|
[[Beeld:Elizabeth Conradie.JPG|duimnael|regs|200px|Nog 'n foto van dr. Conradie.]]
Dr. '''Elizabeth Johanna Möller (Bettie) Conradie''' (distrik [[Tulbagh]], [[10 Augustus]] [[1903]] – [[Amsterdam]], [[27 Oktober]] [[1939]]) <ref>Esaach: <nowiki>http://www.esaach.org.za/index.php?title=Conradie,_Elizabeth_(Johanna_M%C3%83%C2%B6ller)</nowiki></ref> was 'n Afrikaanse lektor wat haar kort lewe aan die uitbouing van die Afrikaanse kultuur gewy het. Sy is veral bekend vir haar gesaghebbende navorsing oor Hollandse skrywers in Suid-Afrika. Prof. [[P.J. Nienaber]] het eenmaal vertel dat hy die woord "Africana" die eerste keer by Bettie Conradie gehoor het.
== Lewe en werk ==
=== Vroeë lewe en opleiding ===
Elizabeth Johanna Möller Conradie is op 10 Augustus 1903 op ʼn plaas naby Tulbagh in die [[KaapprovinsieKaapkolonie]] gebore. Haar vader, Willem Stefanus Conradie, is oorlede terwyl sy nog klein iswas en haar moeder, Anna Gertruida Louw, trou later weer, met mnr. A. Tickner. Uit hierdie huwelik het sy ʼn halfbroer en halfsuster-suster. Sy word groot aan die huis van haar ouma, wat ʼn vaderlandstrots en bereidwilligheid vir diens in haar wakker maakgemaak het. NaNá haar ouma se dood keer sy terug na haar ouerhuis inop [[Wellington, Wes-Kaap|Wellington]] om haar skoolopleiding voort te sit. In [[1921]] matrikuleer sy in die eerste klas aan die [[|Hoërskool Hugenote|Hoër HoërskoolMeisieskool]] inop Wellington en studeer daarna verder aan die [[Hugenote-Universiteitskollegekollege|Hugenote-universiteitskollege]]. In [[1924]] behaal sy hier die B.A.-graad en in 1926 die M.A.-graad met onderskeiding. In [[1925]] iswas sy lid van ʼn'n studentegeselskap wat onder die vaandel van die National Union of South African Students (NUSASNusas) [[Europa]] besoek en bring so haar eerste besoek aan [[Nederland]].
=== Nagraadse studie en werk ===
Sy is virwas vyf jaar lank lektrise aan haar alma mater, eers in [[Engels]] en later in [[Nederlands]] en iswas in [[1928]] tydelik hoof van die Departementdepartement van HollandsNederlands. Die jaar daarna iswas sy weer assistente en aan die einde van [[1929]] gaan sy na [[Nederland]] vir verdere studie aan die Gemeentelijke Universiteit van Amsterdam, waar sy Nederlandse letterkunde onder professoreprof.. Prinsen en Stoett studeer. In [[1931]] lêhet sy die doktorale eksamen in Nederlandse taal- en letterkunde met lof afafgelê. Sy studeer daarna nog ʼn'n jaar in [[Holland]]Nederland terwyl sy verdere navorsing doengedoen het vir haar proefskrif. In [[1932]] aanvaarhet sy ʼn lektorskap in Nederlands en Afrikaans aan die [[UniversiteitskollegeUniversiteit van die Oranje Vrystaat|Universiteitskollege van die Oranje-Vrystaat]] in [[Bloemfontein]]. Teen die einde vanEinde [[1933]] voltooihet sy haar proefskrif getiteld ''Hollandse Skrywers uit Suid-Afrika'', ''ʼn kultuur-historiese studie'', ''Deel I'' (''1652-1875)''), voltooi en keer terug na [[Amsterdam]], waar sy op [[13 Februarie]] [[1934]] onder professorprof. Prinsen cum laude promoveergepromoveer het tot Doktordoktor in die Letterelettere. Daarna keerhet sy terugteruggekeer na Bloemfontein, waar sy diens doengedoen het as dosent en belangrike bydraes maakgelewer het met Afrikaanse opvoerings, byop kunswedstryde as beoordelaar in voordrag en letterkunde optreeopgetree het, voorlesings en toesprake hougehou het en talryke artikels skryfgeskryf het vir tydskrifte soos ''[[Huisgenoot|Die Huisgenoot]]'', ''Ons Eie Boek'' en ander. Sy wordis in hierdie tyd ook in [[1935]] as lid van die [[Suid-Afrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kuns|Suid-Afrikaanse Akademie vir Lettere en Kuns]] verkies en tree ophet as mede-redaktrisemederedaktrise van die orgaan van die Akademie, die ''Tydskrif vir Wetenskap en Kuns'', opgetree.
Reeds in hierdie tyd beywer sy haar vir die erkenning van Hollands as afsonderlike vak op skool, maar is nie suksesvol in hierdie strewe nie. Sy streef egter nouer samewerking met die stamland Nederland na en doen verdere intensiewe navorsing oor die Nederlandse agtergrond en geskiedenis in argiewe en navorsingsbiblioteke, in Suid-Afrika sowel as in Nederland en Engeland. Sy verlaat Suid-Afrika in April [[1938]] met langverlof en vertrek na Nederland met die doel om ook Amerika te besoek en aldaar ondersoek in te stel in hoever die Amerikaanse letterkunde in skole en universiteite deur die Engelse letterkunde aangevul word. Hieruit wou sy vasstel wat die behoorlike verhouding tussen die Afrikaanse en die Hollandse in ons onderwysstelsel behoort te wees. In Nederland aangekom, word sy versoek om die Afrikaanse leerstoel aan die Gemeentelike Universiteit van Amsterdam te aanvaar wat weens die siekteverlof van professor Gerrit Besselaar vakant gestaan het. Met kenmerkende onbaatsugtigheid laat vaar sy haar betrekking in Bloemfontein, omdat dit by haar vasstaan dat hierdie leerstoel wat ʼn skakel tussen Suid-Afrika en Nederland is, gehandhaaf moet bly, al sou dit ten koste van haar eie versekerde toekoms wees.
|
