Ngoni: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
Nuwe artikel, nog besig |
Uitgebrei, besig |
||
Lyn 11:
Die '''Ngoni''' is ’n etniese groep wat in [[Malawi]], [[Mosambiek]], [[Tanzanië]] en [[Zambië]] in Suidoos- en Sentraal-[[Afrika]] woon. Die groep stam af van die [[Nguni-stam|Nguni's]] en [[Zoeloes]] van [[KwaZulu-Natal]] in [[Suid-Afrika]]. Die verspreiding van die Ngoni in die [[Mfecane|groot wanorde]] tussen 1815 en 1830 ná die [[Zoeloes|Zoeloe]]-oorloë in laasgenoemde land het sosiale gevolge gehad tot in Malawi en Zambië.
==Geskiedenis==
Die magsopbou van die Zoeloes in die vroeë [[19de eeu]] (~1815–~1840) in [[Suider-Afrika]] het baie tradisionele alliansies ontwrig. Omstreeks 1817 het die Mthethwa-alliansie, wat die Zoeloes ingesluit het, in konflik gekom met die Ndwandwe-alliansie, onder meer die Nguni's. ’n Militêre aanvoerder van laasgenoemde leër, Zwangendaba Gumbi, was die hoof van die Jele- of Gumbi-stam, wat weer deel gevorm het van die groter emaNcwangeni-alliansie in wat nou Noordoos-KwaZulu-Natal is. In 1819 het die Zoeloes onder [[Shaka]] die Ndwandwe verslaan by die uMhlathuze-rivier, naby [[Nkandla]]. Die gevolg van die oorlog was die verstrooiing van baie inheemse stamme in Suider-Afrika.
===Die lang trek noord===
In die daaropvolgende dekades het Zwangendaba ’n klein groep volgelinge noord deur Mosambiek en [[Zimbabwe]] gelei na die streek om die Viphyaplato.<ref>[http://www.mocavo.com/Among-the-Wild-Ngoni-Being-Some-Chapters-in-the-History-of-the-Livingstonia-Mission-in-British-Central-Africa-2/105166/24 "Among the Wild Ngoni" Page 18, 1899]</ref> In dié streek, wat vandag deel is van Malawi, Zambië, en Tanzanië, het hy ’n staat gestig en die plaaslike stamme oorrompel met Zoeloe-oorlogstegnieke.
Die tyd van hul trek oor die [[Zambezi]]rivier word in vroeë geskrifte soms as 1825 aangegee, hoewel nou geglo word [[20 November]] [[1835]] is die regte datum.<ref>E.A. Lane Poole, [http://afraf.oxfordjournals.org/content/XXIX/CXV/290.extract "The Date of the Crossing of the Zambezi by the Ngoni"] ''Journal of the African Society'', 29, 1929-30, pp.290-2; also Marwick, M.G., (1963). "History and Tradition in East Central Africa Through the Eyes of the Northern Rhodesian Cheŵa", ''Journal of African History'', 4, 3, p.385.</ref>
Ná Zwangendaba se dood in 1848 het onenigheid oor wie hom moes opvolg die Ngoni-volk verdeel. Zwangendaba se volgelinge en die Maseko-Ngoni het eindelik sewe taamlik groot Ngoni-koninkryke in Malawi, Zambië, en Tanzanië gestig.
==Verwysings==
{{Verwysings}}
[[Kategorie:Etniese groepe in Malawi]]
| |||