Wysiging soos op 18:00, 14 September 2016 wysig SpesBona (besprekings \| bydraes) Burokrate, Administrateurs 68 960 edits k Wysigings deur 41.13.68.8 teruggerol na laaste weergawe deur Oesjaar ← Ouer wysiging		Wysiging soos op 18:32, 14 September 2016 wysig maak ongedaan Naudefj (besprekings \| bydraes) Burokrate, Administrateurs 71 386 edits No edit summary Nuwer wysiging →
Lyn 1: 'n '''Afkorting''', in skriftelike [[taal]]gebruik, is 'n verkorte skryfwyse vir 'n [[woord]], woordgroep, naam of ander 'n aanduiding. Die woord ''afkorting'' is 'n versamelbegrip vir verskeie kategorieë; in alle gevalle is die ooreenkoms egter dat een of meer letters in die skryfwyse ~~weggelat~~weggelaat word. Volgens van Huyssteen (in Carstens) is die proses van afkorting 'n proses waardeur 'n nuwe woord gevorm word op die basis van die beginletters van 'n woord of woordgroep. Daar word onderskei ~~tuusen~~tussen egte afkortings en akronieme. Byvoorbeeld; ''prok.'' (''prokureur)'', ''dr.'' (''dokter)'' en ''a.g.v.'' (as gevolg van) is egte afkortings. Daarenteen kry ons [[akroniem]]e. Woorde soos ''VSA'' (''Verenigde State van Amerika'') en ''PanSAT'' (''Pan Suid-Afrikaanse Taalraad'') is akronieme. Egte afkortings word deur twee kenmerkende eienskappe van akronieme onderskei. * Egte afkortings word met punte geskryf. * Egte afkortings word nooit uitgespreek nie. Die oorspronklike vorm (die woorde of woordgroep) bly fonologies ~~dieslfde~~dieselfde as die oorspronklike. Dus; ''a.g.v.'' word uitgespreek ''as gevolg van'' en nie ''a punt g punt v punt '' nie. Die afgekorte vorm kom slegs in die geskrewe weergawe voor. Die ''Afrikaanse Woordelys en Spelreëls'' , die ''AWS'', het in hoofstuk 3 volledige reëls oor die gebruiksnorme van afkortings. Enkele riglyne van die AWS word hier herhaal: * Slegs algemeen erkende afkortings hoort gebruik te word. Interne of "huishoudelike" afkortings wat eie aan 'n organisasie of entiteit is, hoort slegs intern gebruik te word. Hierdie "huishoudelike" afkortings is nie vir algemene, openbare kommunikasie gepas nie. Die volgende is voorbeeld van afkortings wat '''nie''' vir algemene gebruik is nie: '''id.''' vir ''indien'', '''naaml.''' vir ''naamlik'', '''h.d.''' vir ''hierdie'', ens. * Sommige afkortings word slegs as opskrifte in kolomme of deel van lyste gebruik. Byvoorbeeld: '''bl.''' (''bladsy''), '''dt'''. (''debiet''), '''kt'''. (''krediet''). Dus, die volgende sou in 'n geskrewe sin nie aanvaarbaar wees nie: '''Die saldo is 'n ''dt''. van R 1500. ''' Of, '''Dit staan op die eerste ''bl''. van die boek'''. * Sommige afkortings word normaalweg slegs in woordgroepe met eiename gebruik: '''dr'''. (''dokter'' of ''doktor'')Smit, '''mev.''' (''mevrou'') Marais. Die volgende sin is dus nie aanvaarbaar nie: "'''Hoe gaan dit met ''mev.''?'''" * 'n Sin word nie met 'n afkorting begin nie, byvoorbeeld: '''D.w.s daardie syfers is foutief''' is nie aanvaarbaar nie. 