Vlaandere: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
Wwikix (besprekings | bydraes)
+
k Bygewerk
Lyn 1:
{| align="right" rules="all" border="0" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; border-right-width: 2px; border-bottom-width: 2px; background-color:aliceblue"
! colspan="2" style="background-color: #BBDEFD" | <font size="4">Vlaandere<br/ > <small>(Vlaanderen)</small>
|-----
| colspan="21" align="center" bgcolor="white" | [[BeeldLêer:Flag of Flanders.svg|200px90px]]<br />Vlag
| colspan="1" align="center" bgcolor="white" | [[Lêer:Vlaanderen wapen.svg|75px]]<br />Wapen
|-----
! colspan="2" bgcolor="#BBDEFD" | Algemene inligting
|-----
| '''Land:''' || [[Beeld:Flag of Belgium.png{{vlagland|20px]] [[België]]}}
|-----
| '''[[Amptelike taal|Amptelike tale]]:''' || [[Nederlands (taal)|Nederlands]]
|-----
| '''Hoofstad:''' || [[Brussel]]
|-----
| '''Oppervlakte:''' || 13&nbsp;521522 [[km²]]
|-----
| '''ISO 3166-2:''' || BE-VLG
|-----
| '''Amptelike webwerf:''' || [http://startwww.vlaanderen.be/index.php?nav=burger ''vlaanderen.be'']
|
|----
! colspan="2" bgcolor="#BBDEFD" | Bevolking
|-----
| '''Bevolking (totaal):''' || 6&nbsp;252444&nbsp;000127 <small>(20102015)</small>
|-----
| '''[[Bevolkingsdigtheid]]:''' || 462477/km²
|----
! colspan="2" bgcolor="#BBDEFD" | Instellings
Line 35 ⟶ 36:
| '''Volkslied:''' || [[De Vlaamse Leeuw]]
|-----
! colspan="2" bgcolor="#BBDEFD" | Ligging (geografies)
|-----
| colspan="2" align="center" bgcolor="white" |[[Lêer:Flanders in Europe.svg|centersenter|200px]]
|-----
! colspan="2" bgcolor="#BBDEFD" |<small>[[Vlaandere|Vlaamse Gewes]]<br />[[Wallonië|Waalse Gewes]]<br /> [[Brusselse Hoofstedelike Gewes]]</small>
|-----
! colspan="2" bgcolor="#BBDEFD" |<small>[[Vlaamse Gemeenskap]]<br /> [[Franse Gemeenskap]]<br /> [[Duitstalige Gemeenskap]]</small>
|}
 
'''Vlaandere''' ([[Nederlands]]: ''Vlaanderen'' [ˈvlaːndərə(n)] {{Audio|Nl-Vlaanderen.ogg|luister}}, [[Frans]]: ''Flandre'', [[Duits]] en [[Luxemburgs]]: ''Flandern'', [[Wes-Vlaams]]: ''Vloandern'', [[Limburgs]]: ''Vlaondere'', [[WalloniesWaals]] en [[Pikardies]]: ''Flande'') is die naam van 'n graafskap uit die [[Middeleeue]]. Die graaf van Vlaandere was 'n leenman van die koning van [[Frankryk]].
 
In die huidige [[België|Belgiese]] konteks kan Vlaandere na die volgende verwys:
Line 52 ⟶ 54:
 
== Geografie en klimaat ==
[[Antwerpen]], [[Gent]], [[Brugge]] en [[Leuven]] is die grootste stedelike gebiede in die Vlaamse Gewes. Antwerpen - die grootste stad in Vlaandere - het 'n bevolking van meer as 470&nbsp;000, gevolg deur Gent met'n bevolking van 240&nbsp;000 inwoners, Brugge met 120&nbsp;000 en Leuven met byna 100&nbsp;000. Brussel is 'n deel van Vlaandere wat gemeenskapssake betref, maar maak nie deel uit van die Vlaamse Gewes nie.
 
[[Antwerpen]], [[Gent]], [[Brugge]] en [[Leuven]] is die grootste stedelike gebiede in die Vlaamse Gewes. Antwerpen - die grootste stad in Vlaandere - het 'n bevolking van meer as 470&nbsp;000, gevolg deur Gent met 240&nbsp;000 inwoners, Brugge met 120&nbsp;000 en Leuven met byna 100&nbsp;000. Brussel is 'n deel van Vlaandere wat gemeenskapssake betref, maar maak nie deel uit van die Vlaamse Gewes nie.
 
