Wysiging soos op 10:20, 20 Oktober 2016 wysig Morne (besprekings \| bydraes) 86 133 edits →‎ Lewe en werk ← Ouer wysiging		Wysiging soos op 10:29, 20 Oktober 2016 wysig maak ongedaan Morne (besprekings \| bydraes) 86 133 edits →‎ Lewe en werk Nuwer wysiging →
Lyn 2: == Lewe en werk == Wopko Pieter Jensma is op 26 Julie 1939 op [[Ventersdorp]] gebore as die oudste van drie kinders van ŉ Nederlandse pa, die Friese immigrant Pieter Duurt Jensma, en ŉ Afrikaanse ma, Anna S. Coetzee. Hy het ŉ suster, Elsa, en ŉ broer, Andries. Sy pa kom in 1928 na Suid-Afrika. Wopko bring die meeste van sy kinderjare deur op [[Middelburg, Oos-Kaap\|Middelburg, Kaap]], waar sy vader as ŉ voorman by die Grootfontein-landboukollege werksaam is. Hy gaan dan ook skool op die dorp. Op skool neem hy onder meer deel aan rugby en ŉ doelskop van hom laat sy span die rugbywedstryd teen die buurdorp [[Hofmeyr, Oos-Kaap\|Hofmeyr]] wen en hierdie gebeurtenis word in die dorpskoerant ''Die Middellander'' gepubliseer, ŉ berig wat Jensma later op sowel die omslag as die skutblad van sy digbundel “''I must show you my clippings''” gebruik. Wopko Pieter Jensma is op 26 Julie 1939 op [[Ventersdorp]] gebore as die oudste van drie kinders van ŉ Nederlandse pa, die Friese immigrant Pieter Duurt Jensma, en ŉ Afrikaanse ma, Anna S. Coetzee. Hy het ŉ suster, Elsa, en ŉ broer, Andries. Sy pa kom in 1928 na Suid-Afrika. Wopko bring die meeste van sy kinderjare deur op [[Middelburg]] in die Kaap, waar sy vader as ŉ voorman by die Grootfontein Landboukollege werksaam is. Hy gaan dan ook skool op die dorp. Op skool neem hy onder andere deel aan rugby en ŉ doelskop van hom laat sy span die rugbywedstryd teen die buurdorp Hofmeyr wen en hierdie gebeurtenis word in die dorpskoerant ''Die Middellander'' gepubliseer, ŉ berig wat Jensma later op sowel die omslag as die skutblad van sy digbundel “''I must show you my clippings''” gebruik. Sy moeder is in 1948 oorlede, waarna sy vader trou met Francina Coetzee, ŉ jong vrou van die distrik. Die stiefmoeder is streng en dwing ŉ dogmatiese [[Calvinisme\|Calvinistiese]] opvoeding op die kinders af, waarteen Jensma later in sy gedigte in opstand kom. Na skool studeer hy vir ŉ jaar verder aan die [[Noordwes-Universiteit\|Potchefstroomse Universiteit vir Christelike Hoër Onderwys]], maar moet sy studies onderbreek na ŉ ernstige motorfietsongeluk. Vir ŉ paar maande studeer hy dan in 1959 deur die [[Universiteit van Suid-Afrika]] vir ŉ algemene B.A.-graad, maar staak sy studies teen Mei om eerder aan die Heidelbergse Onderwyskollege te studeer. In 1961 skryf hy in vir ŉ B.A.-graad in die Skone Kunste by die Universiteit van Pretoria en die Botshabelo Opleidingskollege, met hoofvak Beeldhoukuns. In sy tweede jaar skakel hy egter oor na ŉ onderwyskwalifikasie om met die hulp van ŉ beurs te kan studeer. By die Normaalkollege in Pretoria is hy redakteur van ''Gerwe'', die kunstydskrif van die kollege. Hierin publiseer hy van sy kunswerke, gedigte en ŉ artikel oor kuns. Hy slaag egter nie daarin om te gradueer nie, na bewering omdat Leo Theron, sy dosent in tekenkuns, geweier het om hom in hierdie derdejaarskursus te laat slaag. Tot in 1968 wend Wopko verskeie manier aan om sy studie te voltooi, maar sonder sukses. Intussen begin hy egter reeds naam maak as kunstenaar en word ŉ graad oorbodig, sodat hy finaal sy studies opskop. Sy eerste kunsuitstalling is in 1968 aan huis van Jonathan Paton in Parkwood in Johannesburg, waarna veral Wolf en Gundi Weinek baie blootstelling aan sy werke gee in Gallery Y. Sy kunswerke word tussen 1968 en 1977 in minstens 35 uitstallings oor die hele land vertoon en dit is ook in [[Oxford]] en [[New York Stad\|New