Cottesloe-kerkeberaad: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
Inleiding afgesluit |
Morne (besprekings | bydraes) No edit summary |
||
Lyn 1:
Die '''Cottesloe-kerkeberaad''' was ’n beraad van 80 afgevaardigdes van agt [[Suid-Afrika]]anse lidkerke van die [[Wêreldraad van Kerke]] van [[7 Desember|7]] tot [[14 Desember]] [[1960]] in die gelyknamige [[Johannesburg]]se voorstad. Destyds was die [[Nederduitsch Hervormde Kerk]] van Afrika, die [[Nederduitse Gereformeerde Kerk]] in Suid-Afrika (Kaapland) en die Nederduitse Gereformeerde Kerk van Transvaal lede van die Wêreldraad van Kerke. Die beraad het regstreeks voortgespruit uit die protesoptog van duisende swart mense op [[21 Maart]] [[1960]] in [[Sharpeville]] in die [[Vaaldriehoek]] en die daaropvolgende [[Sharpeville-slagting]].
== Agtergrond ==
Lyn 16:
Die eerste rasse-onluste onder die nuwe regering was tussen Indiërs en Swartes. Dit het in Januarie 1949 by ʼn bus-terminus in Durban uitgebreek. Na ʼn paar dae se gevegte was 53 Indiërs en 83 Swartes dood.<ref>Margaret Ballinger: From Union to Apartheid, Juta & kie, Kaapstad, 1969, p. 413-4.</ref> Die ANC kongres in Desember 1951 het besluit om die eerste minister te vra om sekere wette te herroep. As hy (soos hulle verwag het) geweier het, sou sekere protesoptredes uitgevoer word tydens die driehonderjarige herdenking van [[Jan van Riebeeck|Van Riebeeck]] se aankoms. Sommige optredes het hand uitgeruk en ʼn gebou is afgebrand en mense brutaal vermoor.<ref>Mandela, supra, p. 146, noem dit hul "Defiance Campaign" en reken dit was meer suksesvol as wat Ballinger dink.</ref> In Julie 1952 is Mandela, Sisulu, Ahmed Kathrada en agtien ander gearresteer en aangekla van "statutêre" kommunisme. Hulle is skuldig bevind en 'n opgeskorte vonnis opgelê.<ref>Mandela, supra, p. 156.</ref> Die regering se antwoord op die "defiance campaign" was twee nuwe wette tydens die 1953 sitting. Die Wet op Openbare Veiligheid het die regering gemagtig om ʼn noodtoestand uit te roep. ʼn Wysigingswet van die strafreg het dit ʼn misdaad gemaak om weerstand teen enige wet aan te moedig.<ref>Sien ook Mandela, supra, p. 153.</ref> Hoofman [[Albert Luthuli]] is na Pretoria ontbied en meegedeel om of sy hoofmanskap of sy betrokkenheid by die ANC op te sê. Hy het verkies om nie meer ʼn hoofman te wees nie. Aan die einde van die jaar is hy verban onder die Wet op die Onderdrukking van Kommunisme. Vir ʼn tydperk van vyf jaar is hy verbied om sy tuisdorp van Groutville te verlaat.<ref>Ballinger, supra, p. 416</ref>
Die Kaapse stemreg was een van die beskermde klousules van die [[Suid-Afrika-Wet]] (die Unie se Grondwet). ʼn Wysiging daarvan het ʼn tweederdemeerderheid in ʼn gesamentlike sitting van die Volksraad en Senaat geverg en die Nasionale Party het nie genoeg stemme daarvoor gehad nie. Hul regsadviseurs het egter gereken dat die beskermde artikels wel met ʼn gewone meerderheid in aparte sittings gewysig kon word. So is die Wet op Afsonderlike Verteenwoordiging van Kiesers, No. 46 van 1951, aanvaar. Ingevolge hierdie wet is die Kleurlingkiesers in die Kaapprovinsie op ʼn aparte kieserslys geplaas. Hulle kon vier volksraadslede kies. Die Appèlhof het egter die wet ongeldig verklaar in Harris and others v. Minister of the Interior and another, 1952(2) S.A. 428 (A). Om hierdie probleem te oorbrug, het die parlement ʼn Wet op die Hoë Hof van Parlement passeer en toe daarmee die Appèlhof beslissing omver gewerp. Die Appèlhof het daarop laasgenoemde wet ook ongeldig verklaar in Harris and others v. Minister of the Interior and anothers, 1952(4) S.A. 769 (A). Eers drie jaar later het die Natte ʼn goeie plan uitgedink. In 1955 is die Senaatswet aangeneem, wat die senaat tot 89 lede vergroot het en die metode van aanwysing gewysig is om so die Nasionale Party ʼn tweederdemeerderheid in ʼn gesamentlike sitting te gee. So is die bruin kiesers van die
[[Sophiatown]] is een van die ou voorstede van Johannesburg. Dit is voor 1923 as dorpsgebied uitgelê, met die gevolg dat swartes die geregistreerde eienaars van sommige eiendomme was. Daar het ten minste 60,000 swartes in Sophiatown, Martindale en Newclare gewoon. Die regering het beplan om al hierdie mense na Meadowlands, 13 myl van die stad, te verskuif en hulle moes daar in wyke vir sewe verskillende etniese groepe gehuisves word. Die ANC het mense aangepor om weerstand teen die verskuiwings te bied. Die verskuiwing sou op 9 Februarie 1955 begin. Dit het plaasgevind onder toesig van 4000 polisiemanne en soldate.<ref>Mandela, supra, pp. 178-194</ref>
Vir Mandela het die hoogverraadsaak op 5 Desember 1956 begin toe die veiligheidspolisie hom arresteer. 156 mense is landwyd gearresteer. Die voorlopige ondersoek het omtrent die hele 1957 in beslag geneem. Drie maande later het die staat die aanklagtes teen 61 beskuldigdes, insluitend Tambo, laat vaar. Die verhoor het ʼn aanvang geneem in Augustus 1958. Die Staat het, onder andere, aangevoer dat die Vryheidsmanifes bewys het dat die beskuldigdes die staat met geweld omwerp wou werp en met ʼn kommunistiese bestel wou vervang. Die verhoor het tot Maart 1961 geduur, toe al die beskuldigdes vrygespreek is.<ref>Mandela, supra, pp. 233-310</ref>
Lyn 30:
[[Beeld:Sharpeville-slagting, 21 Maart 1960.jpg|duimnael|links|300px|Die nadraai van die [[Sharpeville-slagting]] waarin die polisie 69 mense doodgeskiet het.]]
Die PAC se eerste groot opmars is beplan vir Sharpeville, 'n lokasie naby Vereeniging. In Januarie 1960 het Dr Verwoerd aangekondig dat die land se blanke kiesers aan 'n referendum sou deelneem om aan te dui of Suid-Afrika 'n republiek moet word.<ref>Sien die artikel "Hendrik Verwoerd" in die Engelse Wikipedia, of beter nog, maak die link</ref> Op 3 Februarie 1960 het die Britse
=== Wêreldraad van Kerke ===
| |||