Ystergordyn: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
taal |
Skakel vir nuwe artikel |
||
Lyn 1:
[[Lêer:EiserneVorhang.png|
Die '''Ystergordyn''' is 'n Westerse term wat deur [[Winston Churchill]] gewild gemaak is. Dit verwys na die grens wat [[Europa]] simbolies, ideologies en fisiek in twee verskillende gebiede verdeel het tussen die einde van die [[Tweede Wêreldoorlog]] ([[1945]]) en die einde van die [[Koue Oorlog]] ([[1989]]).
== Beskrywing ==
Die Ystergordyn was in die eerste plek 'n fiktiewe grens deur Europa, 'n skeidslyn tussen die sogenaamde kommunistiese "Oosblok" (die [[Sowjetunie]] en vasaalstate in Oos-Europa) en die kapitalistiese "Weste" (Westerse lande onder leiding van die [[Verenigde State van Amerika]]).
Die grens het na die Tweede Wêreldoorlog ontstaan en is "afgebreek" na die ineenstorting van die mag van die Kommunistiese partye in Oos-Europa en die ineenstorting van die [[Sowjetunie]]. [[Hongarye]] het op [[2 Mei]] [[1989]] eerste begin met die afbreek van die Ystergordyn, waarby die hoë koste vir die onderhoud van die grens ook 'n rol gespeel het. Die "gordyn" was dié [[simbool]] van die Koue Oorlog.
In die tweede plek het die Ystergordyn ook 'n tasbare en fisieke element gehad wat bestaan het uit mynvelde, doringdraad, wagposte en torings wat op die grense tussen die Oosblok en die Weste in Europa gevestig is. Hiervan was die [[Berlynse Muur]] die mees sigbare voorbeeld.
== Oosprong van term ==
[[Lêer:
Die term Ystergordyn vir 'n onoorbrugbare skeiding tussen gebiede is waarskynlik die eerste keer gebruik deur die Belgiese koningin Elisabeth, oor die situasie wat in [[1915]] tussen [[België]] en haar geboorteland, [[Duitsland]], bestaan het. 'n Ystergordyn (of ''eiserner Vorhang'') was in Duitse teaters 'n verpligte veiligheidsmaatreël wat moes voorkom dat 'n moontlike brand op die verhoog sou kon uitbrei na die saal. Sodanige brande het gereeld voorgekom, want die beskilderde doeke wat vir dekor gebruik is, was uiters vlambaar. In die geval van 'n brand op die verhoog is 'n metaalskeidingswand tussen die verhoog en saal neergelaat wat deur brandweerspuite met water verkoel is.
Na Elisabeth het ook ander die term gebruik as metafoor vir geskeide gebiede. Die term ystergordyn vir die skeiding tussen die Duitse en die Russiese invloedsfeer is vir die eerste keer op [[18 Februarie]] [[1945]] in 'n artikel van die Duitse dagblad ''Das Reich'' gebruik, waarna [[Joseph Goebbels]] volgens dieselfde dagblad in 'n toespraak op [[25 Februarie]] eweneens oor 'n ystergordyn gepraat het.
Die term in sy Koue Oorlog-betekenis kan nagespeur word na 'n toespraak deur die Britse staatsman Winston Churchill op [[5 Maart]] [[1946]]. In sy Fulton-toespraak het hy gewaarsku teen die groeiende tweespalt in Europa. Aanvanklik is sy siening deur baie mense verwerp en sy insigte oor die aangeleentheid is eers 'n paar jaar later na waarde geskat.
== Churchill se Fulton-toespraak ==
'n Deel van Churchill se Fulton-toespraak lui: "Van [[Stettyn]] aan die Baltiese kus tot [[Triëst]] aan die Adriatiese See het 'n ystergordyn neergedaal dwarsdeur die Europese kontinent. Agter die lyn lê alle hoofstede van die ou state van Sentraal- en Oos-Europa: [[Warskou]], [[Berlyn]], [[Praag]], [[Wene]], [[Boedapest]], [[Belgrado]], [[Boekarest]] en [[Sofia]]. Al hierdie beroemde stede en die bevolkings rondom hulle bevind hulself binne die Russiese sfeer en word almal in die een of andere vorm onderwerp, nie alleen deur die Sowjet-Russiese invloed nie, maar in groter en steeds groeiende mate deur direkte oorheersing deur [[Moskou]]."
== Verwante terme ==
'n Verwante term aan die Ystergordyn, die [[Bamboesgordyn]], is geskep in verwysing na [[Sjina]]. 'n Veld vol kaktusse rondom die VSA-vlootbasis by [[Guantanamobaai]] wat deur [[Kuba]] geplant is, word ook somtyds die Kaktusgordyn genoem. Aangesien die strategiese kompetisie tussen die Weste en die ander lande afgeneem het na die einde van die Koue Oorlog, het die terme grootliks in onbruik verval.
[[Kategorie:Geskiedenis van Duitsland]]
| |||