Xenophanes: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
Sobaka (besprekings | bydraes)
+ Inligtingskas & Commons
Lyn 1:
{{Inligtingskas Wetenskaplike
[[Lêer:Xenophanes in Thomas Stanley History of Philosophy.jpg|duimnael|Xenophanes in Thomas Stanley se ''History of Philosophy'']]
| naam = Xenophanes
'''Xenophanes''' (Oudgrieks: Ξενοφάνης ὁ Κολοφώνιος) (Colophon, 560 v.C. - ongeveer 475 v.C.) was 'n [[Grieks]]e [[filosoof]] en [[digter]]. Betroubare inligting oor sy lewe is skaars. Hy vlug vroeg uit sy geboortedorp na [[Sisilië]], vanweë die Persiese invalle wat sy land destyds teister. Van Sisilië verhuis hy na [[Magna Graecia]], waar hy 'n filosoof word in die skool van [[Pythagoras]]. Hier beleef hy aansienlike vryhede, en redeneer teen die doktrines van Epimenides, Thales en Pythagoras. Uiteindelik vestig hy homself in Elea in Suid-Italië, waar hy in ongeveer 475 v.C. sterf.
| beeld = Xenophanes in Thomas Stanley History of Philosophy.jpg
| beeldbeskrywing = <!-- Vir oormuis-info/ vir siggestremdes; sonder wiki-sintaks -->
[[Lêer:Xenophanes| inbeeldonderskrif Thomas Stanley History of Philosophy.jpg|duimnael| = Xenophanes in Thomas Stanley se ''History of Philosophy'']]
| geboortenaam =
| geboortedatum = ca. [[570 v.C.]]
| geboorteplek = Colophon, [[Ionië]]
| sterftedatum = ca. [[475 v.C.]]
| sterfteplek =
| plek van graf =
| blyplek =
| burgerskap =
| nasionaliteit =
| vakgebied = Epistemologie, fisika, waarheid, satire
| werkplek =
| alma mater =
| doktorale promotor =
| akademiese adviseurs =
| doktorale studente =
| ander studente =
| bekend vir = elegiese gedigte, jambe, waterbronne op aarde
| beïnvloed deur = Ioniese skool
| invloed op = Parmenides, [[Zenon van Elea]], Christelike apologetiek, [[Karl Popper]]
| toekennings =
| handtekening =
| webblad =
| voetnotas =
}}
 
'''Xenophanes''' (Oudgrieks: Ξενοφάνης ὁ Κολοφώνιος) ([ksenopʰánɛːs ho kolopʰɔ̌ːnios]; Colophon, 560570 v.C. - ongeveer 475 v.C.) was 'n [[Grieks]]e [[filosoof]] en [[digter]]. Betroubare inligting oor sy lewe is skaars. Hy vlug vroeg uit sy geboortedorp na [[Sisilië]], vanweë die Persiese invalle wat sy land destyds teister. Van Sisilië verhuis hy na [[Magna Graecia]], waar hy 'n filosoof word in die skool van [[Pythagoras]]. Hier beleef hy aansienlike vryhede, en redeneer teen die doktrines van Epimenides, Thales en Pythagoras. Uiteindelik vestig hy homself in Elea in Suid-Italië, waar hy in ongeveer 475 v.C. sterf.
==Denke==
 
== Denke ==
Xenophanes lei van die vroegste kritiek teen die Griekse [[politeïsme]].
 
Line 17 ⟶ 46:
Veral die laatste deel van hierdie sin is belangrik, omdat hy daarmee die grondslag lê vir die empiriese wetenskap. Hy laat die gode alleen vir wat hul is of kan wees nie, omdat die mens tog nie meer oor hulle kan weet nie, maar doen 'n oproep op die verwerwing van kennis deur [[empiries]]e ondersoek soos dit sedertdien in die [[natuurwetenskap]] gebruiklik geword het.
 
Die empirisme van Xenophanes is vir sy tyd buitengewoon vernuwend. Want daarmee formuleer hy vir die eerste keer 'n metode tot die verwerwing van kennis wat nie, soos in sy tyd gebruiklik, gebaseerd is op openbaring of sienerskap en alleen toeganklik is vir priesters, profete en ander ingewydes of uitverkorenes nie. Die kennis waarop Xenophanes dui is deur iedereen verwerfbaar deur die gebruik van korrekte metodes. Hier ontstaan dus ook die onderskeid tussen natuurlike en bonatuurlike kennis. Xenophanes verwerp alle bonatuurlike kennis.
 
[[Thales van Milete]] formuleer as eerste westerse filosoof die beginsel van die [[reduksionisme]]. Die reduksionisme van Thales en die empirisme van Xenophanes vorm saam die metodologiese grondslag van die natuurwetenskap.
 
Xenophanes maak in van sy argumente ook gebruik van die [[meteorologie]], en vergelyk van die [[Griekse mitologie |Griekse gode]] met weerverskynsels. Hiermee bou hy voort op die [[kosmologie]] van [[Anaximander]]. Volgens Xenophanes kan daar maar één hoogste wese bestaan: 'n alomteenwoordige [[God]], wat identies is aan die [[wêreld]]. Agter die veelheid van die verskynsels is daar dus volgens hom één ewig, onveranderlike Syn. Die onveranderlike Syn is egter nie transendent (bo-sinnelik) nie, soos later by [[Plato]] nie, maar ingebed en aanwesig in hierdie werklikheid en daarmee selfs samewerkend. Die leerlinge van Xenophanes sou hierdie leer tot die uiterste gevolge uitbou. Mens vind die opvatting later ook weer by [[Baruch Spinoza]] wat beweer 'God en die natuur is één'. As oerelement, waaruit alles voorkom is volgens Xenophanes [[aarde]] en [[water]].
 
== Eksterne skakels ==
{{CommonsKategorie-inlyn}}
 
<small>Hierdie artikel is vertaal van die Nederlandse Wikipedia