Tydperk van Westerse klassieke harmonie: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
EvZ (besprekings | bydraes) →Tydduur: Nog ’n paar foutjies reggemaak |
Verwysings moet asb skoongemaak word |
||
Lyn 1:
In die geskiedenis van die Europese [[kunsmusiek]], verwys die term ''tydperk van Westerse klassieke harmonie'' na die tydperk tussen die skepping en die ontbinding van die [[Tonaliteit|tonale stelsel]]. Hoewel daar geen presiese datums vir hierdie verskynsel is nie, het die meeste kenmerke van die tydperk van klassieke harmonie volgehou van die middel- tot laat-[[Barokmusiek|
== Algemene eienskappe ==
Lyn 11:
Die harmoniese taal van hierdie tydperk staan bekend as die "klassieke harmoniese [[tonaliteit]]," of soms die "tonale stelsel" (hoewel of tonaliteit die idioom van klassieke harmonie impliseer, 'n vraag is waaroor gedebatteer kan word). Klassieke [[harmonie]] verteenwoordig 'n vereniging van harmoniese funksie en kontrapunt. Met ander woorde, individuele melodiese lyne, wanneer dit saam geneem word, gee uitdrukking aan harmoniese eenheid en doelgeoriënteerde vordering word. In tonale musiek, funksioneer elke noot in die [[diatoniese toonleer]] volgens sy verhouding tot die tonika (die grondnoot van die toonleer). Terwyl diatoniek die grondslag van die tonale stelsel vorm, kan die stelsel aansienlike [[chromaties]]e verandering weerstaan sonder die verlies van sy tonale identiteit.
Deur die tydperk van klassieke harmonie bestaan sekere harmoniese patrone ongeag style, komponiste, streke, en tydvakke. [[Johann Sebastian Bach]] en [[Richard Strauss]] skryf byvoorbeeld albei passasies wat ontleed kan word volgens die progressie I-II-V-I, ondanks groot verskille in styl en konteks. Sulke harmoniese konvensies kan herlei word tot die bekende [[akkoordprogressie]]s waarvolgens moderne teoretici tonale musiek ontleed.
Verskeie gewilde idiome van die twintigste eeu breek die gestandaardiseerde [[akkoordprogressie]]s van die tydperk van klassieke harmonie af. Byvoorbeeld, in klassieke harmonie is dit onwaarskynlik dat 'n [[Majeurakkooord|majeurdrieklank]] gebou op die vyfde trap van die toonleer (V) direk na 'n grondposisiedrieklank gebou op die vierde trap van die toonleer (IV) sal beweeg, maar die omgekeerde van hierdie progressie (IV–V) is redelik algemeen. In teenstelling daarmee is die V–IV-progressie heeltemal aanvaarbaar volgens baie ander standaarde; byvoorbeeld, hierdie oorgang is noodsaaklik vir die laaste reël van die "shuffle"-bluesprogressie (V–IV–I–I), wat die standaardeinde vir die [[Twaalfmaat-blues|bluesprogressie]] geword het ten koste van die oorspronklike laaste reël (V–V–I–I)
=== Ritme ===
Koördinasie van die verskillende dele van 'n stuk musiek deur middel van 'n eksterne metrum is 'n diepgewortelde aspek van musiek met klassieke harmonie. [[Ritme|Ritmies]] sluit musiek met klassieke harmonie oor die algemeen die volgende metriese strukture in
# Duidelik gestelde of geïmpliseerde pols op alle vlakke, met die vinnigste vlakke selde by die uitsterstes
# [[Metrum (musiek)|Metrum]], of [[polsgroep]]e, in twee-pols- of drie-polsgroepe, meestal twee
Lyn 25:
=== Tydduur ===
[[Tydduur (musiek)|Tydduurpatrone]] sluit tipies die volgende in [[Tydperk van Westerse klassieke harmonie#CITEREFWinold1975|Winold 1975]]
# Klein of matige tydduur vul aan en wissel, met een tydduur (of [[Pols (musiek)|pols]]) oorwegend in die tydduurhiërargie, word gehoor as die basiese eenheid deur ’n hele komposisie. Uitsonderings is meestal baie lank, soos [[Pedaalpunt|pedaalnote]]; of, as hulle kort is, kom hulle oor die algemeen voor as die vinnig wisselende of verbygaande komponente van [[Triller (musiek)|trillers]], [[tremolo]]'s of ander versierings.
# Ritmiese eenhede is gebaseer op metriese of intrametriese patrone, hoewel spesifieke kontrametriese of ekstrametriese patrone kenmerkend van sekere style of komponiste is. Triole en ander ekstrametriese patrone word gewoonlik gehoor op vlakke hoër as die basiese tydduureenheid of pols.
Lyn 32:
# Ritmiese gebare word presies herhaal of in [[Variasie (musiek)|variasie]] ná kontrasterende gebare. Een ritmiese gebaar kan byna uitsluitlik deur 'n hele komposisie gebruik word, maar algehele vermyding van herhaling is skaars.
# [[Saamgestelde ritme]]s bevestig die metrum, wat dikwels in metriese of selfs nootpatrone identies is aan die pols op spesifieke metriese vlak.
Patrone van [[toonhoogte]] en [[Tydduur (musiek)|tydduur]] is van primêre belang in [[melodie]] in klassieke harmonie, terwyl [[Toonkleur|toonkwaliteit]] van sekondêre belang is. Tydduur herhaal en is dikwels periodiek; toonhoogtes is oor die algemeen diatonies
== Verwysings ==
Lyn 45:
== Eksterne skakels ==
* Benjamin Piekut, [http://www.newmusicbox.org/page.nmbx?id=58tp00 "No Common Practice: The New Common Practice and its Historical Antecedents"] (February 1, 2004).
[[Kategorie:Klassieke musiek]]
| |||