Heuning: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
Versmelting met nuut-vertaalde artikel voltooi
k poleerwerk
Lyn 1:
'''Heuning '''is 'n soet [[voedsel]] wat deur [[heuningby]]e vervaardig word wat nektar versamel wat afkomstig is van blomme. Die soort heuning waarna mees algemeen verwys word, is dié heuning wat gemaak word deur die heuningby (''Apis''-genus), wat deur byeboere ingesamel word en deur mense verbruik word. Heuning word ook deur hommelbye, mokkabye en ander vliesvlerkige insekte vervaardig, maar die kwaliteit is gewoonlik laer en die eienskappe verskil van Apisheuningapisheuning.
[[Lêer:Runny hunny.jpg|duimnael|180pxlinks|200px|Vloeibare heuning]]
 
== Agtergrond ==
 
'''Heuning '''is 'n soet [[voedsel]] wat deur [[heuningby]]e vervaardig word wat nektar versamel wat afkomstig is van blomme. Die soort heuning waarna mees algemeen verwys word, is dié heuning wat gemaak word deur die heuningby (''Apis''-genus), wat deur byeboere ingesamel word en deur mense verbruik word. Heuning word ook deur hommelbye, mokkabye en ander vliesvlerkige insekte vervaardig, maar die kwaliteit is gewoonlik laer en die eienskappe verskil van Apisheuning.
 
Heuning is 'n soet stroop en kan as plaasvervanger vir [[suiker]] gebruik word. In die [[Bybel]] kom die eerste vermelding van heuning in [[Eksodus]] voor. Dit word algemeen met aangename dinge, soos die "land van melk en heuning", geassosieer.
 
Heuning is soet weens die mono-sakkariede [[fruktose]] en [[glukose]], en die soetheid stem ooreen met dié van korrelsuiker.<ref>Oregon State University.</ref> Die chemiese eienskappe maak dit geskik vir bakwerk. Meeste mikro-organismes groei nie in heuning nie en daarom sal heuning wat geseël is, nie maklik bederf nie.<ref>Geiling, Natasha (22 Augustus 2013).</ref><ref name="Prescott">Prescott, Lansing; Harley, John P.; Klein, Donald A. (1999).</ref> 
 
Persone met ‘n verswakte immuunsisteem behoort nie heuning te eet nie, weens die gevaar van bakteriële- of swaminfeksies.<ref name="safety">Grigoryan K (2015).</ref> Daar is aanduidings dat heuning ‘n effektiewe behandeling kan wees in sekere siektes en ander mediese toestande soos brandwonde en seerplekke.<ref name="Jull2015">Jull AB, Cullum N, Dumville JC, Westby MJ, Deshpande S, Walker N (2015).</ref> Daar is egter nog nie afdoende bewyse hiervoor nie.<ref name="mayo">[http://www.mayoclinic.org/drugs-supplements/honey/evidence/hrb-20059618 "Honey"].</ref> 
 
Die gebruik en produksie van heuning het 'n lang en veelsoortige geskiedenis.<ref name="hunt">Hunt CL, Atwater HW (7 April 1915).</ref> Heuningversameling is 'n antieke aktiwiteit.<ref name="Crane83">Crane, Eva (1983) ''The Archaeology of Beekeeping'', Cornell University Press, ISBN 0-8014-1609-4</ref> Mense het waarskynlik reeds 8 000 jaar gelede begin om heuning te versamel, soos aangedui word deur 'n skildery in 'n grot in [[Valencia]], [[Spanje]].<ref name="Crane83"/>
 
== Versameling ==
Heuning kan versamel word van wilde kolonies of van makgemaakte bye se korwe. Wilde bye se korwe word soms opgespoor met behulp van die heuningwyservoël. Die heuningkoek word eers uit die korf verwyder waarna die heuning dan onttrek word deur dit uit te pers of met ‘n heuningslingermasjien. 
 
== Vervaardiging van heuning ==
[[Lêer:Runny hunny.jpg|duimnael|180px|Vloeibare heuning]]
[[Lêer:Bee on -calyx 935.jpg|duimnael|'n Heuningby op 'n [[blomkelk]] van gulderoede.]]
 
