Chandrasekhar-limiet: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
Nuwe artikel |
No edit summary |
||
Lyn 1:
Die '''Chandrasekhar-limiet''' ({{IFA|tʃʌndrəˈʃeɪkɑr}}) is die massagrens wat bepaal of ’n instortende [[ster]] ’n [[witdwerg]] word, of ’n meer eksotiese voorwerp soos ’n [[neutronster]] of [[swartkolk]]. Dit is genoem na Subrahmanyan Chandrasekhar, die Indiaans-Amerikaanse astrofisikus wat die limiet in 1930, op die ouderdom van 19, onafhanklik ontdek het. Dié limiet is aanvanklik deur die wetenskapgemeenskap geïgnoreer omdat so ’n limiet logies vereis dat [[swartkolk]]e bestaan, en dit is destyds as ’n wetenskaplike onmoontlikheid beskou.
== Werking ==
Sterre waarvan die kernbrandstof opgebrand is, sal weens [[swaartekrag]] instort. Wat die gevolg van die instorting sal wees, hang af van die [[massa]] van die oorblywende kern. As dit kleiner as die Chandrasekhar-limiet is, sal die ster ’n witdwerg word, maar as die massa hoër is, sal dit ’n neutronster of swartkolk word.
Die waarde van die Chandrasekhar-limiet ''M<sub>Ch</sub>'' hang af van die [[proton]]-[[nukleon]]-verhouding in die ster en beloop ongeveer
: <math>M_{Ch} \approx \frac{m_P^3}{m_p^2} = \left(\frac{m_P}{m_p}\right)^2 m_P \approx 3 \cdot 10^{30}\mathrm{kg}\approx 1{,}5M_{\bigodot}</math>,
waar ''m''<sub>P</sub> die [[Planck-massa]] is, ''m''<sub>p</sub> die massa van die proton en <math>M_{\bigodot}</math> die [[sonmassa]].
Lyn 12:
Realistieser ramings, wat rekening hou met variasies in die digtheid, gee:
: <math>M_{Ch} \approx 1{,}4M_{\bigodot}</math>,
’n Noukeuriger benadering, wat rekening hou met die eienskappe van die ster, is:
: <math>
M_{Ch} \approx \frac{3 \sqrt{2\pi}}{8} m_P^3 \left( \frac{z}{m_p} \right)^2 =5{,}76z^2M_{\bigodot}
</math>
Lyn 22:
waar ''z'' (= ''Z/A'') die verhouding voorstel van die aantal protone ''Z'' tot die aantal nukleone (protone + neutrone) ''A'' in die ster. Algemeen geld volgens die [[Oerknal]]-nukleosintese Z = 7, A = 8, dus z = 7/8.
== Verwysings ==
* [[Lêer:Crystal txt.png|15px]] Hierdie artikel is vertaal uit die [
[[Kategorie:Astrofisika]]
| |||