Openbare redevoering: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
Skep Openbare redevoering
 
Skep van Openbare Redevoering
Lyn 1:
'''Openbare redevoering''' (soms '''redenaarskuns''' of '''orasie''' genoem) is die lewering of aanbieding van ʼn '''''[[toespraak''''']] waar ʼn individu ʼn lewende '''''[[Gehoor (luisteraars)|gehoor''''']] direk aanspreek ten einde hulle op ʼn gestruktureerde, voorbedagte manier in te lig, te beïnvloed of te vermaak. Openbare redevoering word algemeen verstaan as ʼn enkele persoon se formele, direkte toespreek van ʼn groep luisteraars. Alhoewel dit dikwels met “aanbieding” geassosieer word, word laasgenoemde normaalweg met kommersiële aktiwiteit geassosieer. Openbare redevoering is meestal op die oortuiging van die gehoor gerig.
 
== Oorsig ==
By openbare redevoering, soos enige vorm van kommunikasie, is daar vyf basiese elemente wat uitgedruk word as: “''wie'' sê ''wat'' aan ''wie'' deur watter ''medium'' met watter ''effek''?” Die doel van openbare redevoering wissel van die eenvoudige oordrag van inligting tot motivering, tot die vertel van ʼn '''''storie'''''. Goeie sprekers behoort nie net hulle gehoor te betrek nie, maar hulle ook te lees. Die krag van goeie spreker is die vermoë om sy of haar luisteraars nie net in te lig nie, maar hulle emosies te verander. Openbare redevoering kan ook as ʼn [[diskoersgemeenskap]] beskou word. [[Interpersoonlike kommunikasie|Interpersoonlike kommuninkasie]] en openbare redevoering behels verskeie komponente wat areas soos motiveringspraatjies, leierskap-/persoonlikheidsontwikkeling, besigheid, kliëntediens, groepkommunikasie en massakommunikasie dek. Openbare redevoering kan met die oog op motivering, beïnvloeding, oortuiging, inkennisstelling, vertaling of bloot etos aangewend word.[1]
Vandag word professionele persone dikwels vir besigheids- en kommersiële geleenthede genader. Sprekers kan óf onafhanklik gekontrakteer word óf deur ʼn '''''sprekersburo''''' aan wie daar normaalweg ʼn kommissie van tussen 25-30% betaal word.[2]
 
== Geskiedenis ==
Vroeë opleiding in openbare redevoering het in antieke Egipte plaasgevind.<sup>[3]</sup> Die eerste Griekse werk oor redenaarskuns, wat meer as 2 000 jaar gelede geskryf is, het op beginsels uitgebrei wat uit die praktyke en ervarings van orators in die antieke Griekse stadstate geput is. In klassieke [[Griekeland]] en [[Rome]] was [[retoriek]] (die komposisie en lewering van toespraak) die hoofkomponent en ʼn belangrike vaardigheid in die openbare en privaatlewe. Aristoteles en Quintilian het oor redenaarskuns geskryf, en die onderwerp, kompleet met spesifieke reëls en modelle, is gedurende die [[Middeleeue]] en [[Renaissance]] as deel van ʼn [[vrye kunste]]-opvoeding beklemboon.
 
Die kuns van openbare redevoering is aanvanklik deur die Grieke ontwikkel. Griekse orators het namens hulleself gepraat, en nie soseer as verteenwoordigers van ʼn kliënt of kiesafdelings nie. Enige burger wat dus in die hof, in die politiek of in die sosiale lewe sukses wou behaal, moes redenaarstegnieke aanleer. Opleiding hierin is aanvanklik deur ʼn groep sogenaamde “[[sofiste]]” aangebied wat fooie gevra het om “die swakkere argument die sterkere te maak” en om hulle studente deur middel van lering in uitnemendheid “beter” te maak. [[Plato]], [[Aristoteles]] en [[Sokrates]] het teorieë oor openbare redevoering ontwikkel wat in stryd met dié van die Sofiste was, en hulle idees het ʼn institusionele vorm aangeneem toe permanente skole ontwikkel is waar openbare redevoering as vak aangebied is. Alhoewel Griekeland uiteindelik sy politieke soewereiniteit verloor het, is die Griekse kultuur van opleiding in openbare redevoering grootskaals deur die Romeine aangeneem.
 
