Melodie: Verskil tussen weergawes

[[Lêer:BachFugueBar.png|duimnael|’n Maat uit [[Johann Sebastian Bach|J. S. Bach]] se [[Fugue|Fuga]] No. 17 in A-mol, BWV 862, uit ''[[The Well-Tempered Clavier|Das Wohltemperierte Klavier]]'' (Deel I), ’n voorbeeld van kontrapunt.{{Geluid|BachFugueBar.mid|Play}} Die twee stemme (melodieë) op elke [[Staff (music)Notebalk|balk]] kan onderskei word deur die rigting van die dwarsbalkies.<br>

’n '''Melodie''' (uit [[Grieks]] μελῳδία, ''melōidía'', "sang"),<ref>{{Cite book|chapter-url=http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.04.0057%3Aentry%3Dmelw|chapter=μελῳδ-ία|title=Melodia|author=[[Henry Liddell|Henry George Liddell]], [[Robert Scott (philologist)|Robert Scott]]|work=[[A Greek–English Lexicon]]|publisher=Perseus Digital Library, Tufts University}}</ref> ook '''wysie''', '''stem''' of '''lyn''', is ’n liniêre opeenvolging van musieknote wat die luisteraar as ’n eenheid waarneem. In die letterlikste sin is ’n melodie ’n kombinasie van [[toonhoogte]] en [[Rhythm|ritme]], terwyl die term in meer figuurlike sin die ander elemente van musiek, soos toonkleur kan insluit. Dit kan as die voorgrond beskou word van die [[Accompaniment|begeleiding i]]<nowiki/>n in die agtergrond. ’n Lyn of [[Part (music)|party]] hoef nie ’n voorgrondmelodie te wees nie.

Melodieë bestaan dikwels uit een of meer musikale [[PhraseFrase (musicmusiek)|frases]] of [[MotifMotief (musicmusiek)|motiewe]], en word gewoonlik in verskillende vorme deur ’n hele [[MusicalMusikale compositionkomposisie|komposisie]] herhaal. Melodieë kan ook beskryf word deur hulle [[Melodic motion|melodiese beweging]] of die toonhoogtes of die [[Interval (music)|intervalleinterval]]le tussen note (hoofsaaklik [[Steps and skips|konjunk of disjunk]] of met verdere beperkings), omvang van toonhoogte, [[TensionSpanning (musicmusiek)|spanning]] en oplossing, kontinuïteit en koherensie, [[Cadence (music)|kadens]] en vorm.

In the 20e eeu het melodie "gebruik gemaak van ’n groter verskeidenheid noothulpbronne was wat in enige ander tydperk van [[Western culture|Westerse]] [[ClassicalKlassieke musicmusiek|musiek]] die gewoonte was". Hoewel die [[Diatonic scale|diatoniese toonleer]] nog gebruik is, het die [[Chromatic scale|chromatiese toonleer]] "in algemene gebruik" geraak.<ref name="Kliewer">Kliewer, Vernon (1975). </ref> Komponiste het ook ’n strukturele rol toegeken aan "die kwalitatiewe dimensies" wat vroeër "byna uitsluitlik vir toonhoogte en ritme behou is". Kliewer sê: "Die noodsaaklike elemente van enige melodie is tydduur, toonhoogte en kweliteitkwaliteit ([[timbretoonkleur]]), tekstuur en klanksterkte."<ref name="Kliewer">Kliewer, Vernon (1975). </ref> Al is dieselfde melodie moontlik herkenbaar wanneer dit met ’n groot verskeidenheid toonkleure en dinamiek gespeel word, is laasgenoemde moontlik steeds ’n "element van liniêre ordening".<ref name="Kliewer">Kliewer, Vernon (1975). </ref>

Verskillende [[Musical style|musiekstylemusiekstyl]]e wend melodie op verskillende maniere aan. Byvoorbeeld:

* [[Jazz]]-musikante gebruik die term ''"lead" ''of ''"head"'' om na die hoofmelodie te verwys, wat as die beginpunt vir [[MusicalMusikale improvisationimprovisasie|improvisasie]] gebruik word.

* [[Rock music|''Rock ''-musiek]], melodiese musiek en ander vorme van [[Popular music|populêre musiek]] en [[Folk music|volksmusiek]] is geneig om een of twee melodieë ([[VerseVers (popularpopulêre musicmusiek)|vers]] en [[Refrain|refrein]]) te kies en daarby te hou; die frasering en woorde kan verskil.

* [[Indian classical music|Indiese klassieke musiek]] steun swaar op melodie en [[Rhythm|ritme]], en nie soveel op [[Harmony|harmonie]] nie, aangesien die musiek geen akkoordwisseling bevat  nie.

* [[Bali|Balinese]] [[gamelan]]<nowiki/>musiek maak dikwels gebruik van ingewikkeldelingewikkelde variasies op ’n enkele melodie wat gelyktydig gespeel word. Dit word [[Heterophony|heterofonie]] genoem.

* In Westerse [[Classical music|klassieke musiek]] lei [[Composer|komponistekomponis]]te dikwels ’n aanvanklike melodie, of [[ThemeTema (musicmusiek)|tema]], in en skep dan variasies. Klassieke musiek het dikwels etlike melodiese lae, wat [[Polyphony|polifonie]] genoem word, soos dié in ’n [[Fugue|fuga]], ’n soort [[Counterpoint|kontrapunt]]. Dikwels word melodieë gebou op [[MotifMotief (musicmusiek)|motiewe]] of kort melodiese fragmente, soos die opening van Beethoven se Vyfde Simfonie. [[Richard Wagner]] het die konsep van 'n ''[[leitmotif]] '' bekend gemaak: ’n motief of melodie wat geassosieer word met 'n sekere idee, persoon of plek.

* Hoewel toonhoogte en tydduur van primêre belang is in melodieë in die meeste [[Popular music|populêre musiek]] en klassieke musiek uit die [[Common practice period|tydperk van klassieke Westerse harmonie]] het die belangrikheid van toonhoogte en tydduur van minder belang geword in [[Contemporary music|kontemporêre musiek]] van die 20e en 21e eeu en het toonkleur belangriker, soms die belangrikste, geword. Voorbeelde sluit in [[musique concrète]], [[klangfarbenmelodie]], Elliott Carter se ''Eight Etudes and a Fantasy'' (wat ’n beweging insluit met net een noot), die derde beweging van Ruth Crawford-Seeger se Strykkwartet 1931 (later geherorkestreer as ''Andante for string orchestra''), wat die melodie skep uit ’n onveranderde stel toonhoogtes deur "dissonante dinamiek", en György Ligeti se ''Aventures'', waarin herhalende spraakklanke die liniêre vorm skep.

{{ReflistVerwysings}}