Sydney: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
No edit summary
Bygewerk
Lyn 1:
{{Inligtingskas Nedersetting
|amptelike_naam=Sydney
|ander_naam=
|inheemse_naam=
Lyn 15:
|beeldgrootte=250px
|beeldbyskrif=
|beeld_vlag=Flag of Sydney.jpg
|vlaggrootte=
|vlagskakel=
Lyn 28:
|leë_embleemgrootte=
|leë_embleemskakel=
|beeld_kaart=Sydney locator-MJCcouncils.png
|kaartgrootte=150px250px
|kaartbyskrif=LiggingDie ''Local Government Areas'' van Sydney
|beeld_kaart1=Sydney councils.png
|kaartgrootte1=150px
|kaartbyskrif1=Die ''Local Government Areas'' van Sydney
|beeld_punt_kaart=
|puntkaartgrootte=
Lyn 39:
|punt-x=
|punt-y=
|duimdrukkerkaart=Nieu-Suid-Wallis
|duimdrukkeretiketposisie=regs
|diumdrukkerkaartgrootte=
|duimdrukkerkaartbyskrif=Ligging van Sydney in Nieu-Suid-Wallis
|onderafdelingtipe=Administrasie[[Land]]
|onderafdelingnaam={{vlag|Australië}}
|onderafdelingtipe1=Staat[[Deelstate en gebiede van Australië|Deelstaat]]
|onderafdelingtipe2=DeelstaatAdministratiewe verdeling
|onderafdelingtipe3=Administratiewe verdeling
|onderafdelingtipe4=
|onderafdelingnaam1=[[AustraliëLêer:Flag of New South Wales.svg|23px]] [[Nieu-Suid-Wallis]]
|onderafdelingnaam2=[[Nieu-Suid-Wallis]]38 ''Local Government Areas''
|onderafdelingnaam3=38 ''Local Government Areas''
|onderafdelingnaam4=
|regeringvoetnotas=
Lyn 65:
|leiernaam3=
|leiernaam4=
|stigtingstitel=StigtingGestig op
|stigtingsdatum=[[26 Januarie]] [[1788]]
|stigtingstitel2=
|stigtingsdatum2=
Lyn 72:
|stigtingsdatum3=
|eenheidvoorkeur=
|oppervlakvoetnotas=<ref>{{en}} {{cite web |url=http://www.censusdata.abs.gov.au/CensusOutput/copsub.NSF/All%20docs%20by%20catNo/2011~Community%20Profile~1GSYD/$File/BCP_1GSYD.zip?OpenElement |title=Greater Sydney: Basic Community Profile |publisher=Australian Bureau of Statistics |work=2011 Census Community Profiles |date=28 Maart 2013 |format=xls |accessdate=9 April 2014}}</ref>
|oppervlakvoetnotas=
|oppervlakgroottes=
|oppervlak_totaal_km2=1.236,7
|oppervlak_land_km2=
|oppervlak_water_km2=
|oppervlak_totaal_myl2=4.775,2
|oppervlak_land_myl2=
|oppervlak_water_myl2=
|oppervlak_water_persent=
|oppervlak_stedelik_km2=1664
|oppervlak_stedelik_myl2=
|oppervlak_metro_km2=12144
|oppervlak_metro_myl2=
|oppervlak_leeg1_titel=
Lyn 92:
|oppervlak_leeg2_myl2=
|hoogtevoetnotas=
|hoogte_m=3
|hoogte_voet=
|breedtegraad=33
|breedtegraad_m=51
|breedtegraad_s=54
|breedtegraad_NS=S
|lengtegraad=151
|lengtegraad_m=12
|lengtegraad_s=34
|lengtegraad_OW=O
|koördinaattipes=
|koördinaattipe=
|koördinaatwys=display=aansig=inlyn,titel
|bevolking_soos_op=20072015
|bevolkingnotas=<ref>{{en}} {{cite web|title=3218.0 - Regional Population Growth, Australia, 2014-15:ESTIMATED RESIDENT POPULATION - Greater Capital City Statistical Areas (GCCSAs)|url=http://www.abs.gov.au/ausstats/abs@.nsf/0/797F86DBD192B8F8CA2568A9001393CD?Opendocument|website=Australian Bureau of Statistics|publisher=Australian Bureau of Statistics|accessdate=28 September 2016}}</ref>
|bevolkingnotas=
|bevolking_totaal=3363744921000
|bevolkingsdigtheid_km2=400
|bevolkingsdigtheid_myl2=1000
|bevolking_metro=
|bevolkingsdigtheid_metro_km2=339
|bevolkingsdigtheid_metro_myl2=
|bevolking_stedelik=
|bevolkingsdigtheid_stedelik_km2=2058
|bevolkingsdigtheid_stedelik_myl2=
|bevolking_leeg1_titel=
Lyn 124:
|bevolkingsdigtheid_leeg2_myl2=
|bevolkingnota=
|tydsone=AOSTAustraliese ([[UTC]]+10)Osterse Standaardtyd
|utcafset=+10:00
|tydsone_DST=UTC+11Australiese Oostelike Dagligtyd
|uctafset_DST=+11:00
|poskodetipe=
|poskode=
|skakelkode=
|leë_naam=Gemiddelde inkomste:
|leë_inligting=VSA$ 42 559
|leë1_naam=
|leë1_inligting=
Lyn 140:
|leë3_inligting=
|voetnotas=
|webwerf=[http://www.cityofsydney.gov.nsw.gov.au/ ''City of Sydneycityofsydney.nsw.gov.au'']
}}
 
