Stephanus Schoeman: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
+ Inligtingskas
Maak opvolger reg.
Lyn 58:
}}
 
'''Kommandant-Generaal Stephanus Schoeman''' ([[15 Maart]] [[1810]], [[Oudtshoorn]] &ndash; [[1890]]) was waarnemende Staatspresident van die [[Zuid-Afrikaansche Republiek]] (ZAR) van [[6 Desember]] [[1860]] tot [[17 April]] [[1862]] en het verder in rebellie tot in tot [[19 Januarie]] [[1863]] Staatspresident gebly.<ref>[http://rulers.org/ruls2.html Rulers: South Africa], Besoekbesoek op 6 April 2007</ref>
 
Die eerste Schoeman het in [[1674]] in die [[Kaapkolonie]] aangekom uit Ditmarschen in [[Sleeswyk-Holstein]], [[Duitsland]]. Ditmarschen was tot [[1550]] 'n klein “'Boere Republiek” ([[Duits]]: ''Burenrepublik''). Die herinnering aan die vrye Boere Republiek het waarskynlik by die immigrante na [[Suid-Afrika]] voortgeleef.
Lyn 69:
Hy het hom aanvanklik in die Zoutpansberg gevestig, maar het ook 'n plaas in [[Pretoria]] besit in die omgewing waar die Pretoria Dieretuin vandag geleë is. Bloedstraat was ook deel van sy plaas.
 
== Konflik met Marthinus Wessel Pretorius en presidentskap ==
Schoeman se rooi hare, vurige temperament en hewige dispute met ander Boere leiers het hom die bynaam "Stormvogel van die Noorde" besorg.
 
Schoeman was Kommandant-Generaal in die Zoutpansberg van November [[1854]] tot Januarie [[1858]]. As Kommandant-Generaal was Schoeman betrokke in 'n hewige konflik met [[Marthinus Wessel Pretorius]], die ZAR se eerste President en skrywer van die republiek se grondwet. Schoeman het die grondwet verwerp. Hy is hierin ondermeer deur [[Willem Cornelis Janse van Rensburg]], wat hy vervolgens as voorlopige kommandant aangestel het, ondersteun. Van Rensburg het Schoeman in onderhandelinge met die Pretorius faksie verteenwoordig. In 1858, toe Schoeman siek geword het, is Van Rensburg as waarnemende Kommandant-Generaal aangestel.
Lyn 76:
Aan die einde van [[1859]] is MW Pretorius, wat die seun van die Voortrekker leier [[Andries Pretorius]] was, ook verkies as president van die [[Oranje-Vrystaat|Oranje-Vrystaat Republiek]]. Die [[Volksraad van die Zuid-Afrikaansche Republiek]] het hom ses maande gegun om sy amp in die Vrystaat te aanvaar. Toe die verlof verstryk het die Volksraad Pretorius egter nie toegelaat om sy voormalige amp as president van die ZAR te hervat terwyl hy ook president van die Vrystaat was nie. Die ZAR presidensie was dus vakant en JH Grobler sou as waarnemende president aangestel word. Kommandant-Generaal Stephanus Schoeman het geweier om Grobler as waarnemende president te aanvaar. Schoeman, met die ondersteuning van baie ontevrede burgers, het Grobler van sy amp onthef en Schoeman het self oorgeneem. Die ongrondwetlike in oorname van die presidensie sou tot burger oorlog lei.
 
In [[1861]] het die Volksraad besluit om teen Schoeman, wat saam met sy volgelinge steeds geweier het om sy posisie op te gee, op te tree. [[Paul Kruger]] het tussenbeide getree, maar niemand was bereid om radikale aksie te neem nie en 'n bitter briewe stryd het tussen Schoeman en Kruger ontstaan. Eers in 1862, toe die Volksraad die Schoeman faksie tot rebelle verklaar, kon Kruger sy burgers tot aksie oproep.
 
Kruger, wat in Arpil 1862 tot kommandant-generaal verkies is, het daarin geslaag om Schoeman oor die [[Vaalrivier]] te verdryf. Schoeman se faksie het probeer om hulle posisie met mag te herstel. Kommandant Jan Viljoen het in Januarie [[1864]] 'n sogenaamde 'volksleër' teen Kruger en sy 'Staatsleër' gelei, maar hulle is by die Krokodilrivier verslaan.
 
Vrede is bewerkstellig toe 'n nuwe verkiesing in 1864 gehou is. Pretorius het vir 'n tweede keer president van die ZAR geword en Kruger het sy posisie as bevelvoerder behou. Pretorius het uiteindelik in 1871 bedank nadat hy skouspelagtig daarin misluk het om die Keate toekenning te verhoed waarvolgens 'n groot deel van die Wes-Transvaal afgegee moes word om aan die [[Rolong|Barolongstam]] se eise te voldoen.
 
== Later lewe en nalating ==
Schoemanstraat in [[Pretoria]] sowel as die dorp [[Schoemansdal]] is na Stephanus Schoeman vernoem.
 
Schoeman se kleinseun [[Gustav Preller]] het 'n leidende geskiedkundige en taalstryder vir die [[Afrikaans]]e taal geword. een van sy seuns, Johan Schoeman, het weer bekend geword vir die publikasie van anti-Kommunistiese materiaal.
 
== Verwysings ==
{{Verwysings}}
 
== Bronne ==
Lyn 97:
voor=[[Marthinus Wessel Pretorius]]|
titel= Staatspresident van die [[Zuid-Afrikaansche Republiek]] (Waarnemend)|
jare= [[6 Desember]] [[1860]] &ndash; [[17 April]] [[1862]]<br />(in rebellie tot [[19 Januarie]] [[1863]])|
na=[[MarthinusWillem WesselCornelis PretoriusJanse van Rensburg]]
}}
{{eindboks}}