevolking_skatting = 3132&nbsp;822564&nbsp;848342<ref name="Factbook">{{en}} {{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/af.html |title=Afghanistan |work=The World Factbook: Afghanistan|publisher=[[Central Intelligence Agency]] |accessdate=85 AugustusApril 20142016}}</ref>
|bevolking_skatting_jaar = 2014
|bevolking_rang = 40<sup>ste</sup>
Lyn 35:
|bevolkingsdigtheidmi² = 111,8
|bevolkingsdigtheidrang = 150<sup>ste</sup>
|BBP_PPP = $3665,838295&nbsp;miljard<ref name="imf2">{{en}} {{cite web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/20142015/0102/weodata/weorept.aspx?pr.x=40103&pr.y=1216&sy=20122016&ey=20142016&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=512%2C672%2C914%2C962%2C612%2C674%2C614%2C676%2C311%2C548%2C213%2C556%2C911%2C678%2C912%2C867%2C313%2C682%2C419%2C684%2C513%2C273%2C316%2C868%2C913%2C921%2C339%2C948%2C638%2C943%2C514%2C686%2C218%2C688%2C963%2C518%2C616%2C728%2C223%2C558%2C516%2C278%2C918%2C692%2C748%2C694%2C618%2C449%2C624%2C564%2C522%2C565%2C622%2C283%2C626%2C853%2C628%2C288%2C228%2C293%2C924%2C566%2C233%2C964%2C632%2C453%2C636%2C968%2C634%2C922%2C238%2C714%2C662%2C862%2C960%2C716%2C611%2C456%2C321%2C722%2C243%2C942%2C248%2C718%2C469%2C724%2C253%2C813%2C642%2C199%2C643%2C733%2C644%2C524%2C819%2C361%2C646%2C362%2C648%2C364%2C915%2C732%2C652%2C366%2C328%2C734%2C258%2C463%2C656%2C923%2C654%2C738%2C336%2C578%2C263%2C537%2C268%2C742%2C944%2C866%2C534%2C369%2C536%2C744%2C429%2C186%2C433%2C925%2C343%2C869%2C439%2C746%2C916%2C926%2C664%2C466%2C826%2C298%2C967%2C927%2C443%2C846%2C917%2C299%2C544%2C582%2C446%2C474%2C666%2C754%2C668%2C698&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= |title=Afghanistan |publisher=[[Internasionale Monetêre Fonds]] |accessdate=85 AugustusApril 20142016}}</ref>
|BBP_PPP_rang =
|BBP_PPP_jaar = 20142016
|BBP_PPP_per_kapita = $1&nbsp;177994<ref name=imf2 />
|BBP_PPP_per_kapita_rang =
|BBP = $2119,747654&nbsp;miljard<ref name=imf2 />
|BBP_rang =
|BBP_jaar = 20142016
|BBP_per_kapita = $695600<ref name=imf2 />
|BBP_per_kapita_rang =
|onafhanklikheidstipe = Onafhanklikheid
|onafhanklikheidsgebeure = • Eerste Afghaanse staat<br />• Afghaanse ryk<br />• Erken
|onafhanklikheidsdatums = <br />van [[Iran|Persië]]<br />April [[1709]]<br />Oktober [[1747]]<br />[[19 Augustus]] [[1919]]
|MOI = {{bestendigwins}} 0,468465<ref name="HDI">{{en}} {{cite web |url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr14-summary-enhdr_2015_statistical_annex.pdf |title=20142015 Human Development Report Summary |date=20145 April 2016 |accessdate=814 AugustusDesember 20142015 |publisher=United Nations Development Programme | pagespage=21–2518}}</ref>
|MOI_rang = 169171<sup>ste</sup>
|MOI_jaar = 20132014
|MOI_kategorie = {{kleur|#990000|laag}}
|Gini = 29<ref name="wb-gini">{{en}} {{cite web |url=http://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI/ |title=Gini Index |author= |date= |work= |publisher=[[Wêreldbank]] |accessdate=85 AugustusApril 20142016 |archiveurl=http://web.archive.org/web/20140511044958/http://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI|archivedate=11 Mei 2014}}</ref>
|Gini_rang =
|Gini_jaar = 2008
Lyn 68:
}}
 