Vlaandere het 'n gematigde seeklimaat met reën dwarsdeur die jaar. Die gemiddelde temperatuur is 3&nbsp;°C in Januarie en 21&nbsp;°C in Julie, met gemiddelde neerslae van 65 millimeter in Januarie en 78 millimeter in Julie.
Line 59 ⟶ 60:
== Demografie ==
=== Bevolkingssamestelling en identiteit ===
[[Lêer:Flemish Community in Belgium and Europe.svg|thumbduimnael|leftlinks|Vlaamse Gemeenskap]]
Vlaandere (amptelik die'' Vlaamse Gewest'') het 'n bevolking van 6&nbsp;251&nbsp;983. Die Nederlandssprekende minderheid in Brussel word op sowat 154&nbsp;000 beraam. Die [[bevolkingsdigtheid]] van Vlaandere beloop 462 inwoners per [[km²]].
Gewoonlik word na die bewoners van Vlaandere as [[Vlaminge]] verwys. As gevolg van die federalisering van België en die samesmelting van Vlaamse instellings word alle Belgiërs, wat in die Vlaamse Gewes woonagtig is, en bowendien ook alle Vlaamse inwoners van Brussel (dit wil sê bewoners van die Gewes Brussel-Hoofstad wat hulself as Vlaminge definieer), as Vlaminge beskou. Daar bestaan egter nie so iets soos 'n Vlaamse nasionaliteit nie.
 
[[Lêer:Flemish Region in Belgium and Europe.svg|thumbduimnael|leftlinks|Vlaamse Gewes]]
Daar is mense wat die term "Vlaming" liewer in 'n nouer sin gebruik en slegs na bewoners van die provinsies Oos- en Wes-Vlaandere as "Vlaminge" verwys. In Belgiese Frans is dus die term ''flandrien'' geskep om spesifiek na bewoners van dié twee provinsies te verwys.
 
Die term "Vlaming" kan - in 'n taalkundige konteks - ook gebruik word om na Belgiërs te verwys wat by voorkeur Nederlands of een van die Vlaamse dialekte as hul huistaal praat. Daarnaas is daar ook etniese minderhede in Vlaandere, waaronder [[Jode]] (met 'n verskeidenheid huistale, waaronder [[Jiddisj]]), 'n Franssprekende minderheid, en minderhede van immigrante uit lande en gebiede soos [[Nederland]], [[Frankryk]], [[Pole]], [[Roemenië]], [[Italië]], [[Spanje]], [[Portugal]], Noord-Afrika ([[Marokko]]), [[Turkye]], [[Iran]] en [[Afghanistan]]. Altesaam is daar omstreeks 170 nasionaliteite in Vlaandere.
 
Baie Vlaminge beskou hulself as 'n aparte volk wat oor sy eie media, onderwysinstellings, politieke partye, wetenskaplike en kulturele verenigings beskik en waarvan die geskiedenis verder terugstrek as in die tyd toe België as federale staat geherorganiseer is. Die term "Vlaminge" verwys dus ook na die hele Vlaamse gemeenskap (in die sosiologiese, politieke en kulturele sin van die woord) met sy eie politieke instellings (parlement en regering) wat ook in die Belgiese grondwet as Vlaamse Gemeenskap erken word.
 
Die taalstryd en ander kwessies veroorsaak steeds spanninge tussen die Nederlands- en Franssprekende gemeenskappe van België. So word die status van Brussel, wat amptelik tweetalig is, maar ondanks sy kosmopolitiese en meertalige karakter nogtans deur 'n meerderheid Franssprekendes bewoon word, betwis. Nederlandssprekende bewoners van Brussel beskik oor hul eie openbare dienste en geriewe - 'n voorreg wat uit Brussel-Hoofstad se status as derde gewes van België voortspruit.
Line 74 ⟶ 76:
 
== Administratiewe indeling ==
[[Lêer:VlaanderenProvincies.png|rightduimnael|Provinsies van Vlaandere]]
Die Vlaamse Gewes het 'n oppervlak van 13&nbsp;522 &nbsp;km² en behels meer as 300 munisipaliteite. Dit word in vyf provinsies verdeel:
# [[Antwerpen (provinsie)|Antwerpen]]
 
# [[AntwerpenLimburg, (provinsie)Nederland|AntwerpenLimburg]]
# [[WesOos-Vlaandere]]
# [[Limburg, Nederland|Limburg]]
# [[OosVlaams-VlaandereBrabant]]
# [[VlaamsWes-BrabantVlaandere]]
# [[Wes-Vlaandere]]
 
Onafhanklik van die provinsies beskik die Gewes Vlaandere oor sy eie plaaslike instellings in Brussel-Hoofstad: die ''Vlaamse Gemeenschaps-Commissie (VGC)'' en sy munisipale takke (''Gemeenschapscentra'' - gemeenskapsentrums vir die Vlaamse gemeenskap van Brussel). Hierdie instellings bestaan onafhanklik van die opvoedkundige, kulturele en sosiale instellings wat onder die gesag van die Vlaamse regering val. Hulle oefen onder meer kulturele bevoegdhede uit wat buite Brussel deur die provinsies behartig word.
 