Met die politieke opkoms van die Romeinse Republiek het Romeinse orators Griekse redenaarstegnieke oorgeneem en gewysig. Onder Romeinse invloed het retoriek as vak in ʼn volledige kurrikulum ontwikkel, insluitend onderrig in spraakkuns (studie van die digters), inleidende oefeninge (progymnasmata), en die voorbereiding van openbare toesprake (deklamasie) in forensiese sowel as beraadslagende genres. Die Latynse styl is grootliks deur [[Cicero]] beïnvloed, en daar was ʼn sterk klem op opleiding in alle areas van humanistiese studies, sowel as die gebruik van gevatheid en humor, ʼn beroep op die luisteraar se emosies en op uitweiding. Alhoewel retoriek gedurende die Romeinse ryk ʼn minder prominente rol in die politieke wêreld as in die dae van die Republiek vervul het, het dit op regsgebied belangrik gebly, en ʼn gewilde vorm van vermaak geword. Beroemde orators of voordraers het groot rykdom en prestige vir hulle vaardighede verwerf.
 
Hierdie Latynse styl het tot aan die begin van die twintigste eeu die primêre vorm van redevoering in die wêreld gebly. Met die opkoms van die [[wetenskaplike metode]] en die klem op ʼn “eenvoudige” praat- en skryfstyl het selfs formele redenaarskuns minder verfynd en bloemryk as in die Klassieke tydperk geword. Politici kan hulle loopbane vandag egter steeds op grond van ʼn suksesvolle (of onsuksesvolle) toespraak maak of breek.
 
Sommige van die beste voorbeelde van openbare redevoering word jare nadat dit gelewer is, steeds bestudeer. Voorbeelde is Pericles se begrafnisrede in 427 v.C. oor die dood van die Peloponnesiese Oorlog; Abraham Lincoln se Gettysburg-rede in 1863 kort ná Sojourner Truth se identifisering van rasseprobleem in “Ain't I a Woman?" en Mahatma Gandhi se boodskap van niegewelddadige weerstand in Indië, wat as inspirasie vir Martin Luther King, Jr. se "I Have a Dream"-toepraak by die Washington Monument in 1963 gedien het.<sup>[4]</sup> Leiers soos [[Martin Luther King jr.]] en [[Winston Churchill]] is belangrike voorbeelde van effektiewe orators wie se redevoering ʼn merkwaardige impak op die samelewing gehad het.
 
== Tegnieke ==
Die doel van ʼn openbare spreker se aanbieding wissel van die eenvoudig oordrag van inligting tot motivering, tot die vertel van ʼn storie. Professionele openbare sprekers belê dikwels in voortgesette opleiding om hulle ambag te verfyn. Dit behels die aanleer van beter vertelkunstegnieke, of om te leer hoe om humor as ʼn kommunikasiemiddel aan te wend, sowel as voortgesette navorsing in hulle fokusarea.
ʼn Algemene vrees vir openbare redevoering word [[glossofobie]] (of meer algemeen, verhoogvrees) genoem, en word van die normale senuweeagtigheid en angs voor ʼn praatjie onderskei. Klubs soos [[Toastmasters International]] bied ʼn forum waar lede deur middel van praktiese en toegeskrewe oefeninge hulle redenaarsvaardighede ontwikkel om hindernisse effektief aan te pak.
 
