Tomlinson-verslag: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
Morne (besprekings | bydraes)
No edit summary
Morne (besprekings | bydraes)
No edit summary
Lyn 1:
Die Tomlinson-verslag is deur 'n kommissie van ondersoek opgestel nadat die Suid-Afrikaanse regering wou weet hoe om die Bantoe tuislande lewensvatbaar te laat ontwikkel. Die kommissie se verslag is in 1954 aan die regering oorhandig. Die kommissie het bevind dat die tuislande nie al die swartmenseswart mense van Suid-Afrika ekonomies kon onderhou nie. Die regering het die verslag verwerp.
==Agtergrond==
Na die Blanke besetting van die hele Suid-Afrika in die negentiende eeu, het swart stamme steeds sekere gebiede bewoon. Ingevolge die Naturelle Grond Wet van 1913 is aan Swartes die alleenreg verleen om daardie gebiede te behou, maar hulle is verbied om grond buite daardie gebiede te koop of te huur. ʼn 1936-wet het daardie gebied aansiensienlikaansienlik vergroot, maar dit was steeds slegs 13 persent van die oppervlakte van die hele Suid-Afrika. Die swart gebiede het onder primitiewe tradisionele stamregering gestaan, waar selfversorgende boerdery, oorbeweiding en armoede gedy het. Teen 1951 was daar omtrent 8,5 miljoen Swartes in Suid-Afrika. 2,6 miljoen van hulle het op Blanke plase gewoon. 2,3 miljoen van hulle was in stedelike gebiede, terwyl omtrent 3,6 miljoen van hulle in die Swart tuislande oorleef het.<ref> D. Hobart Houghton, The Significance of the Tomlinson Report, Africa South, Vol.1 No.1 Jan-Mar 1957, p. 13.</ref>
 
==Die Kommissie en sy verslag==
Die Nasionale Party het in 1948 aan bewind gekom. Hul slagspreuk was "apartheid", bedoelend dat swart en wit apart moes leef. Ten spyte van verskeie beperkende maatreëls om die golf van swart verstedeliking te stop, het hulle nie daarin geslaag nie. Daarom is ʼn kommissie van ondersoek in 1950 aangestel om met ʼn alomvattende plan vorendag te kom om die tuislande te rehabiliteer sodat hulle alle swart mense kon akkommodeer.<ref>Houghton, supra, p. 14.</ref> Die voorsitter van die kommissie was professor F.R. Tomlinson. In 1929 het hy in Stellenbosch ʼn meestergraad in landbou-ekonomie verwerf. Sy Ph.D. is in 1933 deur Cornell-universiteit aan hom toegeken. In 1939 verwerf hy die graad D.Sc Agric (Landbou-ekonomie) aan die Universiteit van Pretoria.<ref>C.J. van Rooyen gedenklesing, Agrekon, volume 39, No 3 (September 2000),p. 223.</ref> Bekende lede van die kommissie was Nic Olivier en Jan Sadie.
Die kommissie se verslag is in 18 volumes aangebied, met ʼn verkorte weergawe in Maart 1956. Twee verskillende beskouings is aangebied: in die nouer konteks was dit slegs ʼn program vir die rehabilitering en ontwikkeling van die tuislande. In die breër sin was dit ʼn alomvattende program vir die toekomstige ontwikkeling van die hele land op die grondslag van apartheid.<ref>Houghton, supra, p. 15.</ref>
Wat die hele land betref het veral Olivier betoog dat daar geen middeweg vir die land was nie: Totale integrasie of totale apartheid. As die regering met sy huidige beleid voortgaan sou daar geleidelike integrasie tussen witmense en swartmenseswar tmense plaasvind en dit sou lei tot ʼn homogene gemeenskap. Die alternatief was totale afsondering. Jan Sadie het die demografie uitgewerk. Aldus die 1951 sensus was daar 2,6 miljoen witmense en 8,5 miljoen swartmenseswart mense in die land. Aan die einde van die eeu sou daar ʼn maksimum van 6 miljoen wittes wees en 21 miljoen swartes. Tensy die produktiwiteit van die tuislande behoorlik ontwikkel word, sou daar aan die einde van eeu 17 miljoen swartes in witgebiede wees.<ref>Hermann Giliomee, Hermann (2011). The Afrikaners: Biography of a People, Hurst, 2011, 515; Houghton, supra, p. 15.</ref> Weliswaar kon daar ʼn vreedsame omskakeling na ʼn gemeenskaplike samelewing plaasvind, maar die witmense sou eenvoudig as ʼn aparte rassegroep verswelg word. Witmense se enigste hoop was die snelle rehabilitering en ontwikkeling van die tuislande.<ref>Houghton, supra, p. 16.</ref> Die kommissie het rapporteer dat oor die volgende tien jaar ʼn bedrag van £104 miljoen nodig sou wees om die tuislande te rehabiliteer en ontwikkel.<ref>Houghton, supra, p. 19; Giliomee, supra, p. 516.</ref> Selfs dan sou daar steeds 6,5 miljoen swartmenseswart mense in die blanke gebiede wees. Blankes sou ʼn minderheid in blanke gebiede wees.<ref>Houghton, p.17.</ref>
 
==Die regering se reaksie==
Die regering se reaksie op die verslag is uiteengesit in ʼn witskrif en die daaropvolgende debat in die Volksraad. Die Minister van Naturelle-sake het gesê die bedrag van £104 miljoen was buitensporig. Die regering het drie belangrike aanbevelings uitdruklik verwerp: (1) dat die stamstelsel van grondbesit opgehef word, (2) dat Blanke kapitaal en onderneming in nywerheidsontwikkeling in die tuislande toegelaat word en (3) dat ʼn nywerheidsontwikkelings-korporasie vir swart gebiede geskep word.<ref>Houghton, supra, pp.20-1; Giliomee, supra, p. 518.</ref> Swart leiers soos Drdr. Alfred Xuma en prof Z.K. Matthews het ook die verslag verwerp.<ref>Giliomee, supra, p. 518.</ref>