Wikipedia

Ontbinding van die Sowjetunie: Verskil tussen weergawes

Blaai deur geskiedenis
← Ouer wysigingNuwer wysiging →
Content deleted Content added
VisueelWikiteks
No edit summary
Lyn 3:
Die '''ontbinding '''van die [[Sowjetunie]] is amptelik op 26 Desember 1991 verorden, as gevolg van deklarasienr. 142-[[Н (Cyrillies)]] van die Republieke van die Hoogste Sowjet van die Sowjetunie<ref name="ReferenceC">(Russian) [[wikisource:ru:Декларация Совета Республик ВС СССР от December 26, 1991 № 142-Н|Declaration № 142-Н]] of the Soviet of the Republics of the Supreme Soviet of the Soviet Union, formally establishing the dissolution of the Soviet Union as a state and subject of international law.</ref> Die deklarasie het die onafhanklikheid van die voormalige [[Republieke van die Sowjetunie]] en die [[Gemenebes van Onafhanklike State]] (GOS) erken, hoewel vyf van die ondertekenaars dit eers baie later, of glad nie, bekragtig het nie. Die agste en laaste leier van die Sowjetunie, [[Michail Gorbatsjof]], het die dag vantevore bedank, sy kantoor as uitgedien verklaar en sy mag, wat die Sowjetkernmissielkodes ingesluit het, aan die Russiese president [[Boris Jeltsin]] oorhandig. Daardie aand om 7:32 nm is die Sowjetvlag vir die laaste keer by die Kremlin gestryk en met die voor-revolusionêre [[Vlag van Rusland]] vervang.
 
In die voorafgaande maande van Augustus tot Desember, het al die republieke, Rusland inkluis, van die unie afgestig. Die week voor die formele ontbinding van die unie, het elf republieke -– almal behalwe die [[Baltiese lande]] en [[Georgië]] -– die Alma-Ataprotokol onderteken wat die GOS formeel erken, en verklaar het dat die Sowjetunie nie meer bestaan nie.<ref>{{Cite news|author=|url=http://www.nytimes.com/1991/12/22/world/end-soviet-union-text-declaration-mutual-recognition-equal-basis.html|title=The End of the Soviet Union; Text of Declaration: 'Mutual Recognition' and 'an Equal Basis'|work=New York Times|date=December 22, 1991|accessdate=30 Maart 2013}}</ref><ref>{{Cite news|url=http://www.nytimes.com/learning/general/onthisday/big/1225.html#article|title=Gorbachev, Last Soviet Leader, Resigns; U.S. Recognizes Republics' Independence|work=New York Times|accessdate=30 Maart 2013}}</ref> Die ontbinding van die Sowjetunie ([[Russies]]&#x3A;: <span lang="ru">распад СССР</span>) het ook die einde van die [[Koue Oorlog]] beteken. Die 1989 revolusies en die einde van die Sowjetunie was ook die einde van die dekade-lange vyandigheid tussen die Noord-Atlantiese Verdragsorganisasie ([[NAVO]]) en die Warskouverdragslande. Die vyandskap tussen NAVO en [[Rusland]] het egter voortgeduur.
 
Verskeie van die voormalige republieke van die Sowjetunie het noue bande met Rusland gehandhaaf en multilaterale organisasies soos die Eurasiese Ekonomiese Gemeenskap, die Uniestaat, die Eurasiese Doeane Unie, en die Eurasiese Ekonomiese Unie gevorm om ekonomiese- en veiligheidssamewerking aan te moedig. Sommiges het by NAVO en die [[Europese Unie]] aangesluit om weg te breek van hul militêre- en ekonomiese afhanklikheid van Rusland.
Lyn 28:
 
==== Letland se Helsinki-86 ====
Die CTAG ([[Lets]]&#x3A;: <span lang="lv">''Cilvēktiesību aizstāvības grupa''</span>, Menseregtebeskermingsgroep) Helsinki-86 is in Julie 1986 deur drie werkers in die [[Letland]]se hawestad van Liepāja gestig. Die drie werkers, Linards Grantiņš, Raimonds Bitenieks, en Mārtiņš Bariss het hul organisasie se naam ontleen aan die menseregteverklarings van die Helsinki-ooreenkoms. Helsinki-86 was die eerste openlike anti-kommunistiese organisasie in die Sowjetunie, en die eerste openlik georganiseerde teenkanting teen die Sowjetbewind. Dit het 'n voorbeeld gestel aan ander etniese minderhede vir hul onafhanklikheidsbewegings.
 
Driehonderd jong Letlanders van die werkersklas het, na 'n rockkonsert, in die vroeë oggendure op die Riga Katedraalplein bymekaar gekom en in Leninlaan afmarsjeer na die Vryheidsmonument met krete soos: "Weg met die Sowjetunie!" en "Bevry Letland!" Die veiligheidsmagte het hulle voorgekeer en verskeie polisievoertuie is omgekeer.
Lyn 57:
==== Die satellietstate ====
[[Lêer:EasternBloc BasicMembersOnly-af.svg|duimnael|Die Oosblok]]
Die ses Warskouverdragslande van Oos-Europa was in 'n mate onafhanklik, maar is oral in die internasionale gemeenskap as die Sowjetunie se satellietstate beskou. Al dié lande is in 1945 deur die Rooi Leër beset, die Sowjet-tipe van sosialistiese staat is op hulle afgedwing, en het baie min vryheid van aksie, in beide binnelandse sowel as internasionale sake, geniet. Enige pogings tot onafhanklikheid is met militêre mag onderdruk -– byvoorbeeld die Hongaarse Revolusie van 1956 en die Praagse Lente van 1968. Gorbatsjof het die onderdrukkende en duur Brezhnef Doktriene, wat ingryping by die Warskou Verdraglande gemagtig het, afgeskaf. Hy het 'n beleid van nie-inmenging in die interne sake van bondgenote verkies. Daar is grappenderwys na sy beleid verwys as die "Sinatra Doktriene" met verwysing na Frank Sinatra se trefferlied, My Way.
 
=== Rusland se Boris Jeltsin ===
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/wiki/Ontbinding_van_die_Sowjetunie"