Drukpers: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
Verwysings aangebring |
Foto's bygevoeg |
||
Lyn 1:
'n '''Drukpers''' is 'n toestel waarmee ink op 'n eweredige manier op 'n oppervlak, soos [[papier]] of lap, aangebring kan word. Die uitvinding van verspreiding van die drukpers was een van die invloedrykste gebeure in die tweede millennium<ref>
[[Lêer:Gutenberg.press.jpg|duimnael|Gutenberg se Drukpers]]
Die drukpers is rondom 1440 in die [[Heilige Romeinse Ryk]] deur die Duitser [[Johannes Gutenberg]] uitgevind. Dit was op die reeds bestaande skroefpers gebaseer. Gutenberg, 'n [[goudsmid]], het 'n volledige drukstelsel ontwikkel waardeur hy die drukproses vervolmaak het deur bestaande tegnologieë aan te pas en sy eie uitvindings te gebruik. Die drukpers het binne dekades na meer as tweehonderd stede in twaalf Europese lande versprei.<ref name=":0">Febvre, Lucien; Martin, Henri-Jean (1976): "The Coming of the Book: The Impact of Printing 1450-1800", London: New Left Books, quoted in: Anderson, Benedict: "Comunidades Imaginadas. Reflexiones sobre el origen y la difusión del nacionalismo", Fondo de cultura económica, Mexico 1993, <nowiki>ISBN 978-968-16-3867-2</nowiki>, pp. 58f.</ref> Teen 1500 was drukperse regoor [[Wes-Europa]] in gebruik en was daar reeds meer as twintig miljoen volumes gedruk.<ref name=":0" /> In die 16e eeu het hulle syfers na 'n beraamde 150 tot 200 miljoen gestyg.<ref name=":0" /> Die drukpers het so sinoniem met die drukkersbedryf geraak dat dit aan 'n hele nuwe media-afdeling sy naam gegee het, naamlik die pers.<ref>Weber 2006, p. 387: At the same time, then, as the printing press in the physical, technological sense was invented, 'the press' in the extended sense of the word also entered the historical stage. The phenomenon of publishing was born.</ref>
Gedurende die [[Renaissance]] het die koms van meganiese beweegbare letterdrukkuns die era van massakommunikasie ingelui wat die struktuur van die samelewing permanent verander het: Die relatief onbeperkte sirkulasie van inligting en (revolusionêre) idees het grense oorgesteek, die massas by die [[Protestantse Hervorming|Hervorming]] betrek en die mag van politieke en godsdienstige maghebbers bedreig. Die skerp toename in [[geletterdheid]] het die geletterde elite se [[monopolie]] op onderwys en geleerdheid verbreek en die opkomende [[middelklas]] versterk. Toe die handaangedrewe Gutenberg-styl drukpers in die 19e eeu deur die stoomaangedrewe rolperse vervang is, kon daar op industriële skaal gedruk word.<ref>Gerhardt 1978, p. 217</ref>
<gallery>
Lyn 18:
In Italië, 'n drukkersentrum, was daar teen 1500 drukkerswinkels in 77 stede en dorpe. Aan die einde van die volgende eeu is daar op 151 plekke in Italië in een of ander stadium drukwerk gedoen, met 'n totaal van ongeveer drieduisend drukperse wat aktief in gebruik was. Ondanks hierdie verspreiding het drukkersentrums vinnig tot stand gekom; een derde van die Italiaanse drukperse was dus in [[Venesië]] in gebruik.<ref>Borsa 1976, p. 314; Borsa 1977, p. 166−169</ref>
[[Lêer:European Output of Printed Books ca. 1450–1800.png|duimnael|Die Europese boek-uitset het binne vier eeue van 'n paar miljoen tot ongeveer een biljoen kopieë gestyg.]]
Teen 1500 het die drukperse wat in Wes-Europa gebruik is, reeds meer as twintig miljoen kopieë gelewer.<ref name=":0" /> Gedurende die volgende eeu het hulle uitset tienvoudig vermeerder na 'n geskatte 150 tot 200 miljoen kopieë.<ref name=":0" />
Line 32 ⟶ 33:
Die reuse drukkapasiteit het beteken dat individuele outeurs nou topverkopers kon word: Minstens 750 000 eksemplare van Erasmus se werk is gedurende sy leeftyd verkoop (1469-1536).<ref>Issawi 1980, pp. 492</ref> Vroeg in die [[Hervorming]] het die revolusionêre potensiaal van grootmaat drukwerk die adel en kerk onkant betrap. Van 1518-1524 het die publikasie van boeke in Duitsland alleen sewevoudig vermeerder; tussen 1518 en 1520 is 300 000 van [[Lutheranisme|Luther]] se werke in gedrukte vorm versprei.<ref>Duchesne 2006, p. 83</ref>
Die snelheid van tipografiese teksproduksie, sowel as die skerp daling van eenheidskoste, het tot die publikasie van die eerste [[Koerant|koerante]] gelei. Dit het 'n hele nuwe kanaal vir die oordra van eietydse inligting aan die publiek geskep.<ref>Weber 2006, pp. 387f.</ref>
'n Blywende nalatenskap is die hoogaangeskrewe drukwerk van vóór die 16de eeu wat deur baie van die vooraanstaande biblioteke in Europa en Noord-Amerika versamel word.<ref>The British Library [http://www.bl.uk/catalogues/istc/index.html Incunabula Short Title Catalogue] gives 29,777 separate ''editions'' (not copies) as of 8th January 2008, which however includes some print items from the 16th century (retrieved 11.03.2010). According to Bettina Wagner: "Das Second-Life der Wiegendrucke. Die Inkunabelsammlung der Bayerischen Staatsbibliothek", in: Griebel, Rolf; Ceynowa, Klaus (eds.): "Information, Innovation, Inspiration. 450 Jahre Bayerische Staatsbibliothek", K G Saur, München 2008, <nowiki>ISBN 978-3-598-11772-5</nowiki>, pp. 207–224 (207f.), the Incunabula Short Title Catalogue lists 28,107 editions published before 1501.</ref>
=== Sirkulasie van inligting en idees ===
Die drukpers was ook 'n faktor in die totstandkoming van 'n gemeenskap wetenskaplikes wat hulle ontdekkings deur die publikasie van akademiese tydskrifte kon deel. Dit het weer tot die [[wetenskaplike revolusie]] aanleiding gegee. As gevolg van die drukpers het outeurskap meer sinvol en winsgewend geraak. Dit was skielik belangrik om te weet wie wat gesê of geskryf het, en wat die presiese formulering en datum van komposisie was. Dit het die presiese aanhaling van verwysings moontlik gemaak en tot hierdie reël gelei: "Een Outeur, een werk(titel), een stuk inligting" (Giesecke, 1989; 325). Voorheen was die outeur minder belangrik; een kopie van [[Aristoteles]] wat in Parys gemaak is, sou nie presies identies aan die een in Bologna wees nie. Voor die koms van die drukpers het die outeur se naam heeltemal verlore gegaan.