'''Sydney''' is die [[hoofstad]] van die [[Deelstate en gebiede van Australië|deelstaat]] [[Nieu-Suid-Wallis]] in [[Australië]] en is die grootste en oudste [[stad]] in daardie land. Dit het meer'n asbevolking 4&nbsp;300&nbsp;000van inwonersbyna 5 miljoen ([[2006]]2015) en word dikwels as die hoofstad van Australië aangesien, alhoewel dit eintlik [[Canberra]] is.
 
Min stede besit so 'n presiese stigtingsdatum of so 'n kort en dramatiese geskiedenis soos Sydney.<ref>Porter, Peter: ''Sydney''. Amsterdam (Nederland): Time Life International 1980, bl. 42</ref> Op [[18 Januarie|18]] en [[26 Januarie|26 Januarie 1788]] het elf Britse skepe, wat vandag as Die Eerste Vloot (''The First Fleet'') bekend staan, met sowat 1&nbsp;000 mense aan boord in Sydney se [[Botany BayBotanybaai]] anker gegooi. Meer as 700 van hulle was gevangenes wat onder bevel van kaptein [[Arthur Phillip]] na Australië gedeporteer is.
 
Die destydse Georgiaanse regstelsel het dikwels selfs vir klein oortredings van die wet die [[doodstraf]] opgelê. Sydney se eerste inwoners was dus nie noodwendig kriminele in die huidige betekenis van die woord nie, maar eerder arm skepsels wat tot deportasie "begenadig" is vir oortredings soos die onwettige pluk van komkommers in 'n vreemde tuin of die diefstal van 'n sakdoekie.<ref>Porter (1980), bl. 39</ref>
Lyn 152:
[[Lêer:Very early map of sydney from 1789.jpg|duimnael|links|Die eerste kaart, wat Sydney en die omliggende gebied vertoon]]
[[Lêer:Woolloomooloo and bridge.jpg|duimnael|links|Woolloomooloo en die Sydney Harbour Bridge in 1932]]
Die gebied rondom die hawe van Sydney word al langer as 40 &nbsp;000 jaar bewoon deur ''[[Aborigines'']], Australiese inboorlingstamme. Alhoewel verstedeliking die meeste spore van hierdie bewoning al uitgewis het, is daar op verskillende plekke steeds rotstekeninge te vinde. Die Europese belangstelling het begin toeneem na kaptein [[James Cook]] [[Botany Bay]]Botanybaai (nou 'n wyk in die Suidesuide van Sydney) ontdek het. Op bevel van die [[Verenigde Koninkryk|Britse]] owerheid is daar in [[1788]] 'n strafkamp deur [[Arthur Phillip]] gestig. Hy het eers in Botany BayBotanybaai aangeland, maar die plek nie geskik gevind vir sy doeleindes nie. Na 'n kort seiltog na die noorde het hy uiteindelik in [[Sydney Cove]] aan wal gegaan te [[Port Jackson]] (wat ook allerweë as Sydney-hawe bekend staan).
 