== Hulpmimddels ==
Alhoewel die basiese redenaarsbeginsels sekere wysigings ondergaan het namate [[Samelewing|samelewings]] en [[Kultuur|kulture]] verander het, het dit verrassend eenvormig gebly. Die tegnologie en metodes van hierdie vorm van [[kommunikasie]] het tradisioneel binne ʼn oratoriese struktuur plaasgevind en het die teenwoordigheid van ʼn gehoor vereis. Nuwe tegnologiese ontwikkelings het meer gesofistikeerde kommunikasie vir sprekers en openbare redenaars moontlik gemaak. Die tegnologiese en mediabronne wat die openbare redevoeringsatmosfeer fasiliteer, sluit videokonferensies sowel as telekommunikasie in. Videokonferensies is een van die meer onlangse tegnologieë wat openbare sprekers se kommunikasie met die massas gerevolusioneer het. David M. Fetterman van Stanford University het in sy 1997-artikel, ''Videoconferencing over the Internet'', geskryf: "Videokonferensietegnologie ... dat geografies verwyderde partye mekaar kan hoor en sien, gewoonlik deur middel van satelliet- of telefoonkommunikasiestelsels.” Hierdie tegnologie is ideaal vir groot konferensiebyeenkomste en persoonlike kommunikasie, en word toenemend regoor die wêreld gebruik. Sprekers plaas hulle aantekeninge op rostrums. Openbare redenaars kan ook van openbare responsstelsels (audience response systems) gebruik maak. By groot byeenkomste sal die spreker gewoonlik met behulp van ʼn klankstelsels of [[mikrofoon]] en [[luidspreker]] praat. Die gebruik van kopstukke soos '''''[[Google Cardboard]]''''', ʼn [[Virtuele realiteit|virtuele realiteitsplatform]] waardeur gebruikers hulle in ʼn verskeidenheid realistiese omgewings uitleef en dienooreenkomstig opgelei kan word, is ʼn nuwe hulpmiddel.<sup>[5]</sup>
 
== Nasionale en internasionale organisasies ==
 
=== Nieskolasties ===
[[Toastmasters International]], Association of Speakers Clubs (ASC) en POWERtalk International is opvoedkundige organisasies sonder winsbejag wat wêreldwyd as klubs dien ten einde lede te help om hulle [[kommunikasie]], openbare redevoering en [[Leierskap|leierskapsvaardighede]] te verbeter. Deur hulle ledeklubs help organisasies soos Toastmasters,<sup>[8]</sup> Association of Speakers Clubs [1], en POWERtalk International<sup>[9]</sup> individue om die praat-, luister- en dinkkuns te bemeester.
 
=== Interskolasties ===
In Suid-Afrika is dit veral die [[Afrikaanse Taal- en Kultuurvereniging|ATKV]], die Afrikaanse Kultuur- en Taalvereniging, wat openbare redevoering onder skoolkinders bevorder. Hulle bied jaarliks ʼn landwye Redenaarskompetisie vir laerskool- sowel as hoërskoolleerders aan, sowel as kursusse oor die lewering en skryf van toesprake. Ook hier is die hoofdoel nie die oordra van kennis nie, maar om die gehoor tot die spreker se standpunt te beïnvloed en te oorreed.
 
Daar word voortdurend druk op openbare sowel as privaatinstellings geplaas om meer openbare redevoeringskursusse by hulle kurrikulums in te sluit. Die beklemtoon die belangrikheid van die vermoë om reeds op ʼn jong ouderdom ʼn deurdagte argument te kan stel. Studies dui daarop dat hoërskoolleerders nie effektiewe onderrig in openbare redevoering ontvang waarby hulle akademies, persoonlik en professioneel sal baat nie. <sup>[11]</sup>
 
== Hoër onderwys en professionele redevoering ==
Die gebruik van openbare redevoering in die vorm van mondelinge voorleggings is algemeen in hoër onderwys,<sup>[12]</sup> en dit word toenemend as ʼn assesseringsmiddel erken.<sup>[13]</sup>
Persone wat in ʼn professionele hoedanigheid in die openbaar optree, word dikwels ʼn sprekersfooi betaal. Professionele openbare sprekers kan voormalige politici, sportsterre, ander openbare figure en predikante insluit. In die geval van hoëprofielpersoonlikhede kan die bedrag baie hoog wees.