Hendrik de Cock: Verskil tussen weergawes

De Cock se ouers was Tjaarda de Cock en Jantje Kappen de Boer. Kort ná sy geboorte het die gesin na Wildervank, provinsie Groningen, verhuis. Sy oupa aan vaderskant, Regnerius Tjaarda de Cock, was omstreeks 1750 predikant in die Nederlandse Hervormde Kerk. Sy vader was ’n grondbesitter, sheriff ("schout") en eindelik burgemeester. Hy studeer aan die universiteit in Groningen en word vroeg in 1823 as proponent en vervolgens op [[7 Maart]] daardie jaar as predikant van die Nederlandse Hervormde gemeente te Eppenhuizen bevestig. In sy volgende werkkring, Noordlaren, is hy op [[5 November]] [[1827]] bevestig en eindelik in Ulrum op [[22 November]] [[1829]].

Op die klein dorpie [[Ulrum]] naby die stad Groningen was De Cock, wat tot in daardie stadium nie veel kennis of oordeelkundigheid besit het nie, heeltemal misplaas.<ref>{{nl}} [http://www.dbnl.org/tekst/aa__001biog04_01/aa__001biog04_01_0693.php ''Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 3''. (1858) A.J. van der Aa]. URL besoek op 18 Oktober 2016.</ref> Hy is geslinger tussen die aanhangers van sy voorganger, dr. Pieter Hofstede de Groot, en die "regsinnige dwepers" wat sterk in die kerkraad verteenwoordig is. Hy het eers probeer om neutraal te bly, maar toe ’n ouderling, die broodbakker Jan Jacobsz. Beukema, hom beskuldig van onregsinnigheid, het hy hom volkome by laasgenoemde party geskaar. Nadat hy hom in die geskrifte van [[Johannes Calvyn]] verdiep het, het hy tot die gevolgtrekking gekom dat die Hervormde Kerk die Bybelse leer lank reeds nie meer gehoorsaam het nie.

Heel gou het sy preke, wat die grondwaarhede van die Heilige Skrif en die Dordtse Sinode beklemtoon het, oral die aandag getrek en ’n groot toeloop van elders, selfs uit [[Friesland]] en [[Drenthe]], veroorsaak. Lidmate van ander gemeentes het ook hul babas by hom laat doop en hul kinders na hom gestuur vir katkisasie omdat ds. De Cock volgens hul insig die leer van die vadere suiwerder verkondig het as sy ampsbroerders in die Hervormde Kerk.<ref>{{af}} [[Anna Böeseken|Böeseken, dr. A.J.]] 1966. ''Die Nuusbode''. Kaapstad: Nasou Beperk.</ref> Hy het ook heftig beswaar gemaak teen die sing van die Evangeliese gesange.

In Maart 1833 het twee geskrifte in Groningin teen hom verskyn: ''Noodige waarschuwing en heilzame raad aan de gemeente, twee leerredenen door J. Meijer Brouwer, predikant te Uithuizen'' en ''Brieven over de tegenwoordige verdeeldheden en bewegingen in de Hervormde Kerk door Dr. G. Benthem Reddingius, predikant te Assen.'' Daarteen het ds. De Cock geskryf: ''Verdediging van de ware Gereformeerde leer en van de ware Gereformeerden, bestreden en ten toon gesteld door twee zoogenaamde Gereformeerde Leeraars, of de Schaapskooi van Christus aangetast door twee Wolven, een ‘schotschrift’ ''. Die klassikale (rings-) bestuur van Middelstum het ds. De Cock in die nasomer van 1832 deur ’n kommissie uit sy midde ernstig en gemoedelik oor sy optrede vermaan, maar die sagmoedigheid van dié kommissie onder leiding van die ortodokse en hooggeagte predikant van Breede, dr. A. Rugters, het slegs olie op die vuur gewerp sodat sy stoutmoedigheid steeds toegeneem het.<ref>{{nl}} [http://www.dbnl.org/tekst/bie_005biog02_01/bie_005biog02_01_0056.php ''Biographisch woordenboek van protestantsche godgeleerden in Nederland. Deel 2'' (1908–1918), Jan Pieter de Bie, Lambregt Abraham van Langeraad, Jakob Loosjes]. URL besoek op 17 Oktober 2016.</ref>