Arthur Phillip het die kolonie "New Albion" genoem maar om die een of ander onduidelike rede het dit uiteindelik die naam "Sydney" gekry, vernoemgenoem na die toenmalige Britse minister van binnelandse sake [[Thomas Townshend]] wat ook as Lord Sydney bekend gestaan het. Waarskynlik is die rede vir die naamsverandering vanweë Lord Sydney se toestemming om 'n kolonie daar te begin. Gevangenes is vinnig aan die werk gesit om 'n nedersetting te bou en in [[1822]] het die stad reeds banke, markte, strate en 'n georganiseerde polisiemag gehad. In [[1847]] het gevangenes maar sowat 3,2% van die bevolking uitgemaak. Weekliks het daar skepe uit [[Europa]] met [[Iere]], [[Engelse]] en ander Europese emigrante daar aangekom wat 'n nuwe lewe in die nuwe land wou begin. Die eerste van die goudstormlope het in [[1851]] plaasgevind en sedertdien het vele mense die land vanuit Sydney-hawe binnegekom.
 
Met snelle nywerheidsontwikkeling het Sydney vinnig gegroei en aan die begin van die 20<sup>ste</sup>20ste eeu het dit al meer as 1&nbsp;miljoen inwoners gehad. Gedurende die eeu het Sydney steeds bly groei en die stad het teenswoordig 'n kosmopolitiese voorkoms as gevolg van die groot aantal verskillende kulture wat die stad binnegestroom het.
 
== Geografie ==
[[Lêer:Sydney AST2001oct12 lrg.jpg|duimnael|250pxlinks|[[Nasa]]-Satellietbeeld van Sydney]]
Sydney is geleë tussen die [[Stille Oseaan]] in die ooste en die [[Blue Mountains]] in die weste. Dit het ook die grootste natuurlike hawe in die wêreld, met meer as 70 strande, waaronder die beroemde [[Bondi Beach]] tel. Sydney het ook die wêreld se grootste woonbuurte, twee maal so groot as [[PekingBeijing]] en ses keer so groot as die stede van [[Rome]] of [[Londen]]. Die metropolitaanse gebied van Sydney (''Sydney Metropolitan Area'') beslaan 'n oppervlakte van 12&nbsp;138 vierkante kilometer. Sydney strek oor 'n lengte van 105 kilometer vanaf sy suidelike grens by die Koninklike Nasionale Park oor Botany BayBotanybaai en Port Hacking tot by die Ku-ring gai Nasionale Park.
 
Die groot oppervlakte van Sydney is die gevolg van die Australiese lewenstyl waarby die meeste gesinne oor hul eie huis beskik. Nogtans is daar ook woonstelblokke (wat in Australië ''home units'' genoem word), veral in die digbevolkte ouer woonbuurte en naby die hawe.
 
== Stedelike uitleg ==
[[Lêer:Sydney opera house and skyline.jpg|duimnael|250px|Die [[Sydney Operahuis|operahuis-opera]] van Sydney in Sydneyhawe]]
Die sentrale sakekern van Sydney strek suidwaarts vanaf Sydney Cove tot by die gebied rondom die Central-treinstasie. Die sentrale sakekern word in die ooste begrens deur verskeie parke en deur Darling Harbour, 'n gewilde trekpleister vir toeriste met 'n lewendige naglewe. Saam met die besigheidsdistrik van Noord-Sydney wat aan die sentrale sakekern deur die bekende Harbour-brug verbind word, is die ander noemenswaardige besigheidsentra Parramatta in die suidweste, Chatswood in die noorde en Hurstville in die suide.
 
