Uraan: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
Opruim
Sintaks, ens.
Lyn 93:
 
=== Prehistoriese, natuurlike kernsplyting ===
In 1972 het die Franse fisikus, [[Francis Perrin]], vyftien antieke en onaktiewe [[natuurlike kernsplytingsreaktor]]e ontdek in drie afsonderlike ertsneerslae by die [[Oklo]] myn in [[Gaboen]], [[Wes-Afrika]]. Dit staan gesamentlik bekend as die [[Natuurlike kernsplytingsreaktor|Oklo-Fossielreaktore]]. Die ertsneerslag word rondom 1,7 biljoen jaar oud beraam; dit word beweer dat op daardie stadium het uraan-235 omtrent drie persent van die totale uraan op die Aarde beslaan.<ref name="OCRWM">{{cite web|title=Oklo: Natural Nuclear Reactors|work=Office of Civilian Radioactive Waste Management|url=http://www.ocrwm.doe.gov/factsheets/doeymp0010.shtml|accessdate=June 28, Junie 2006}}</ref> Die uraan-235 inhoud is hoog genoeg sodat 'n volhoubare kernsplytingskettingreaksie toegelaat is, op voorwaarde dat ander ondersteunende toetande ook bestaan. Die kapasiteit van die omliggende sediment vir die berging van [[kernafval]] is deur die V.S.A. se federale regering aangehaal as bewyse vir die lewensvatbaarheid om uitgeputte kernafval by die [[Yucca Berg Kernafval Repositorium]] te stoor.<ref name="OCRWM" />
 
=== Gebruike voor ontdekking ===
Lyn 110:
 
In 1841 het [[Eugène-Melchior Péligot]], 'n professor van Analitiese Chemie aan die [[Conservatoire National des Arts et Métiers]] (Sentrale Skool van Kunste en Vervaardigings) in [[Parys]], die eerste monster uraanmetaal geskei deur [[uraantetrachloried]] te verhit met [[kalium]].<ref name="BuildingBlocks477" /><ref>{{cite journal| title = Recherches Sur L'Uranium
| author = E.-M. Péligot|journal = [[Annales de chimie et de physique]]
| volume = 5|issue = 5|year = 1842
| pages = 5–47|url = http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k34746s/f4.table}}</ref> In 1850 is die eerste kommersiële gebruik van uraan in glas ontwikkel deur Lloyd & Summerfield van [[Birmingham]], [[Engeland]]. Uraan was nie juis gevaarlik beskou gedurende die meeste van die 19de eeu nie, wat tot baie gebruike van die element gelei het. Een van daardie gebruike van die oksied was, soos reeds genoem en nie meer 'n geheim nie, die verkleuring van erdewerke en glas.
Lyn 143:
=== Reaktore ===
[[Lêer:First four nuclear lit bulbs.jpeg|duimnael|Vier gloeilampe wat skyn met elektrisiteit opgewek vanaf die eerste kunsmatige elektrisiteitsproduserende kernreaktor, [[Eksperimentele Kweekreaktor I]] (1951)]]
Die [[X-10 Grafietreaktor]] by [[Oak Ridge Nasionale Laboratorium]] (ORNL) in Oak Ridge, Tennessee, voorheen bekend as die Clinton Stapel en X-10 Stapel, was die wêreld se tweede kunsmatige kenreaktor (ná Enrico Fermi se Chicago Stapel), maar die eerste reaktor wat ontwerp was vir voortdurende bedryf. Die [[Eksperimentele Kweekreaktor I]] by die [[Idaho Nasionale Laboratorium]] (INL) naby Arco, [[Idaho]] het die eerste kernreaktor geword om elektrisiteit te produseer, op 20 Desember 1951. Aanvanklik het hierdie reaktor vier 150-[[watt]] gloeilampe laat skyn, maar verbeteringe het uiteindelik die reaktor in staat gestel om krag aan die hele fasiliteit te verskaf (later was die hele dorp Arco se [[elektrisiteit]] voorsien deur kernkrag, 'n eerste in die wêreld).<ref>{{cite web|url=http://web.em.doe.gov/tie/history.html|title=History and Success of Argonne National Laboratory: Part 1|publisher=U.S. Department of Energy, Argonne National Laboratory|year=1998|accessdate=2007-01-28}}</ref> Die wêreld se eerste [[kernkragsentrale]] op kommersiële skaal, die [[Obninsk Kernkragsentale]] in die [[Sowjetunie]], het opwekking begin met reaktor AM-1 op 27 Junie 1954. Ander kernkragsentrales wat gevolg het was Sellafield in [[Engeland]] wat opwekking begin het op 17 Oktober 1956 <ref name="BBC">{{cite news|title=1956:Queen switches on nuclear power|work=[[BBC news]]|url=http://news.bbc.co.uk/onthisday/hi/dates/stories/october/17/newsid_3147000/3147145.stm|accessdate=June 28, Junie 2006 | date=1956-10-17}}</ref> en die [[Shippingport Atomiese Kragstasie]] in [[Pennsilvanië]] met bedryfstelling op 26 Mei 1985. Kernkrag was die eerste keer vir aandrywing gebruik deur 'n [[duikboot]] in die [[USS Nautilus]] (SSN-571) in 1954.<ref name="EncyChem773" />
 
=== Kontaminasie en die Koue Oorlog nalatenskap ===
Lyn 253:
Uraan wat verhit word in die teenwoordigheid van [[waterstof]] by 'n temperatuur van 250 tot 300&nbsp;°C reageer om [[uraanhidried]] te vorm. By hoër temperature sal die waterstof omkeerbaar verwyder word. Hierdie eienskap van uraan maak uraanhidrides geskik as 'n begin-materiaal vir die vervaardiging van reaktiewe met verskeie ander [[karbiede]]-, [[nitriede]]-, en [[haliede]]verbindings.<ref name="EncyChem782">{{Harvnb|Seaborg|1968|p=782}}.</ref> Twee kristal veranderinge van uraanhidried betaan: 'n α vorm verkrygbaar teen lae temperature, en 'n β vorm wat geskep word teen temperature bo 250&nbsp;°C.<ref name="EncyChem782" />
 
Albei [[uraankarbied|uraankarbides]] en [[uraannitried|uraannitrides]] is realtief [[inert]]e [[halfmetaal]]agtige verbindings wat minimaal oplosbaar is in [[suur|sure]], reageer met water, en kan verbrand in [[lug]] om U<sub>3</sub>O<sub>8</sub> te vorm.<ref name="EncyChem782" /> Karbides van uraan sluit uraanmonokarbied (UC), uraandikarbied (UC <sub>2</sub>), en diuraantrikarbied (U<sub>2</sub>C<sub>3</sub>) in. UC en UCsubUC<sub>2</sub> word gevorm deur [[koolstof]] by gesmelte uraan te voeg, of deur die uraanmetaal aan [[koolstofmonoksied]] by hoë termperature bloot te stel. U<sub>2</sub>C<sub>3</sub> is stabiel onder 1 800&nbsp;°C, en word voorberei deur 'n verhitte mengsel UC en UC<sub>2</sub> onder meganiese spanning te onderwerp.<ref name="EncyChem780">{{Harvnb|Seaborg|1968|p=780}}.</ref> Uraannitrides word verkry deur die direkte blootstelling van die metaal aan [[stikstof]] insluitend unraanmononitried (UN), uraandinitried (UN<sub>2</sub>) en diuraantrinitried (U<sub>2</sub>N<sub>3</sub>).<ref name="EncyChem780" />
 
=== Halides ===
Lyn 280:
== Eksterne skakels ==
{{CommonsKategorie|Uranium|Uraan}}
* [http://www.atsdr.cdc.gov/csem/uranium/ ATSDR Case Studies in Environmental Medicine: Uranium Toxicity] U.S. [[Department of Health and Human Services]]
* {{cite web|url=http://www.atsdr.cdc.gov/toxprofiles/phs150.html|title=Public Health Statement for Uranium|publisher=CDC}}
* [http://www.lbst.de/publications/studies__e/2006/EWG-paper_1-06_Uranium-Resources-Nuclear-Energy_03DEC2006.pdf Uranium Resources and Nuclear Energy]