Op [[19 Desember]] [[1833]] is hy opnuut voor die klassikale bestuur van Middelstum gedaag en weer gewaarsku om die doop van kinders en die onderwys van leerlinge wat nie tot sy gemeente behoort nie, te staak. Toe hy weier, is hy geskors in sy dienswerk tot hy sy skuld sou bely, sy veroordeling deur twee predikante herroep word en hy beloof het om hom nie meer aan dergelike handelinge skuldig te maak nie. Ds. De Cock het na die provinsiale kerkbestuur van Groningen geappelleer, maar weens sy "verregaande onbeskoftheid" verswaar hulle op [[1 April]] [[1834]] sy straf deur hom vir twee jaar sonder besoldiging uit sy amp te onthef. Hierdie optrede teen ds. Cock het opspraak gewek. Hy het aanhou preek en stel ’n aanprysende voorwoord op vir ’n pamflet, ''De Evangelische Gezangen getoetst, gewogen en te ligt bevonden'' deur Jacobus Klok, waarin hewige uitlatings gemaak word en die Evangeliese gesange onder meer uitgekryt word as "sirenenliederen, minnezangen van den booze, een te zamen geflanste Alcoran . . ." In 1835 het De Cock ook ’n beswaarskrif teen die gesange uitgegee: "''De zoogenaamde Evangelische Gezangen, de oogappel der vervoerde en verleide menigte in de Synodale Hervormde Kerk, ja zelfs nog van sommige Godskinderen uit blindheid, en omdat zij dronken geworden zijn door den wijn harer hoererijen, nader nog getoetst, gewogen en te ligt bevonden, ja strijdig met alle onze formulieren van eenheid en Gods woord.''"

Weens die aanprysende voorwoord is hy opnuut voor die kerkbestuur gedaag en aangesien hy weier om sy uitlatings terug te trek, is hy op [[29 Mei]] [[1834]] afgesit as predikant. Hierna beroep hy hom op die Sinode, wat sy vonnis op [[16 Julie]] versag deur aan hom ses maande tyd tot nadenke toe te staan. Die spanning het nou ál meer toegeneem, veral toe die predikant van Doeveren-Genderen-en-Gansoijen, Hendrik Peter Scholte (wat later na die [[Verenigde State van Amerika]] sou verhuis en 'n kolonie te Pella in die deelstaat [[Iowa]] gevestig het), hom by ds. De Cock skaar en op [[12 Oktober]] op ’n veld by Ulrum vanaf ’n boerewa vir ’n talryke menigte preek. Die volgende Sondag ([[19 Oktober]]) wou De Cock in die kerk in Ulrum preek, maar is hierin met krag verhinder. Die predikant wat veronderstel was om dié dag die preekdiens waar te neem, kon weens ’n geweldige toeloop nie die kansel bereik nie. Hierop het ds. De Cock op ’n kerkbank geklim en aan die vergaderde menigte ’n akte van afskeiding voorgelees wat deur 53 Ulrummers, onder wie die hele kerkraad, onderteken is. Hiervan is afskrifte aan sy majesteit die koning, die minister van erediens en aan verskillende kerkbesture gestuur. Vervolgens het ds. De Cock in sekere wonings en boereskure sy leerredes gehou wat steeds getuig het van dieselfde heftigheid en bitterheid. Toe hy ná die ses maande lange uitstel nog nie van sy standpunte wou afsien nie, is hy op [[20 Januarie]] [[1835]] formeel as predikant afgesit. By die aankondiging van sy vonnis het die kerk dit duidelik gemaak dat ds. De Cock nie weens sy gevoelens nie, maar weens sy gedrag afgesit is.

Later verlaat ds. De Cock Urlum, gaan na Smilde en eindelik in 1837 na Groningen as predikant van die Afgeskeidenes, terwyl hy oral heen reis om nuwe gemeentes te stig. Die owerheid het sy optrede met sy krygsmag probeer keer, maar die geweld het die saak van die Afskeiding in werklikheid meer bevorder as gestuit. Intussen het van die lidmate van die Christelike Afgeskeie kerk wat so geweldig van owerheidsweë vervolg is besluit om na Noord-Amerika te verhuis.