'n Uitsondering op hierdie reël is wanneer die afkorting met 'n eienaam gekoppel word of deel is van 'n samestelling met 'n ~~andeer~~ander woord. Byvoorbeeld: '''Dr. Smit het gebel'''. Of, '''B.v.p.-beslissings is altyd lastig'''. * 'n Opeenvolging van afkortings in 'n sin is swak styl en word nie aanbeveel nie. '''Daar is t.o.v. lg. par. geen beswaar nie'''. == Kategorieë == Daar word tussen vyf kategorieë afkortings onderskei: Lyn 28: * Verkortings: opgebou uit oorspronklike lettergrepe of dele daarvan soos: "[[Benelux]]": verkorting van Be(lgië), Ne(derland) en Lux(emburg). == Voorbeelde == '''Let wel''': Die onderstaande lys is regstreeks oorgekopieer uit ''Die Verklarende Afrikaanse Woordeboek'' (1956) wat in die publieke domein is. Volledigheid skiet dus ietwat te kort. Party skryfwyses het sedertdien ook verander, maar die inskrywings kan nuttig wees indien ou dokumente bestudeer word. === A === * '''aanb.''' -– aanbod * '''aand.''' -– aandeel * '''aanh.''' -– aanhangsel * '''aank.''' -– aankoms * '''aanm.''' -– aanmerking * '''aant.''' -– aantekening * '''aanvr.''' -– aanvraag * '''aanw.''' -– aanwysende * '''Aardk.''' -– Aardkunde (in onbruik; vandag word aardkunde deur '''aardk.''' aangedui) * '''aardk.''' -– aardkundige * '''Aardr.''' -– Aardrykskunde (in onbruik; vandag word aardrykskunde deur '''aardr.''' aangedui) * '''aardr.''' -– aardrykskundige * '''A.A.U.B''' -– antwoord asseblief (in onbruik; gebruik vandag '''a.asb.''') * '''A/B''' -– afleweringsbrief (in onbruik; gebruik '''AB''') * '''A.B.''' -– Afrikaner-Broederbond (in onbruik; gebruik '''AB''') * '''A.B.''' -– Algemeen Beskaaf (in onbruik; vir Algemeen-beskaaf(de) gebruik '''AB''') * '''a.b.''' -– aanboord * '''ABC''' -– alfabet (ook '''abc''') * '''ab init.''' -– ''ab initio'' (v.d. begin af) * '''abl.''' -– ablatief; ablaut * '''A.B.M''' -– Aktiewe Burgermag (in onbruik; ABM word vandag gebruik vir ''antiballistiese missiel'') * '''abstr.''' -abstrak(te) * '''A.C.''' -– ''Anno Christi'' (in die jaar van Christus; vandag geskryf as '''AC''') * '''A.C.V.V.''' -– Afrikaanse Christelike Vrouevereniging (vandag geskryf as '''ACVV''') * '''A.D.''' -– ''[[Anno Domini]]'' (in die jaar van ons Here; vandag geskryf as '''AD''') * '''a.d.''' ''ante diem'' (voor die dag); ''a dato'' v. d. dagtekening af * '''ad fin.''' -– ''ad finem'' (tot aan die end) * '''ad inf.''' -– ''ad infinitum'' (tot die oneindige) * '''ad init.''' ''ad initium'' (aan die begin) * '''adj.''' -– adjektief * '''adjk.''' -– adjunk (in onbruik; gebruik adj.) * '''adjt.''' -– adjudant * '''adjt.-genl.''' -– adjudant-generaal * '''ad lib.''' -– ''ad libium'' (na keuse) * '''ad loc.''' ''ad locum'' (op hierdie plek) * '''admin.''' -– administrateur; administrasie * '''adml.''' -– admiraal (in onbruik; gebruik '''adm.''') * '''adv.''' -– adverbum, adverbiaal; adverbiale; advies; adviseur; advokaat * '''ad val.''' -– ''ad valorum'' (volgens waarde) * '''advt.''' -– advertensie * '''advv.''' -– advokate * '''aet.''' -– ''aetatis'' (v.d. ouderdom) * '''afb.''' -– afbeelding * '''afd.''' -– afdeling * '''afk.''' -– afkorting * '''afl.''' -– aflewering * '''Afr.''' -– Afrikaans; Afrikaner * '''afs.''' -– afsender * '''A.G.''' -– adjudant-generaal (in onbruik; '''adjt.