Jan F.E. Celliers: Verskil tussen weergawes

'''Jan Francois Elias Celliers''', algemeen bekend as '''Jan Celliers''' (gebore [[12 Januarie]] [[1865]] naby [[Wellington, Wes-Kaap]] toe die [[Kaapkolonie]]; oorlede [[1 Junie]] [[1940]] in [[Harrismith]], [[Vrystaat]]) was 'n [[Afrikaans]]e [[digter]].

 

 

Hy was die medestigter van ''[[Die Brandwag]]'', wat bedoel was om Afrikaans as taal te bevorder. Hy was in hierdie tyd ook werksaam in die departement van binnelandse sake in Pretoria. Van 1918 tot met sy aftrede was hy professor aan die [[Universiteit van Stellenbosch]]. Ná sy aftrede vestig hy hom eers in [[Kaapstad]], maar later op [[Harrismith]] in die [[Vrystaat]].

 

== Lewe en werk ==

 

In [[1874]] verhuis die gesin per [[ossewa]] na [[Pretoria]], waar Celliers se vader reeds in [[1873]] stigter en redakteur van ''[[Die Volkstem|De Volkstem]]'' word. Die gesin vestig hulle in ’n huis in Boomstraat in Pretoria. Hierdie eiendom word in [[1895]] aan die Staat verkoop vir die oprig van die [[Nasionale Dieretuin van Suid-Afrika|nasionale dieretuin]] wat steeds daar geleë is. Sy vader is later lid van die [[Volksraad]] vir [[Johannesburg]] en stigter van die [[Afrikanerparty]] in [[Transvaal]] kort na die [[slag van Majuba]] in [[1881]]. Tydens die [[Eerste Vryheidsoorlog]] word sy vader in hegtenis geneem weens sy verset teen die Britse bewind. In Pretoria gaan Jan na ’n Engelse kerkskooltjie voordat sy vader hom na meneer Dely se skool op [[Kerkplein, Pretoria|Kerkplein]] stuur. Kerkplein was daardie jare die algemene uitspanplek van waens wat dorp toe kom en het ook gedien as die dorp se sportgronde. Meneer Dely word opgevolg deur [[Cornelis J. van Boeschoten]], later onderstaatsekretaris van die [[Zuid-Afrikaansche Republiek]], by wie Celliers vir die eerste keer Nederlandse onderrig kry. President Burgers stel daarna vir meneer Van Gorkom van Nederland aan as Superintendent van Onderwys in Transvaal en mnr. Van Boeschoten word vervang deur die Nederlandse meneer Kuiper, wat later die Weesheer word. In [[1877]] toe die Engelse Transvaal annekseer word die skool gesluit en dan werk Jan vir ’n ruk as addresseerder by sy vader se koerant. Van [[1879]] tot 1881 gaan hy skool aan die Gimnasium te Stellenbosch en spandeer dan twee jare (1881–1882) aan die Jongenskool op [[Wellington, Wes-Kaap|Wellington]]. Hierna keer hy in [[1883]] terug na Pretoria, waar hy tot [[1887]] meester Wessel Louis se skool besoek en matrikuleer. In 1887 vertrek hy na Nederland waar hy aan die Polytechnische Skool in [[Delft, Nederland|Delft]] studeer<ref>Literator: http://www.literator.org.za/index.php/literator/article/viewFile/137/480</ref> en later ook in Leiden onder professors Van de Sande Bakhuizen en Schols. Hier lê hy die landmeterseksamen af, ten spyte van die feit dat hy self erken dat hy geen aanleg gehad het vir [[Wiskunde]] nie. By sy terugkeer na [[Suid-Afrika]] aan die einde van [[1889]] werk hy vir ’n jaar lank as landmeter vernaamlik in die [[Bosveld]]. Hy geniet nie hierdie werk nie en sluit dan vanaf [[1891]] vir bykans drie jaar aan as spesiale klerk in die Onderwysdepartement. In [[1894]] word hy aangestel as Staatsbibliotekaris in Pretoria, ’n werk wat hy geniet en waarin hy hom uitleef. Op [[6 Desember]] [[1894]] tree hy in die huwelik met Susanna Jacoba Dürr. Uit die huwelik word ’n dogter, Maria Elizabeth (Marie), en drie seuns, Johannes Francois (Johan), Henri Josua (Henri) en Albert Couvret, gebore.<ref name=":0" /> Die familie vestig hulle in ’n huis in [[Sunnyside, Pretoria|Sunnyside]] in Pretoria.

Die [[Universiteit Stellenbosch|Universiteit van Stellenbosch]] benoem hom met behulp van die [[Jan Marais-fonds]] van die begin van [[1920]] tot buitengewone hoogleraar om hom sodoende in staat te stel om meer aandag aan sy skryfwerk te wy en hom so van die verveling van sy werk as vertaler te vrywaar. Volgens aanduidings is hierdie betrekking egter nie ’n sukses nie. Sy doofheid skep ’n hindernis tussen hom en sy studente en sy buitengewone professoraat het geen vaste plek in die erkende leerplan nie, met die gevolg dat sy lesings swak bygewoon word. Hy is verder geen goeie orator wat stimulerende lesings kan gee nie. Reeds in Januarie [[1922]] keer hy weens die woningnood terug na sy huis in Pretoria en kom hierna elke jaar vir sowat ’n maand tot ses weke na [[Stellenbosch]] om sy doseerwerk af te handel. Die vergoeding vir die posisie is nie sodanig dat dit sy finansiële probleme oplos nie en hierdie stres het waarskynlik belemmerend ingewerk op sy literêre produksie. Sy vrou is onverwags in [[1926]] oorlede en dit is vir hom ’n groot emosionele slag, wat hy sukkel om te verwerk. Bowendien was sy vrou weens sy toenemende doofheid die skakel tussen hom en die buitewêreld. Haar dood beteken ook die desintegrasie van die gesin. Sy dogter Marie is op [[2 November]] [[1922]] met die mediese student Hugo Stegmann getroud, maar hulle eerste kind en Celliers se eerste kleinkind, Marietjie, is baie jonk dood. Sy oudste seun Johan vertrek in [[1919]] na [[Europa]] om hom in die skilderkuns toe te lê en hy werk en woon onder meer tien jaar in [[Parys]] in [[Frankryk]]. By sy terugkeer na Suid-Afrika leef hy ’n kluisenaarslewe op ’n plaas buite Johannesburg. Sy seun Henri studeer klavier in Europa en trou hier met ’n Tsjeggiese pianiste, hoewel hy nie self groot sukses as musikant behaal nie. By sy terugkeer na Suid-Afrika blink hy uit as belowende toneelspeler, maar pleeg vroeg selfmoord. Celliers se jongste seun Albert is nooit getroud nie en bly in Kaapstad, waar hy op jeugdige ouderdom reeds begin blind word.

 

 

== Skryfwerk ==

 

=== Tydskrifte en koerante ===

 

=== Internet ===