[[Lêer:Bee on -calyx 935.jpg|duimnael|160px|'n Heuningby op 'n [[blomkelk]] van gulderoede.]]
Wanneer bye die korf verlaat, versamel hulle nektar wat ryk is aan suiker. Met hul terugkeer na die korf, word die heuning in hul “heuningmagies” opgeneem en herhaaldelik opgebring totdat dit gedeeltelik verteer is.<ref name="pnas">Suarez RK, Lighton JR, Joos B, Roberts SP, Harrison JF (1996).</ref><ref name="cd">Binkley D (31 Augustus 2014).</ref><ref>Standifer LN.</ref> Bye se verteringsensieme (invertase, amilase en diastase) en maagsuur begin om die sukrose te hidroliseer na ‘n mengsel van glukose en fruktose.<ref name="pnas">Suarez RK, Lighton JR, Joos B, Roberts SP, Harrison JF (1996).</ref> Die bye werk as 'n groep saam tydens hierdie verteringsproses totdat die produk ‘n kwaliteit bereik waarteen dit gestoor kan word.<ref name="cd"/> Terwyl die produk se waterinhoud en natuurlike gis nog hoog is, word dit in die heuningkoekselle gestoor, maar nie verseël nie, aangesien die gis beheer moet word om te verhoed dat die suikers in die nuwe heuning begin fermenteer.<ref name="NHB Bee facts">[https://web.archive.org/web/20100305094736/http://www.honey.com/honey-at-home/learn-about-honey/how-honey-is-made "Honey and Bees."] National Honey Board</ref> Die korf se bye fladder hul vlerke voortdurend om lug te laat sirkuleer en die water uit die heuning te laat verdamp tot ‘n inhoudsmaat van 18% - dit verhoog die suikerkonsentrasie en verhoed dat die heuning fermenteer.<ref name="NHB Bee facts">[https://web.archive.org/web/20100305094736/http://www.honey.com/honey-at-home/learn-about-honey/how-honey-is-made "Honey and Bees."] National Honey Board</ref><ref name="cd"/> Die bye bedek dan die selle met was om dit te seël.<ref name="cd">Binkley D (31 Augustus 2014).</ref> 
 
Lyn 22:
Lêer:Honey-miel.jpg|Giet van rou heuning
</gallery>
 
== Versameling ==
Heuning kan versamel word van wilde kolonies of van makgemaakte bye se korwe. Wilde bye se korwe word soms opgespoor met behulp van die heuningwyservoël. Die heuningkoek word eers uit die korf verwyder waarna die heuning dan onttrek word deur dit uit te pers of met ‘n heuningslingermasjien. 
 
== Fisiese en chemiese eienskappe ==
Line 31 ⟶ 28:
Heuning bestaan uit sowat 200 verskillende bestanddele, afhangende van die soort. Die belangrikste bestanddele is vrugtesuiker ([[fruktose]], 27 tot 44 %), druiwesuiker (22 tot 41 %) en water (omstreeks 18 %), naas ander suikersoorte, stuifmeel, mineraalstowwe, [[proteïen]]e, [[ensiem]]e, aminosure, vitamiene, kleur- en geurstowwe. Heuning kan vloeibaar of verroom (gekristalliseer) wees, afhangende van die verhouding van vrugte- en druiwesuiker, asook die verwerkings- en stoormetodes.
 
=== Klassifikasie tydens verpakking en verwerking ===
Heuning word gewoonlik in vloeibare vorm gebottel. Dit word egter ook in ander vorme verkoop en kan aan ‘n verskeidenheid van verwerkingsmetodes onderwerp word. 
* '''Versuikerde heuning''' se glukose-inhoud het spontaan gekristalliseer en kan warm gemaak word om weer na vloeistof terug te keer.<ref name="Flottum2010">Flottum, Kim (2010).</ref>
Line 43 ⟶ 40:
* '''Stukheuning''' is stukke gesnyde koekheuning wat in stroopheuning dryf.<ref name="Flottum2010"/>
 
=== Kwaliteitsaanwysers ===
Hoë-kwaliteit heuning kan van ander onderskei word op grond van geur, smaak en dikte. Ryp, vars, hoë-kwaliteit heuning moet teen 20˚C van 'n mes afloop in 'n reguit stroom sonder om in kleiner druppeltjies op te breek.<ref name="Honey production">Bogdanov, Stefan (2008)</ref>  Wanneer heuning geskink word moet dit klein, tydelike lagies vorm wat taamlik vinnig verdwyn en ‘n aanduider is van vloeitraagheid. As dit nie gebeur nie, is dit ‘n aanduiding van oormatige waterinhoud (meer as 20%) wat dit nie geskik maak vir lang-termyn preservering nie.<ref name="Honey production"/><ref>Allan, Matthew.</ref>
 
Line 69 ⟶ 66:
 
== Gesondheidsgevare ==
 
Persone met ‘n'n verswakte immuunsisteem behoort nie heuning te eet nie, weens die gevaar van bakteriële- of swaminfeksies.<ref name="safety">Grigoryan K (2015).</ref> Daar is aanduidings dat heuning ‘n'n effektiewe behandeling kan wees in sekere siektes en ander mediese toestande soos brandwonde en seerplekke.<ref name="Jull2015">Jull AB, Cullum N, Dumville JC, Westby MJ, Deshpande S, Walker N (2015).</ref> Daar is egter nog nie afdoende bewyse hiervoor gevind nie.<ref name="mayo">[http://www.mayoclinic.org/drugs-supplements/honey/evidence/hrb-20059618 "Honey"].</ref> 
 
=== Newe-effekte ===
Line 83 ⟶ 82:
 
{{Commons|Honey|Heuning}}
{{Saadjie}}
 
[[Kategorie:Smere]]