-genl.''') * '''agb.''' -– agbare * '''a.i.''' -– ''ad interim'' (vir die teenwoordige) * '''Akad.''' -– Akademie (ook '''akad.''') * '''akk.''' -– akkusatief * '''aks.''' -– akseptasie; aksepteer * '''al.''' -– ''alinea'' (reël), ''alias'' (anders) * '''ald.''' -– aldaar * '''Alg.''' -– Algebra (in onbruik; gebruik '''alg.''') * '''alg.''' -– algemeen; algebraïes(e) * '''Am.''' -– Amerika(ans) (vandag die afkorting vir Amos; gebruik '''Amer.''') * '''amp.''' -– ''ampère'' (eenheid by elektriese stroomsterkte) (of gebruik '''A''') * '''Angl.''' -– Anglisisme (ook '''angl.''') * '''anon.''' -– anoniem(e); anonimus * '''anorg.''' -– anorganies(e) * '''A.N.S.''' -– Afrikaans-Nasionale Studentebond * '''antw.''' -– antwoord * '''antw. bet.''' -– antwoord betaal * '''A.N.V.''' -– Algemeen Nederlands Verbond (in onbruik; '''ANV''') * '''app.''' -– appellant * '''appl.''' -– applikant; applous * '''Apr.''' -– April * '''Arab.''' -– Arabies(e) * '''Arb.''' -– Arbeider (lid van party) * '''Arm.''' -– Armeens(e) * '''art.''' -– artikel; artillerie (ook '''a.''') * '''As.''' -– Angel-Saksies(e) * '''a.s.''' -– aanstaande * '''A.S.B.''' -– Afrikaanse Studentebond (in onbruik; gebruik '''ASB''') * '''asb.''' -– asseblief * '''A.S.K.''' -– Algemene Sendingkommisie (in onbruik; gebruik '''ASK''') * '''ass.''' -– assuransie (slegs vir assessor en assosiaat; vir assuransie, gebruik '''assur.''') * '''asst.''' -– assistent * '''asste.''' -– assistente (vir ''vroulike assistent'' in onbruik weens taalpolitiek, maar wel vir meervoudsvorm toelaatbaar) * '''Astr.''' -– Astronomie (in onbruik; gebruik '''astron.''') * '''A.T.G.''' -– [[Afrikaanse Taalgenootskap]] (in onbruik; gebruik '''ATG''') * '''A.T.K.V.''' -– Afrikaanse Taal- en Kultuurvereniging (in onbruik; gebruik '''ATKV''') * '''atm.''' -– atmosfeer * '''A.T.V.''' -– Afrikaanse Taalvereniging (in onbruik; gebruik '''ATV''') * '''a.u.b.''' -– as u blief (in onbruik; gebruik '''asb.''') * '''Aug.''' -– Augustus * '''avdps.''' -– avoirdupois (in onbruik; gebruik '''avdp.''') * '''a.w.''' -– aangehaalde werk === C === * '''c. (ook ca.)''' -– circa (ongeveer, omstreeks) === E === * '''e.a.''' -– en ander * '''e.d.''' -– en dergelike * '''ed.''' -– edisie * '''Ed.''' -– Edele * '''Ed.Agb.''' -– Edelagbare * '''Ed.Gestr.''' - – Edelgestrenge * '''e.d.m.''' -– en dergelike (dies) meer * '''Edms.''' -– Eiendoms * '''eerw.''' -– eerwaarde * '''Ef.''' -– ''Efese'' (Efesiërs) * '''e.g.n.''' -– eersgenoemde; ''exempli gratia'' (byvoorbeeld) (in onbruik; skryf '''eg.''' vir eersgenoemde en e.g. vir ''exempli