Die uitgestrekte woongebiede van Sydney word amptelik in 642 woonbuurte verdeel<ref>{{cite web | title = List of Official Sydney Suburbs | work = | publisher = | date = 2 Augustus 2008-08-02 | url =http://www.walksydneystreets.net/suburbssydneyall.htm | accessdate = 2 Augustus 2008-08-02 }}</ref> en word bestuur as 40 plaaslike owerheidsgebiede. Daar is nie 'n sentrale stadsbestuur nie, maar die regering van Nieu-Suid Wallis het wel verskeie agentskappe wat stadswye dienste lewer.<ref>Department of Local Government. Local Council Boundaries [http://www.dlg.nsw.gov.au/dlg/dlghome/dlg_Regions.asp?region=SO&regiontype=1 Sydney Outer (SO)]</ref> Die stad word ook verder in die volgende streke verdeel: Eastern Suburbs, Hills District, Inner West Sydney, Canterbury-Bankstown, Lower North Shore, Northern Beaches, Northern Suburbs, North Shore, St George, Southern Sydney, South-eastern Sydney, South-western Sydney, [[Sutherland Shire]] en Western Sydney.
 
== Klimaat ==
Sydney het 'n vogtige subtropiese klimaat met warm somers en koel winters, terwyl reën dwarsdeur die jaar val. Januarie is die warmste maand van die jaar en 'n gemiddelde 14,6 dae per jaar het 'n maksimum temperatuur hoër as 30&nbsp;°C. Die rekord maksimum temperatuur is 45,3&nbsp;°C, wat op 14 Januarie 1939, aan die einde van 'n hittegolf gemeet is. In die winter daal die temperatuur nouliks onder 5&nbsp;°C in kusgebiede. Die koudste maand is Julie, waartydens 'n rekord minimum temperatuur van 2,1&nbsp;°C al ooit gemeet is.
 
Die gemiddelde jaarlikse reënval is 1217&nbsp;mm, wat tydens 'n gemiddeld van 138 dae per jaar val. Die laaste [[sneeu]] in die Sydney-gebied is in 1836 aangeteken, alhoewel baie sagte hael in Julie 2008 ook deur baie vir [[sneeu]] aangesien is en daarop dui dat die 1836-sneeu moontlik nie werklik sneeu was nie.
 
Hoewel Sydney nie deur [[sikloonSikloon|siklone]] getref word nie en die risiko vir aardbewings[[aardbewing]]s laag is, word die stad wel af en toe geteister deur [[bosbrand]]e soos onder andere in [[1994]] en [[2002]].
<!--In Desember 2005 het daar [[rasse-onlus]]te in Sydney uitgebreek na 'n betoging.-->
{{Tabel weergemiddelden
| locatie = Sydney (Observatory Hill)
| bron = Bureau of Meteorology (Australië)<ref>{{cite web |url=http://www.bom.gov.au/climate/averages/tables/cw_066062_All.shtml |title=Sydney (Observatory Hill) |work=Climate statistics for Australian locations |publisher= Bureau of Meteorology (Australië) |accessdate=10 Oktober 2014}}</ref><ref>{{cite web |title=Sydney in January 2013: An extreme month for Sydney |url=http://www.bom.gov.au/climate/current/month/nsw/archive/201301.sydney.shtml |work=NSW Climate Services Centre |publisher=Bureau of Meteorology (Australië) |accessdate=2 Februarie 2013 |date=1 Februarie 2013}}</ref>
| bron = Bureau of Meteorology (Australië)<ref>{{cite web
|url=http://www.bom.gov.au/climate/averages/tables/cw_066062_All.shtml
|title=Sydney (Observatory Hill)
|work=Climate statistics for Australian locations
|publisher= Bureau of Meteorology (Australië)
|accessdate=10 Oktober 2014}}</ref><ref>{{cite web
|title=Sydney in January 2013: An extreme month for Sydney
|url=http://www.bom.gov.au/climate/current/month/nsw/archive/201301.sydney.shtml
|work=NSW Climate Services Centre
|publisher=Bureau of Meteorology (Australië)
|accessdate=2 February 2013
|date=1 Februarie 2013}}</ref>
|jan_a_max= 45.8
|feb_a_max= 42.1
Line 297 ⟶ 286:
|zndec = 7.6
|znjaar = 6.8
|source 1 = [[Bureau of Meteorology]]<ref name="acnoh">{{BoM Aust stats|site_ref=cw_066062_All|site_name=Sydney (Observatory Hill)|accessdate=15 September 2014}}</ref>
|date=August 2014
|source 2= <ref name="Jan2013">{{cite web|title=Sydney in January 2013: An extreme month for Sydney|url=http://www.bom.gov.au/climate/current/month/nsw/archive/201301.sydney.shtml|work=NSW Climate Services Centre|publisher=Bureau of Meteorology|accessdate=2 FebruaryFebruarie 2013|date=1 FebruaryFebruarie 2013}}</ref>}}
 