== Politiek ==
[[Lêer:Brussels - Vlaams Parlement.jpg|thumb|rightduimnael|Die Vlaamse parlement in Brussel]]
Die Vlaamse Gewes en die Vlaamse Gemeenskap beskik oor hul eie parlement en regering. Die Vlaamse parlement met 124 afgevaardigdes word elke vyf jaar verkies. Vlaandere, met Brussel as sy administratiewe setel, het wetgewende en uitvoerende gesag ten opsigte van sowel binne- asook buitelandse sake. Hierdie bevoegdhede sluit onder meer ekonomie, buitelandse handel, gesondheidssorg, energievoorsiening, huisvesting, land- en tuinbou, omgewingsake, infrastruktuur en vervoer, mannekrag en arbeidsmark, kultuur, onderwys, wetenskap en innovasies in.
 
Op baie terreine geniet Vlaandere outonomie, en sy instellings is nie ondergeskik aan die federale regering in Brussel nie. Bevoegdhede is tussen die gewestelike en federale vlak verdeel sodat hulle nie oorvleuel nie. Vir elke politieke sfeer is daar gevolglik net een instelling en wetgewer.
Line 94 ⟶ 95:
 
== Ekonomie ==
[[Lêer:MSC Home Terminal.jpg|thumb|rightduimnael|'n Terminaal in die Antwerpse hawe]]
 
Vlaandere het al vroeg 'n beduidende rol in die Europese ekonomie begin speel. So het die florerende middeleeuse lakennywerheid van Vlaandere een van die welvarendste gebiede in Europa gemaak.
 
Lyn 108:
== Kuns en kultuur ==
=== Kuns ===
 
Vlaandere het baie bekende skilders. Bekende meesters is onder meer [[Pieter Bruegel die Ouere]], [[Peter Paul Rubens]], Antoon Van Dijck, [[James Ensor]], Rik Wouters, Roger Raveel, Luc Tuymans en Michaël Borremans.
 
=== Sakrale kuns en tradisies ===
[[Lêer:Relic of the Holy Blood - Brugges.jpg|thumb|rightduimnael|Heilig-Bloed-prosessie in Brugge]]
Al speel die [[Christelik]]e geloof vir die meeste Vlaminge intussen 'n minder belangrike rol, is dit nogtans in hulle kultuur gewortel. So is Vlaandere ryk aan sakrale boukuns en kunsskatte van hoë gehalte wat die vroeëre invloed van die Katolisisme weerspieël. Maar ook vandag lok kerkfeeste nog besoekers.
 
Abdye was een van pilare van die Rooms-Katolieke geloof. In Vlaandere is kloosters veral deur die Norbertyne-, Sistersiënser- en Benediktyne-orde gestig. Die ledetal van monastieke orde het weliswaar gekrimp, maar die meeste kloosters word steeds deur monnike en nonne bewoon. Hulle is dikwels kundige bierbrouers of kaasmakers en bied hul produkte ook vir die publiek te koop aan.
 
Naas die ordes het ook die sogenaamde ''begijnenhoven'' 'n beduidende rol in die maatskaplike lewe van die middeleeue gespeel. ''Begijnen'' was ongetroude vroue wat in 'n soort kloostergemeenskap saamgewoon het, maar nie verplig was om selibaat le leef nie en hul ''begijnhof'' te eniger tyd kon verlaat. Volgens middeleeuse maatstawe was ''begijnhoven'' 'n progressiewe konsep in die godsdienstige lewe. ''Begijnhoven'' met hul kenmerkende boustyl kan nog dwarsdeur Vlaandere aangetref word.
 
[[Lêer:Leuven-Groot-Begijnhof.jpg|thumbduimnael|leftlinks|Groot Begijnhof in Leuven]]
Gedurende die 16de eeu was Vlaandere een van die Europese streke wat deur die Rooms-Katolieke Kerk se teenreformatoriese beweging geraak is. In hierdie tydperk is orals in die land pragtige [[kerk (gebou)|kerkgeboue]] opgerig wat vir gelowiges die almagtigheid van God sou verduidelik - dikwels ook met kunswerke wat deur meesters soos [[Peter Paul Rubens]] of van Eyck geskep is en steeds in hulle oorspronklike omgewing besigtig kan word.
 
Lyn 125:
Bedevaartsorde is in die Rooms-Katolieke tradisie dikwels plekke wat met 'n bonatuurlike verskyning verbind word. Twee sulke plekke word ook in Vlaandere aangetref. In Scherpenheuvel is reeds in die middeleeue 'n eikeboom vereer wat aan die Jonkvrou Maria gewy is en waaraan gelowiges wonderlike geneeskrag toegeskryf het. Dadizele het danksy 'n reeks Maria-verskynings tot 'n beduidende bedevaartsoord ontwikkel.
 
== Eksterne skakels ==
{{CommonsKategorie|Flanders}}
* {{nl}} [http://www.vlaanderen.be/ Amptelike webwerf]
* {{en}} {{Wikivoyage|Flanders|Vlaandere}}
 
{{Provinsies van België}}