[[Lêer:Printing3 Walk of Ideas Berlin.JPG|duimnael|"Moderne Boekdrukkun"-beeld ter herdenking van Gutenber se uitvinding tydens die 2006 Wêreldbeker in Duitsland]]
Aangesien die drukproses het dat dieselfde inligting op dieselfde bladsye verskyn, het bladsynommers, inhoudsopgawes en indekse algemeen geword, al was dit nie voorheen onbekend nie. Die leesproses het ook verander; mondelinge lees het deur die loop van verskeie eeue na privaat stillees oorgeskakel. Die groter beskikbaarheid van gedrukte materiaal het ook tot 'n dramatiese styging in die volwasse geletterdheid regoor Europa gelei.
Die drukpers was 'n belangrike stap in die demokratisering van kennis.<ref>[http://www.spiegel.de/international/business/0,1518,473529-2,00.html Malte Herwig, "Google's Total Library", ''Spiegel Online International'', Mar. 28, 2007.]</ref><ref>[http://www.ojr.org/ojr/technology/1057780670.php Howard Rheingold, "Moblogs Seen as a Crystal Ball for a New Era in Online Journalism", ''Online Journalism Review'', Jul. 9, 2009.]</ref> Binne 50 of 60 jaar sedert die uitvinding van die drukpers is die volledige klassieke kanon herdruk en deur die hele Europa versprei (Eisenstein, 1969;52). Noudat meer mense toegang tot kennis, oud en nuut, gehad het, kon meer mense hierdie werke bespreek. Noudat die produksie van boeke 'n meer kommersiële bedryf was, is die eerste [[Kopiereg|kopieregwette]] ingestel om dit wat ons nou intellektuele eiendomsregte noem, te beskerm. Aan die ander kant is die drukpers gekritiseer vir die verspreiding van inligting wat moontlik nie korrek was nie.<ref>Julia C. Crick; Alexandra Walsham (2004). The uses of script and print, 1300–1700. Cambridge University Press. p. 20. <nowiki>ISBN 978-0-521-81063-0</nowiki>. Retrieved 25 March 2011.</ref><ref>Nick Bilton (14 September 2010). I Live in the Future & Here's How It Works: Why Your World, Work, and Brain Are Being Creatively Disrupted. Random House Digital, Inc. p. 53. <nowiki>ISBN 978-0-307-59111-1</nowiki>. Retrieved 25 March 2011.</ref>
'n Tweede gevolg van hierdie popularisasie van inligting was die afname van Latyns as taal van die meeste gepubliseerde werke. Dit is deur die spreektaal van elke gebied vervang met die gevolg dat die verskeidenheid gepubliseerde werk toegeneem het. Die gedrukte woord het ook daartoe bygedra om die spelling en sinsbou van hierdie spreektale te standaardiseer en hulle veranderlikheid eintlik laat "afneem". Hierdie stygende belangrikheid van nasionale tale teenoor pan-Europese Latyns is as een van die oorsake van die opkoms van [[nasionalisme]] in Europa beskou.
Line 51 ⟶ 52:
== Industriële drukperse ==
Aan die begin van die Industriële Revolusie was die meganika van die Gutenberg-styl drukpers in wese onveranderd, maar nuwe materiale en innovasies het die effektiwiteit daarvan mettertyd verbeter. Teen 1800 het Lord Stanhope 'n drukpers van gietyster gebou wat die krag wat benodig is, met 90% verminder het en die grootte van die gedrukte oppervlak verdubbel het.
[[Lêer:Koenig's steam press - 1814.png|duimnael|Koenig se stoomaangedrewe drukpers van 1814]]
Twee idees het die ontwerp van die drukpers dramaties verander: Eerstens die gebruik van stoomkrag vir die aandrywing van masjinerie, en tweedens die vervanging van die plat drukvlak met die rotasiebewegings van silinders. Albei elemente is vir die eerste keer deur die Duitse drukker Friedrich Koenig suksesvol geïmplementeer in 'n reeks drukpersontwerpe wat tussen 1802 en 1818 geskep is.<ref>Bolza 1967, p. 88</ref>
Toe die stoomaangedrewe rolpers in 1843 in die Verenigde State deur Richard M. Hoe uitgevind is,
Teen die laat 1930's of vroeë 1940's het drukperse substansieel toegeneem in doeltreffendheid: 'n Model deur Platen Printing Press kon 2 500 tot 3 00 indrukke per uur lewer.
| |||