== Demografie ==
=== Bevolking ===
* 1800: 2540 inwoners
* 1820: 12 &nbsp;000
* 1851: 39 &nbsp;000
* 1871: 206 &nbsp;800
* 1901: 487 &nbsp;900
* 1925: 1 &nbsp;039 &nbsp;000
* 2006: 4,3 Miljoenmiljoen
* 2050: 6 Miljoenmiljoen (vooruitskatting)
 
== Besienswaardighede en ontspanningsgeriewe ==
Line 316 ⟶ 305:
Daar bestaan 'n verskeidenheid toeristetrekpleisters in Sydney, bv.:
<center><gallery mode="packed" heights="105">
Lêer:Sydney Opera House Sails.jpg|[[Sydney Operahuis-opera]]
Lêer:Sydney Harbour Bridge night.jpg|[[Sydneyhawebrug]]
Lêer:Bondi Beach Winter 2004.jpg|[[Bondi Beach]]
Line 347 ⟶ 336:
== Infrastruktuur ==
=== Verkeer en vervoer ===
[[Lêer:Ferries, Circular Quay, sydney.JPG|duimnael|250px|[[Circular Quay]], die hoofveerbootterminaal in Sydney]]
Die meeste inwoners in Sydney gebruik hulle eie motor vir vervoer. Sydney het egter ook 'n uitgebreide trein-, taxi-, bus- en veerbootnetwerk. Die treine in Sydney word bestuur deur CityRail, 'n maatskappy wat deur die regering van [[Nieu-Suid-Wallis]] besit word. Die treindienste het vir 'n tydperk na die [[Olimpiese Somerspele 2000|2000 Olimpiese Spele]] kwaai agteruit gegaan, maar het na 'n besondere swak jaar in 2004 weer verbeter.<ref>{{cite web | title =Yearly On-Time Running | work = | publisher = CityRail | year= 2006 | url =http://www.cityrail.info/aboutus/our_performance/otr_year_tot_chart.jsp | accessdate = 28 Oktober 2007 }}</ref>
| title =Yearly On-Time Running
| work =
| publisher =[[CityRail]]
| year= 2006
| url =http://www.cityrail.info/aboutus/our_performance/otr_year_tot_chart.jsp
| accessdate =2007-10-28 }}</ref>
 
Die meeste buitelandse toeriste land eers by Sydney Internasionale Lughawe. Die lughawe is in 1920 geopen en is daarom ook een van die oudste lughawens ter wêreld. Daar vlieg ongeveer 28 miljoen passasiers per jaar vanaf en ná die stad.
 
=== Watervoorsiening ===
Watervoorsiening en opgaardamme word bestuur deur die Sydney Catchment Authority, wat onder beheer van die deelstaat van [[Nieu-Suid-Wallis]] se regering staan. Die liggaam verkoop water aan "Sydney Water" en ander agentskappe. Water in die Sydney opvangsgebied word hoofsaaklik gestoor in die Nepean-opgaarskema, damme in die [[Blue Mountains]], Woronoradam, Warragambadam en die Shoalhaven opgaarskema.<ref>Sydney Catchment Authority. [http://www.sca.nsw.gov.au/dams-and-water/water-supply-history History of Sydney's Water Supply System]</ref>
 
== Sport ==
[[Lêer:CricketSCG1.jpg|duimnael|250px|Die Sydney Cricket Ground]]
In [[2000]] het die [[Olimpiese Somerspele 2000|Olimpiese Somerspele]] in Sydney plaasgevind. Die Olimpiese kompleks is geskep deur die nywerheidsgebied van Homebush Bay om te skep. Die Olimpiese Stadion met 'n kapasiteit van 117 &nbsp;000 toeskouers is een van die hoogtepunte van die kompleks. Tydens die sluitingseremonie het die toenmalige voorsitter van die [[Internasionale Olimpiese Komitee]], Juan Antonio Samaranch, Sydney se spele as die beste ooit beskryf.
 
