Meiose: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Lyn 1:
[[Beeld:Meiosis Overview.svg|thumbduimnael|300px|Voor meiose (tydens die interfase) word die DNS van elke chromosoom gerepliseer en homoloë chromosome ruil genetiese inligting uit (chromosomale oorkruising). Daarna vind die eerste verdeling, meiose I, plaas. Die dogterselle verdeel weer in meiose II om haploïede gamete te vorm. Manlike en vroulike gamete versmelt tydens bevrugting en vorm ’n diploïede sel met ’n volle stel chromosome.]]
 
'''Meiose''' of '''reduksiedeling'''<ref>''Ensiklopedie van die Wêreld, Deel 7''. 1971. N.V. Uitgeversmaatskappij, [[Amsterdam]], [[Nederland]].</ref> is ’n gespesialiseerde manier van selverdeling wat die getal [[Chromosoom|chromosome]] halveer. Dié proses vind plaas in alle geslagtelik voortplantende [[Eukarioot|eukariote]] (beide een- en meersellig), insluitend [[dier]]e, [[plant]]e en [[swam]]me.<ref name="Letunic I and Bork P">{{cite web
{{cite web
|last1=Letunic |first1=I
|last2=Bork |first2=P
Lyn 10:
}}</ref><ref name=Bernstein2011>Bernstein H, Bernstein C, Michod RE (2011). “Meiosis as an evolutionary adaptation for DNA repair.” In “DNA Repair”, Intech Publ (Inna Kruman, red.), Hoofstuk 19: 357-382 DOI: 10.5772/1751 ISBN 978-953-307-697-3</ref>
 
== Werking ==
In meiose word [[DNS]]-replisering gevolg deur twee rondes selverdeling om vier dogterselle te vorm met die helfte van die getal chromosome as die oorspronklike ouersel. Die twee meiotiese verdelings staan bekend as '''meiose I''' en '''meiose II'''. Voordat meiose begin, tydens die interfase van die selsiklus, word die DNS van elke chromosoom gerepliseer sodat dit bestaan uit twee identiese suster-[[chromatied]]e wat by die [[sentromeer]] geheg is.
 
In meiose I paar [[Homoloë chromosoom|homoloë chromosome]] met mekaar af en kan hulle genetiese materiaal uitruil in ’n proses bekend as [[chromosomale oorkruising]]. Die homoloë chromosome skei dan en vorm twee aparte dogterselle, met elk die helfte van die chromosome van die ouersel. Aan die einde van meiose I bly suster-chromatiede aan mekaar geheg en kan hulle van mekaar verskil as oorkruising plaasgevind het. Tydens meiose II verdeel die selle wat tydens meiose I gevorm het weer. Suster-chromatiede skei van mekaar en verdeel in altesaam vier dogterselle. Hierdie selle kan groei om [[Gameet|gamete]], [[Spoor (plantkunde)|spore]], [[stuifmeel]] en ander voortplantingselle te vorm.
 
Omdat die getal chromosome tydens meiose gehalveer word, laat dit gamete toe om te versmelt (met [[bevrugting]]) om [[Sigoot|sigote]] te vorm wat ’n mengsel van die moeder en die vader se chromosome bevat. Meiose en bevrugting maak dus geslagtelike voortplanting moontlik met opeenvolgende generasies wat dieselfde getal chromosome behou.
 
Voorbeeld: ’n Tipiese [[diploïed]]e menslike sel bevat 23 pare chromosome (altesaam 46 of 2''n'': die helfte kom van die moeder en die ander helfte van die vader). Meiose skep [[haploïed]]e gamete wat elk die helfte van dié getal chromosome bevat, dus 23 (''n''). Wanneer twee gamete (’n [[Eiersel|eier-]] en ’n [[sperm]]sel) versmelt, is die sigoot wat ontstaan weer eens diploïed (2''n''), met die moeder en vader wat elk 23 chromosome verskaf het.
 
== Verskille by diere en plante ==
By [[dier]]e vind meiose in die geslagskliere plaas – by die vroulike dier in die [[eierstok]]ke (waar een groot eiersel eindelik gevorm word) en by die manlike dier in die [[testis|testes]], waar spermselle gevorm word.
 
By die meeste [[plant]]e vind ’n [[generasiewisseling]] plaas. ’n [[Haploïed]]e (''n'') generasie wissel af met ’n [[diploïed]]e (2''n'') generasie. Tydens meiose word ongeslagtelike haploïede spore gevorm. Die spore onwikkel in [[gametofiet]]e (''n''), wat gamete voortbring. By die vereniging van ’n manlike en ’n vroulike gameet vorm ’n sigoot, waaruit ’n [[sporofiet]] (2''n'') ontwikkel, en so word die siklus voltooi.
 
== Verwysings ==
{{Verwysings}}
 
== Eksterne skakels ==
* [http://www.johnkyrk.com/meiosis.html Meiosis: animasie]
* [http://users.rcn.com/jkimball.ma.ultranet/BiologyPages/M/Meiosis.html Meiosis by Kimball's Biology Pages]
* [http://highered.mcgraw-hill.com/olc/dl/120074/bio19.swf Stadiums van meiose: animasie]
{{CommonsKategorie-inlyn|Meiosis}}
* [[Lêer:Crystal txt.png|15px]] Hierdie artikel is vertaal uit die [http[://en.wikipedia.org/wiki/:Meiosis |Engelse Wikipedia]]
 
[[Kategorie:Genetika]]