gratia'') * '''eint.''' -– eintlik(e) * '''e.k.''' -– eerskomende (in onbruik; skryf '''ek.''') * '''E.K.''' -– eerste kwartier (in onbruik; skryf '''EK''') * '''Ekon.''' -– Ekonomie (in onbruik; skryf '''ekon.''') * '''ekon.''' -– ekonomies(e) * '''Eks.''' -– Eksellensie * '''eks.''' -– eksemplaar * '''ekv.''' -– enkelvoud * '''e.l.''' -– elektriese lig * '''elektr.''' -– elektrisiteit; elektries(e) * '''Em.''' -– Eminensie * '''em.''' -– ''emeritus'' * '''e.m.a.''' -– en meer andere (in onbruik) * '''Eng.''' -– Engels(e); Engeland * '''enkl.''' -– enklities(e) (in onbruik) * '''ens.''' -– ensovoorts * '''e.o.''' -– ''ex officio'' (ampshalwe) * '''ere-sektr.''' -– ere-sektretaris * '''esk.''' -– eskader, eskadron * '''e.s.m.''' -– en so meer * '''etc.''' -– et cetera (ensovoorts) * '''Etnol.''' -– Etnologie (in onbruik; skryf '''etnol.''') * '''etnol.''' -– etnologies(e) * '''euf.''' -– [[eufemisme]]; eufemisties(e) * '''ev.''' -– eersvolgende; eventueel, elektron-volt * '''Ev.''' -– Evangelie * '''e.v.''' -– en volgende * '''E.V.K.''' -– Elektrisiteitsvoorsieningskommissie (in onbruik; skryf '''ESKOM''') * '''Ex.''' -– ''[[Eksodus]]'' * '''ex off.''' -– ''ex officio'' (ampshalwe) === F === * '''F.''' -– Fahrenheit (termometer) * '''f.''' -– ''forte'' (sterk) * '''F.A.K.''' -– Federasie van Afrikaanse Kultuurverenigings (in onbruik; skryf '''FAK''') * '''fakt.''' -– faktuur * '''Febr.''' -– Februarie * '''fec.''' -– ''fecit'' (gemaak) * '''ff.''' -– fortissimo (baie sterk/hard) * '''fig.''' -– figuur; figuurlik(e) * '''fl.''' - – floryn (Hollandse gulden) * '''fol.''' -– folio * '''Fonet.''' -– Fonetiek (in onbruik; skryf '''fonet.''') * '''fonet.''' -– foneties(e) * '''Fonol.''' -– Fonologie (in onbruik; skryf '''fonol.''') * '''fonol.''' -– fonologies(e) * '''fot.''' -– foto, fotografiese (vir fotografie skryf '''fotogr.''') * '''fr.''' -– frank * '''Fr.''' -– Frans(e); Frankryk * '''Fri.''' -– Fries(e) * '''Frk.''' -– Frankies(e) * '''fut.''' -– ''futurum'' === J === * '''j.''' -– jaar * '''J.''' -– Jodium (in onbruik; skryf die skeikundige simbool '''I''') * '''Jak.''' -– ''Jakobus'' * '''Jan.''' -– Januarie * '''Jap.''' -– Japan, Japans(e); Japannees, Japannese * '''Jav.''' -– Java; Javaanse * '''J.C.''' -– Jesus Christus (ook '''JC''') * '''Jer.''' -– ''Jeremia'' * '''Jes.''' -– ''[[Jesaja]]'' * '''jg.''' -– jaargang * '''jhr.''' -– jonkheer * '''jl.''' -– jongslede * '''Joh.''' -– ''Johannes'' * '''Jos.''' -– ''Josua'' * '''jr.''' -– junior (jongere) * '''J.S.''' -– Junior-Sertifikaat (ook '''JS''') * '''jt.''' -– jaart * '''Jul.''' -– Julie * '''Jun.''' -– Junie === Q === * '''q.a.''' -– ''quod attestor'' (wat ek getuig) * '''q.e.''' -– ''quod est''(wat beteken) * '''q.e.d.''' -– ''quod erat demonstrandum'' (wat bewys moes word) * '''q.e.f.''' -– ''quad erat faciendum'' (wat gedoen moes word) * '''q.l.''' -– ''quantum libet'' (soveel as mens belief) * '''q.p., q.pl.''', ''quantum