Na die spele is die verblyf en stadions steeds in gebruik gehou. Die nasionale Australiese spanne in sportsoorte soos [[rugby]] en [[sokker]] speel steeds gereeld tussenwedstryde in die (nou verkleinde) Olimpiese Stadion. Buiten dit maak sekere klubspanne vanuit rugbyliga (Bulldogs, West Tigers, South Sydney) gereeld gebruik van die stadion. Die basketbalsaal[[basketbal]]saal word ook deur die West Sydney Razorbacks gebruik, 'n span wat in die NBL (National Basketball League) speel.
 
== Ekonomie ==
[[Lêer:Sydney Harbour Bridge night.jpg|duimnael|250px|Die sakekern met die operahuis in die aandskemer]]
Sydney is die finansiële en handelsentrum van Australië. Dit is daarnaas ook 'n toeriste trekpleister met goedkoop verblyf. Die stad verskyn dikwels op ranglyste as een van die mooiste en mees leefbare stede in die wêreld.
 
Die grootste ekonomiese sektors in Sydney sluit eiendoms- en besigheidsdienste, kleinhandel, vervaardiging en gesondheids- en gemeenskapsdienste. Sedert die 1980's het werke al hoe meer van die vervaardigingsektor na die dienste- en inligtingsektor geskuif. Sydney verskaf ongeveer 25% van die land se totale [[bruto binnelandse produk]].
<!-- Moet nog vertaal word !!!
== Natuur ==
Line 387 ⟶ 370:
== Klimaat ==
De Olympische stad in het zuidoosten van Australië kent een subtropisch klimaat met in september, de eerste maand van de lente aangename temperaturen en veel zon. In oktober is het al een stuk warmer en minder aangenaam. Dagelijks mag op gemiddeld op 7 uur septemberzon worden gerekend waarbij het in de middag een graad of 20 is en 's nachts minimaal 12 graden. Koud wordt het er dus niet, maar soms kan het rond deze tijd al wel meer dan 30 graden worden. De lucht is echter niet zo vochtig zodat het met de warmte meestal meevalt.
 
{{Koördinate|33_52_10_S_151_12_30_E_scale:100000_region:AU-NSW_type:city(3774894)|33° 52' ZB, 151° 13' OL}}
 
== Bestuur ==
Line 400 ⟶ 381:
* [[Baulkham Hills Shire|Baulkham Hills]]
* [[City of Blacktown|Blacktown]]
* [[City of Botany Bay|Botany BayBotanybaai]]
* [[Burwood Council|Burwood]]
|
Line 473 ⟶ 454:
* [[Universiteit van Nieuw-Zuid-Wales]]
* [[Macquarie University]]
 
== Eksterne skakels ==
* [http://www.cityofsydney.nsw.gov.au/ City of Sydney Offisiële webwerf]
* [http://www.sydney.com.au/ Sydney the Harbour City]
* [http://www.todi-media.com/ Sydney Virtual Tour]
* [http://www.panoramas.dk/fullscreen6/f52-sydney.html 360° Panoramafoto (vanuit die lug)]
-->
 
== Bronnelys en verwysings ==
* Porter, Peter: ''Sydney''. Amsterdam (Nederland): Time Life International 1980
{{Verwysings|2}}
 
== Eksterne skakels ==
{{CommonsKategorie}}
* {{en}} [http://www.cityofsydney.nsw.gov.au/ City of Sydney OffisiëleAmptelike webwerf]
{{Verwysings}}
* {{en}} {{Wikivoyage|Sydney}}
 
{{Hoofstede van Australië}}