Johann Schmelen: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
Morne (besprekings | bydraes)
No edit summary
Morne (besprekings | bydraes)
No edit summary
Lyn 1:
[[Beeld:SWA 50c-posseël sendeling Johann Schmelen, 1989.jpg|duimnael|regs|280px|In die jaar voor [[Namibië]] se onafhanklikwording het Suidwes-Afrika vier seëls ter nagedagtenis aan Rynse sendelinge uitgereik, onder wie Schmelen.]]
 
'''Johann Heinrich Schmelen''' (Kassebruch aan die Weser, naby [[Bremen]], [[Duitsland]], [[7 Januarie]] [[1777]] – [[Komaggas]], [[Namakwaland]], [[Kaapkolonie]], [[26 Julie]] [[1848]]) was sendeling van die [[Londense Sendinggenootskap|Londense]] en [[Rynse Sendinggenootskap]], kenner van die Namataal[[Nama]]taal en pionierreisiger.
 
Naas Schmelen se baanbrekersreise in die uitgestrekte en onherbergsame Transgariep moet sy [[Bybel]]vertalings in die Namataal (waarvan die suig- en ander eienaardige klanke vir die vreemdeling raaiselagtig moet klink, moeilik in skrif aangegee kan word en hulle selfs minder daartoe leen om gedruk te word) as sy verdienstelikste prestasie gereken word.
Lyn 13:
[[Beeld:Deutsch-Sudwestafrika.png|duimnael|regs|260px|Talle nedersettings in die sentrale en suidelike deel van [[Namibië]] het ontstaan danksy die werk van [[Rynse Sendinggenootskap|Rynse sendelinge]] soos eerw. Schmelen.]]
 
Aanvanklik is Schmelen op [[Pella]] gestasioneer saam met [[Christian Albrecht]] (1773?-1815) en reis heen en weer langs die suidelike oewer van die [[Oranjerivier]] om in aanraking te kom met groepe Khoikhoi wat daar met hul beeste rondswerf. In 1813 vra eerw. [[John Campbell]] hom om die monding van die Oranjerivier te gaan ondersoek as 'n moontlike basis vir proviandering en om 'n ontdekkingsreis deur Groot-Namakwaland en Damaraland te onderneem; dié opdrag voer Schmelen in 1814 uit en hy dring deur sover as [[Okahandja]] (eens Schmelenshoop genoem). Sy gewone vervoermiddel was 'n poenskop-os en 'n karos wat hy bedags as saal en snags as kombers gebruik het. Voorts het Schmelen 'n geweer by hom om hom teen wilde diere te beskerm en wild vir die pot te skiet. Op uitnodiging van die Nama[[Namas]] stig hy in 1815 'n stasie ten suide van Klipfontein (later [[Bethanie|Bethanien]]), 90 km noord van die Oranjerivier, maar in 1822 word hy verplig om die stasie te ontruim. Die kliphuis wat Schmelen op daardie tydstip op Bethanien bou, is die eerste gebou in sy soort in Suidwes-Afrika en is later gerestoureer en tot historiese gedenkwaardigheid verklaar. Hy was ook die eerste wat 'n gedeelte van 'n wapad van Bethanien tot Angra Pequena (later Lüderitzbucht) oopgestel het.
 
Intussen vertrek hy in 1818 op reis na Kaapstad, en by sy terugkeer stig hy ten suide van die Oranjerivier by Besondermeid, 'n stasie wat hy [[Steinkopf]] noem na sy Londense geestelike vader. Drie pogings, in 1823, 1827 en 1828, om Bethanien opnuut in die lewe te roep, misluk weens onluste, droogtes en sprinkaanplae. Hy onderneem egter verdere verkenningsreise noordwaarts; in 1820 vergesel hy [[James Kitchingman]] en [[Barnabas Shaw]] na die [[Visrivier]] en verder na die [[Brukkaros]]berg, en in 1824–'25 gaan hy alleen op reis. Hy bereik Walvisbaai in sy soektog na 'n geskikte toevoerhawe vir moontlike toekomstige sendingstasies in die binneland. In hierdie streke bly hy 'n ruk lank en ontmoet die gedugte Oorlamse kaptein, [[Jonker Afrikaner]], in die Auasberge ten weste van die huidige [[Rehoboth]].
 
== Vertaling van Bybel in Nama ==
Aangesien Bethanien in puin gelê is, stig Schmelen in 1829 suid van die Oranje 'n stasie op [[Komaggas]] waar hy tot aan sy dood sou bly. Ná ongeveer sewe jaar, waartydens hy van vleis en melk lewe, nooit brood sien nie en velklere dra, besluit hy om in 1830 weer na Kaapstad te gaan. Hy erken dat hy in daardie lang tyd onder die Nama selfs sy moedertaal, [[Duits]], vergeet het. Schmelen se genootskap moedig hom aan om sy kennis van die Namataal[[Nama]]taal met die oog op die vertaling van die Bybel aan te wend. Hy doen 'n grondige kennis van die taal op omdat hy voor 1815 met 'n vrome Namavrou in die huwelik tree wat hom met sy vertaling van die vier Evangelies help. Hy hersien sy manuskrip weer eens en is toe op weg na Kaapstad om oor die druk daarvan toesig te hou.
 
Schmelen se vroegste vertalings in die Namataal (bewaar in die Grey-versameling van die SAOB, Kaapstad, as ongedateerde, eiehandig geskrewe manuskrip) is 'n vertaling van H. Wester se Nederlandse kategismus van die geskiedenis van die [[Ou Testament|Ou]] en [[Nuwe Testament]], waaraan hy 'n gesang toevoeg. Hierdie teks en die boek deur Schmelen met 'n byna soortgelyke inhoud wat in 1830 in Kaapstad deur William S. Bridekirk gedruk is (''Kwii Namatiigna kannis.- Namakoaandiis'' ['' 'n Namavraeboek vir Namakinders''], Kaapstad, 1830), is blykbaar die eerste waarin 'n praktiese poging aangewend is om die vier soorte suigklanke in die Namataal te onderskei.