placet'' (soveel as wat mens wil; versover mens wil) * '''q.q.''' -– ''qualitate qua'' (in hoedanigheid van, ampshalwe) * '''q.s.''' -– ''quantum satis'' of ''sufficit'' (soveel as genoeg is) * '''q.v.''' -– ''quod vide'' (waarna u verwys word); ''quantum vis'' (soveel as u wil) === U === * '''u.''' -– uur in verbindinge soos m.p.u. * '''U dw. dnr.''' -– U dienswillige dienaar * '''U Ed.''' -– U Edele * '''u.i.''' -– ''ut infra'' (soos onder) * '''uitbr.''' -– uitbreiding * '''uitdr.''' -– uitdrukking * '''U.K.''' -– Universiteit van Kaapstad; Uitvoerende Komitee (in onbruik; skryf as '''UK''') * '''U.K.O.V.S''' -– Universiteitskollege van die Oranje-Vrystaat (in onbruik; skryf as '''UKOVS''') * '''ult.''' -– ''ultimo'' (laaste) * '''UNESCO''' -– United Nations Educational, Scientific and Cultural Organisation (ook '''Unesco''') * '''univ.''' -– universiteit * '''U.N.O''' -– United Nations Organisation, nl. V.V.O. (vandag is dit die Verenigde Nasies; '''VN''') * '''U.P.''' -– Universiteit van Pretoria; Unie-Parlement (in onbruik; skryf as '''UP''') * '''U.R.''' -– Uitvoerende Raad; Unie-Regering (in onbruik; skryf as '''UR''') * '''U.S.''' -– Universiteit van Stellenbosch (in onbruik; skryf as '''US''') * '''u.s.''' -– ''ut supra'' (soos bo) * '''U.S.S.R.''' -– Unie van die Sosialistiese Sowjetrepublieke (in onbruik; skryf as '''USSR''') * '''U.V.M.''' -– Unie-Verdedigingsmag (histories; skryf as '''UVM''') * '''U.W.''' -– Universiteit v. d. Witwatersrand (in onbruik; skryf as '''UW''') === W === * '''W.''' -– Wes * '''w.''' -– woord; watt; wys (woord = wd. ; watt = W) * '''waarsk.''' -– waarskynlik * '''wdb.''' -– woordeboek * '''wed.''' -– weduwee * '''WelEd.''' -– Weledele (in onbruik; skryf as '''W.Ed.''') * '''WelEd. Gestr.''' -– WelEdelgestrenge (in onbruik) * '''WelEerw.''' -– Weleerwaarde (in onbruik; skryf as '''W.Eerw.''') * '''wetb.''' -– wetboek * '''w.g.''' -– was geteken * '''W.Germ.''' -– Wes-Germaans * '''wh.''' -– watt-uur (in onbruik; skryf ''wattuur'' as '''Wh''') * '''W.I.''' -– Wes-Indië; Wes-Indies (in onbruik; skryf as '''WI''') * '''Wisk.''' -– Wiskunde (in onbruik; skryf ''w''iskunde en ''w''iskundig as '''wisk.''') * '''wisk.''' -– wiskundig * '''W.L.''' -– westerlengte (in onbruik; skryf as '''WL''') * '''wnd.''' -– waarnemend * '''W.Nfr.''' -– Wes-Nederfrankies (in onbruik; skryf as '''W.NFrk''') * '''W.N.W.''' -– wes-noordwes (in onbruik; skryf wesnoordwes as '''WNW''') * '''wo.''' -– waaronder * '''Wo.''' -– Woensdag * '''W.P.''' -– Westelike Provinsie (in onbruik; skryf as '''WP''') * '''W.Vl.''' -– Wes-Vlaams(e) * '''ww.''' -– werkwoord * '''Wysb.''' -– Wysbegeerte (in onbruik; skryf ''w''ysbegeerte as '''wysb.''') == Sien ook == * [[Akroniem]], 'n afkorting wat as 'n woord uitgespreek kan word. == Eksterne skakels == * [http://www.mieliestronk.com/afkort1.html Mieliestronk se lys van afkortings]

Afkorting: Verskil tussen weergawes