York]] uitgestal. Kunskritici ontvang sy werk oor die algemeen positief. As kunstenaar skep hy veral houtsneewerke en linoleumdrukke, wat [[Europa]] en Afrika saamsnoer en al die konvensies van sy tyd verbreek. Tussen 1965 en 1967 werk hy periodiek as vertaler vir Afrikaanse Boekhandel Beperk. Hy spandeer hierna tyd in [[Botswana]], waar hy kuns doseer aan die Serowe Art School van Patrick van Rensburg en ook vir ŉ ruk werk vir die Botswana Departement van Inligting. Na ses maande se verblyf stel hy ŉ Setswana-digbundel vir skoliere saam in die hoop dat die tantième ŉ reis na Europa sal finansier. In Februarie 1968 trou hy met Lydia Thandie Thabete, ŉ Zulusprekende prostituut wat hy sedert sy studentedae in [[Lourenço Marques]] in Mosambiek besoek. Twee dogters (Stineke en Tanja) en ŉ seun (Wopko) word uit hierdie huwelik gebore. Sy seun is in 1997 oorlede. Hulle bly in 1969 in [[Swaziland\|Swaziland,]] waar hy kunsonderwys in die kunshandelsentrum in Ngenwya gee. Sy aansoek om ŉ verblyfpermit word egter afgekeur, waarna hy en sy gesin hulle weer tydelik in Botswana vestig. Hier hervat hy sy kunsonderwys in 1970 en 1971 aan die Swaneng Hill High School in Serowe. In hierdie tyd onderneem hy ŉ reis na [[Malawi]] om die moontlikhede van werk en permanente verblyf daar te ondersoek. Wopko se Botswana ervarings is stimulus vir ŉ ondersoekende artikel oor die toekoms van handwerk wat in 1972 in die kunstydskrif ''De Arte'' verskyn. Botswana se Departement van Inligting versoek hom om ŉ reeks Afrikafabels vir die kindertydskrif ''Kutlwano'' te illustreer en in 1978 verskyn “''Fables set in Africa''” in die tydskrif ''English in Africa''. Sy beplande reis na Europa word in April en Mei 1969 ŉ werklikheid wanneer sy vader vir hom ŉ vliegkaartjie koop om [[Nederland]] te besoek en hy vertoef hier ongeveer drie weke by ŉ tante van hom op die dorp Middenmeer. Europa is egter baie anders as wat hy hom voorgestel het en uit briewe aan vriende is dit duidelik dat hy hom eerder met Afrika identifiseer. Die groot aanloop tot sy stryd met Suid-Afrika kan in sy verblyf in Botswana gevind word. Hy ontwikkel hier ŉ vrees dat hy weens sy huwelik gearresteer sal word as hy sou terugkeer na Suid-Afrika, wat ŉ innerlike spanning bewerkstellig. Sy huwelik verbrokkel in 1971 nadat sy vrou hom gereeld aanrand en verkleineer en dr. Casper Schmidt, die bekende digter, ry eindelik na [[Gaborone]] om hom te gaan haal. Hy verlaat sy vrou en kinders, wat op hulle beurt na Manzini in Swaziland verhuis. Nadat hy sy familie verlaat keer hy terug na Suid-Afrika en swerf hierna die hele land vol. Hy woon eers in Pretoria en spandeer tussen 1975 en 1977 ŉ produktiewe tyd in [[Durban]], waar hy by Republikeinse Pers betrokke is by die uitleg van die tydskrifte ''Garden & Home'' en ''Scope''. Hierna vestig hy hom meer permanent in Johannesburg. Gereeld verander hy egter van werk en woonplek. Sy lewe lank is hy ŉ slagoffer van [[skisofrenie]] en teen 1978 begin sy geestestoestand ernstig agteruitgaan. Hy word eindelik in minstens vyf staatsinrigtings vir geestesversteurde pasiënte behandel, terwyl hy by nog meer instansies gereeld as buitepasiënt medikasie vir sy toestand ontvang. Skisofrenie het as gevolg die disintegrasie van die persoonlikheid, gebrekkige kontak met die werklikheid en denkversteurings. Verskeie kere word hy op eie versoek geïnstitusionaliseer, die eerste keer reeds in sy studentejare aan die Universiteit van Pretoria. Hierdie siekte raak later heeltemal buite beheer sodat hy in die vroeg tagtigerjare reeds ophou met sy skeppende werk en agtereenvolgens in ŉ aantal tehuise vir haweloses bly, waaronder veral die tehuise van die Heilsleër. Sedert 1982 kry hy ook ŉ ongeskiktheidstoelaag van die staat omdat sy siekte hom daarvan weerhou om ŉ voltydse werk te behou. Hierdie pensioen word deur die tehuis namens hom getrek en hulle wend dit aan om hom krediet te gee vir sy aankope by hulle snoepwinkel. Sy dae bring hy in hierdie tyd hoofsaaklik rigtingloos op die strate deur. Dit is onbekend wat van Jensma geword het, behalwe dat hy in 1993 “verdwyn” het en vermoedelik dood is. Gedurende hierdie jaar word hy op ŉ keer na die Johannesburgse Algemene Hospitaal geneem vir sy weeklikse behandeling. Wanneer die Heilsleër se drywer hom kom haal, is daar geen spoor van hom nie en sy staatspensioen word vir die laaste keer in Augustus 1993 getrek. Die Heilsleër se gebou in Johannesburg word in 1994 saam met belangrike agtergronddokumente in ŉ brand vernietig en niemand het daarna weer kontak met hom nie. Alle pogings om hom op te spoor of uit te vind wat met hom na hierdie tyd gebeur het, misluk. Sy moeder is in 1948 oorlede, waarna sy vader trou met Francina Coetzee, ŉ jong vrou van die distrik. Die stiefmoeder is streng en dwing ŉ dogmatiese [[Calvinisme\|Calvinistiese]] opvoeding op die kinders af, waarteen Jensma later in sy gedigte in opstand kom. Ná skool studeer hy vir ŉ jaar verder aan die [[Noordwes-Universiteit\|Potchefstroomse Universiteit vir Christelike Hoër Onderwys]], maar moet sy studies onderbreek na ŉ ernstige motorfietsongeluk. Vir ŉ paar maande studeer hy dan in 1959 deur die [[Universiteit van Suid-Afrika]] vir ŉ algemene B.A.-graad, maar staak sy studies teen Mei om eerder aan die Heidelbergse Onderwyskollege te studeer. In 1961 skryf hy in vir ŉ B.A.-graad in die Skone Kunste by die Universiteit van Pretoria en die Botshabelo Opleidingskollege, met hoofvak Beeldhoukuns. In sy tweede jaar skakel hy egter oor na ŉ onderwyskwalifikasie om met die hulp van ŉ beurs te kan studeer. By die Normaalkollege in Pretoria is hy redakteur van ''Gerwe'', die kunstydskrif van die kollege. Hierin publiseer hy van sy kunswerke, gedigte en ŉ artikel oor kuns. Hy slaag egter nie daarin om te gradueer nie, na bewering omdat Leo Theron, sy dosent in tekenkuns, geweier het om hom in hierdie derdejaarskursus te laat slaag. Tot in 1968 wend Wopko verskeie manier aan om sy studie te voltooi, maar sonder sukses. Intussen begin hy egter reeds naam maak as kunstenaar en word ŉ graad oorbodig, sodat hy finaal sy studie opskop. Sy eerste kunsuitstalling is in 1968 aan huis van Jonathan Paton in Parkwood in Johannesburg, waarna veral Wolf en Gundi Weinek baie blootstelling aan sy werke gee in Gallery Y. Sy kunswerke word tussen 1968 en 1977 in minstens 35 uitstallings oor die hele land vertoon en dit is ook in [[Oxford]] en [[New York Stad\|New York]] uitgestal. Kunskritici ontvang sy werk oor die algemeen positief. As kunstenaar skep hy veral houtsneewerke en linoleumdrukke, wat [[Europa]] en Afrika saamsnoer en al die konvensies van sy tyd verbreek. Tussen 1965 en 1967 werk hy periodiek as vertaler vir Afrikaanse Boekhandel Beperk. Hy spandeer hierna tyd in [[Botswana]], waar hy kuns doseer aan die Serowe Art School van Patrick van Rensburg en ook vir ŉ ruk werk vir Botswana se departement van inligting. Ná ses maande se verblyf stel hy ŉ Setswana-digbundel vir skoliere saam in die hoop dat die tantième ŉ reis na Europa sal finansier. In Februarie 1968 trou hy met Lydia Thandie Thabete, ŉ Zulusprekende prostituut wat hy sedert sy studentedae in [[Lourenço Marques]] in Mosambiek besoek. Twee dogters (Stineke en Tanja) en ŉ seun (Wopko) word uit hierdie huwelik gebore. Sy seun is in 1997 oorlede. Hulle woon in 1969 in [[Swaziland\|Swaziland,]] waar hy kunsonderwys in die kunshandelsentrum in Ngenwya gee. Sy aansoek om ŉ verblyfpermit word egter afgekeur, waarna hy en sy gesin hulle weer tydelik in Botswana vestig. Hier hervat hy sy kunsonderwys in 1970 en 1971 aan die Swaneng Hill High School in Serowe. In hierdie tyd onderneem hy ŉ reis na [[Malawi]] om die moontlikhede van werk en permanente verblyf daar te ondersoek. Wopko se Botswana ervarings is stimulus vir ŉ ondersoekende artikel oor die toekoms van handwerk wat in 1972 in die kunstydskrif ''De Arte'' verskyn. Botswana se Departement van Inligting versoek hom om ŉ reeks Afrikafabels vir die kindertydskrif ''Kutlwano'' te illustreer en in 1978 verskyn “''Fables set in Africa''” in die tydskrif ''English in Africa''. Sy beplande reis na Europa word in April en Mei 1969 ŉ werklikheid wanneer sy vader vir hom ŉ vliegkaartjie koop om [[Nederland]] te besoek en hy vertoef hier ongeveer drie weke by ŉ tante van hom op die dorp Middenmeer. Europa is egter baie anders as wat hy hom voorgestel het en uit briewe aan vriende is dit duidelik dat hy hom eerder met Afrika identifiseer. Die groot aanloop tot sy stryd met Suid-Afrika kan in sy verblyf in Botswana gevind word. Hy ontwikkel hier ŉ vrees dat hy weens sy huwelik gearresteer sal word as hy sou terugkeer na Suid-Afrika, wat ŉ innerlike spanning bewerkstellig. Sy huwelik verbrokkel in 1971 nadat sy vrou hom gereeld aanrand en verkleineer en dr. Casper Schmidt, die bekende digter, ry eindelik na [[Gaborone]] om hom te gaan haal. Hy verlaat sy vrou en kinders, wat op hulle beurt na Manzini in Swaziland verhuis. Nadat hy sy familie verlaat keer hy terug na Suid-Afrika en swerf hierna die hele land vol. Hy woon eers in Pretoria en bring tussen 1975 en 1977 ŉ produktiewe tyd deur in [[Durban]], waar hy by Republikeinse Pers betrokke is by die uitleg van die tydskrifte ''Garden & Home'' en ''Scope''. Hierna vestig hy hom meer permanent in Johannesburg. Gereeld verander hy egter van werk en woonplek. Sy lewe lank was hy ŉ slagoffer van [[skisofrenie]] en teen 1978 begin sy geestestoestand ernstig agteruitgaan. Hy word eindelik in minstens vyf staatsinrigtings vir geestesversteurde pasiënte behandel, terwyl hy by nog meer instansies gereeld as buitepasiënt medikasie vir sy toestand ontvang. Skisofrenie het as gevolg die disintegrasie van die persoonlikheid, gebrekkige kontak met die werklikheid en denkversteurings. Verskeie kere word hy op eie versoek geïnstitusionaliseer, die eerste keer reeds in sy studentejare aan die Universiteit van Pretoria. Hierdie siekte raak later heeltemal buite beheer sodat hy in die vroeg tagtigerjare reeds ophou met sy skeppende werk en agtereenvolgens in ŉ aantal tehuise vir haweloses bly, waaronder veral die tehuise van die Heilsleër. Sedert 1982 kry hy ook ŉ ongeskiktheidstoelaag van die staat omdat sy siekte hom daarvan weerhou om ŉ voltydse werk te behou. Hierdie pensioen word deur die tehuis namens hom getrek en hulle wend dit aan om hom krediet te gee vir sy aankope by hulle snoepwinkel. Sy dae bring hy in hierdie tyd hoofsaaklik rigtingloos op die strate deur. Dit is onbekend wat van Jensma geword het, behalwe dat hy in 1993 “verdwyn” het en vermoedelik dood is. Gedurende hierdie jaar word hy op ŉ keer na die Johannesburgse Algemene Hospitaal geneem vir sy weeklikse behandeling. Wanneer die Heilsleër se drywer hom kom haal, is daar geen spoor van hom nie en sy staatspensioen word vir die laaste keer in Augustus 1993 getrek. Die Heilsleër se gebou in Johannesburg word in 1994 saam met belangrike agtergronddokumente in ŉ brand vernietig en niemand het daarna weer kontak met hom nie. Alle pogings om hom op te spoor of uit te vind wat met hom na hierdie tyd gebeur het, misluk. == Skryfwerk ==

Wopko Jensma: Verskil tussen weergawes