[[Lêer:Afghanistan in its region.svg|duimnael|links|Ligging van Afghanistan]]▼
'''Afghanistan''', ook '''Afganistan''', ([[Pasjtoe]]/[[Persies|Dari]]: افغانستان, ''Afġānistān'', amptelik die '''Islamitiese Republiek van Afghanistan''' (Pasjtoe: د افغانستان اسلامي جمهوریت ''Da Afġānistān Islāmī Jomhoriyat'', Dari: جمهوری اسلامی افغانستان ''Jomhūrī-ye Eslāmī-ye Afġānestān''), is 'n land in die hartjie van [[Asië]]. Die [[hoofstad]] en grootste stad is [[Kaboel]]. Die land het godsdienstige, taalkundige en geografiese konneksies met die meese van sy buurlande. Afghanistan word begrens deur [[Iran]] in die weste, [[Pakistan]] in die suide en ooste, [[Turkmenistan]], [[Oesbekistan]] en [[Tajikistan]] in die noorde, en [[Sjina]] in die mees oostelike deel van die land. Die naam, "Afghanistan", beteken "Land van die Afghane".▼
[[Lêer:CIA map of Afghanistan in 2007.gif|duimnael|links|Kaart van Afghanistan]]▼
[[Lêer:Afghanistan physical en.png|duimnael|links|Topografiese kaart van Afghanistan]]
▲'''Afghanistan''', ook '''Afganistan''', ([[Pasjtoe]]/[[Persies|Dari]]: افغانستان, ''Afġānistān'', amptelik die '''Islamitiese Republiek van Afghanistan''' (Pasjtoe: د افغانستان اسلامي جمهوریت ''Da Afġānistān Islāmī Jomhoriyat'', Dari: جمهوری اسلامی افغانستان ''Jomhūrī-ye Eslāmī-ye Afġānestān''), is 'n land in die hartjie van [[Asië]]. Die [[hoofstad]] en grootste stad is [[Kaboel]]. Die land het godsdienstige, taalkundige en geografiese konneksies met die meese van sy buurlande. Afghanistan word begrens deur [[Iran]] in die weste, [[Pakistan]] in die suide en ooste, [[Turkmenistan]], [[Oesbekistan]] en [[TajikistanTadjikistan]] in die noorde, en die [[Volksrepubliek van Sjina]] in die mees oostelike deel van die land. Die naam, "Afghanistan", beteken "Land van die Afghane".
 
Afghanistan is ’n kultureel gemengde nasie: dit is 'n kruispad tussen die Ooste en die Weste en was die antieke middelpunt van handel en migrasie. Dit het ’n belangrike geostrategiese ligging, deurdat dit [[Suid-Asië]], [[Sentraal-Asië]] en die [[Midde-Ooste]] saam verbind. Tydens Afghanistan se uitgestrekte geskiedenis het die land verskeie indringers en veroweraars gesien, terwyl plaaslike entiteite die omliggende, uitgestrekte streke ingeval het om self ryke te vorm. [[Ahmad ShahSjah Durrani]] het ’n groot ryk in die middel van die agtiende eeu geskep, met die hoofstad by [[Kandahar]]. Vervolgens was meeste van die gebiede afgestaan aan voormalige nabygeleë lande. In die 19de eeu het Afganistan ’n bufferstaat geword in Die Groot Spel, wat gespeel was tussen die [[Britse Ryk]] en [[Russiese Ryk]]. Op 19 Augustus 1919, ná die derde Anglo-Afghaanse oorlog, herwin die land volle onafhanklikheid van die [[Verenigde Koninkryk]] oor sy buitelandse sake.
 
Sedert die laat 1970's het Afghanistan gely onder voortdurende en brutale burgerlike oorlog. In die tydperk het die land ook ingrypings ervaar in die vorm van die 1979 Sowjetse inval van Afghanistan en die 2001 Amerikaanse inval van Afghanistan, waartydens die heersende [[Taliban]]-regering omvergewerp is. In Desember 2001 het die [[Verenigde Nasies]] se sekuriteitsraad die stigting van die ''International Security Assistance Force'' ("Internasionale Sekuriteitsbystandsmag", ISAF) goedgekeur. Dié mag, wat bestaan uit [[NAVO]]-troepe, was aktief gewees in die bystand van die regering van President [[Hamid Karzai]] en dié se pogings om gesag oor die land te vestig. In 2005 het die Verenigde State en Afghanistan 'n strategiese vennootskap onderteken wat beide nasies tot 'n langtermynverhouding bind. In die tussentyd is ongeveer VS$40 miljard reeds deur die internasionale gemeenskap aan die land besorg vir die herbou van die land.
 
▲[[Lêer:Afghanistan in its region.svg|duimnael|links|Ligging van Afghanistan]]
▲[[Lêer:CIA map of Afghanistan in 2007.gif|duimnael|links|Kaart van Afghanistan]]
 
== Geskiedenis ==
: ''Hoofartikel: [[Geskiedenis van Afghanistan]].''
Alhoewel Afghanistan groot heerserryke en baie handel beleef het oor twee millennia, was die gebied se heterogene groepe nie in 'n enkele politiese entiteit saamgesnoer voor die bewind van Ahmad ShahSjah Durrani nie. Durrani stig die monargie in [[1747]] wat oor die land heers tot [[1973]]. Die laaste [[Shah]]Sjah was Zahir ShahSjah.
 
Die [[Islam]] het 'n sleutelrol gespeel in die geskiedenis van Afghanistan (en ander lande in die omliggende streek).
 
== Verwysings ==
{{CommonsKategorie-inlyn}}▼
{{Verwysings|2}}
 
== Eksterne skakels ==
▲{{CommonsKategorie-inlyn}}
* {{en}} {{Wikivoyage|Afghanistan}}
 
{{Lande van Asië}}
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/wiki/Afghanistan"