Jan Greshoff: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
No edit summary
Lyn 4:
 
== Lewe en werk ==
Jan Greshoff was op 15 Desember 1888 in Nieuw-Helvoet in [[Nederland]] gebore. Sy ouers is Jan Hendrik Greshoff, ’n masjinis en stoomwerktuigkunde dosent, en Petronella Jacoba Maria Buys. Sy skoolopleiding ontvang hy aan verskeie skole, maar sy vernaamste vorming geskied deur die uitgebreide lees van lektuur. Na skool wend hy hom tot die [[joernalistiek]], waar hy veral in die kunste spesialiseer. Van 1908 tot 1914 werk hy by verskeie Haagse koerante, naamlik die ''Dagblad van Zuid-Holland en ‘s-Gravenhage'', die weekblad ''De Hofstad'', die ''Haagsche Courant'', ''De Nieuwe Courante'' en ''De Avondpost''. Tussendeur gaan hy op verskeie reise na Europa en Noord-Afrika, waar sy kontak met kunstenaars, skrywers en uitgewers sy artistieke ontwikkeling beïnvloed. Sy Nederlandse vriendekring sluit in hierdie tyd onder andere in J.C. Bloem, A. Roland Holst, Dirk Coster en die skilder Jan Boon. Greshoff stig in 1912 en redigeer tot 1915 die letterkundige tydskrif ''De Witte Mier'', wat beskryf word as “''een klein maandschrift voor de vrienden van het boeken''”, terwyl hy saamwerk met Jan van Nijlen en sy swaer J. van Krimpen aan die totstandkoming van die reeks “''Palladium''”. In 1916 sluit hy aan by die kunsredaksie van ''De Telegraaf'' en hy beklee hierdie posisie vier jaar lank. In die najaar van 1918 word hy deur die [[Franse]] regering genooi om die geallieerde offensief tydens die [[Eerste Wêreldoorlog]] te dek en hy is net betyds om ook die vredesonderhandelinge in [[Versailles]] mee te maak. In Januarie 1920 word hy hoofredakteur van die ''Nieuwe Arnhemsche Courant'', waar hy bly tot April 1923 wanneer hy op beginselgronde bedank omdat die direksie inmeng in die redaksionele inhoud van die koerant. In hierdie tyd lei sy vriendskap met die uitgewer A.A.M. Stols, wat hy in 1922 ontmoet, tot sy redigering van die reeks “''De schatkamer''” (1924–1926), ’n nuwe reeks van “''De Witte Mier''” (1924–1926) en die “''Palladium''”-reeks (1920–1925). In 1925 sluit hy aan by die redaksie van ''Den Gulden Winckel'' waar hy tot die begin van 1928 redakteur is en vir baie jare daarna steeds medewerker aan hierdie blad is. Greshoff is op 14 Februarie 1917 getroud met [[Agatha Christina Brunt]] en uit die huwelik word twee seuns, Kees en Jan, gebore. Sy vrou is ook ’n skrywer, wat onder haar eie naam (Aty Greshoff) en die skuilname Nini Brunt en Aline van Alphen skryf. Onder laasgenoemde naam publiseer sy die Afrikaanse roman “''Die swaar pad terug''”.
 
In 1927 vertrek hy uit Arnhem na [[Brussel]] in [[België]] as kulturele korrespondent van ''Het Vaderland'' en die ''Nieuwe Rotterdamsche Courant'' en hy bly daar tot 1939. Vanaf 1934 is hy hoofredakteur van ''Het Hollandsche Weekblad''. Sy jare in België word van sy vrugbaarste jare in terme van letterkundige produksie, terwyl sy invloed op die literatuur van sy tyd ook grootliks toeneem. Hy het noue kontak met Nederlandse letterkundiges en skrywers, insluitende M. Roelants, Jan van Nijlen, Karel van de Woestijne, Menno ter Braak, Simon Vestdijk, Hendrik Marsman en Jan Slauerhoff. Saam met van hierdie skrywers is hy stigterslid van die tydskrif ''Forum'' (1932–1935) en hy lewer gereelde bydraes daartoe, al dien hy nie op die redaksie nie. In 1932 word hy redakteur van ''Groot Nederland'' en hierdie blad is na die ondergang van ''Forum'' die mondstuk waartoe die meeste ''Forum''-bydraers hulle wend. Greshoff is besonder doeltreffend in sy posisie as redakteur van literêre tydskrifte en spoor vele skrywers en digters aan om bydraes te lewer, insluitende Willem Elsschot wat na ’n lang periode van stilswye weer begin skryf. Hy is aktief betrokke by die oprigting van die tydskrif ''Werk'' in 1939, waaruit later die tydskrif ''Criterium'' voortspruit. Met die spanning in Europa wat deurgaans oplaai voor die uitbreek van die Tweede Wêreldoorlog, besluit hy in 1939 om ter wille van sy gesin Europa te verlaat en hy emigreer na Suid-Afrika, waar hy op 12 Julie 1939 in Kaapstad aan wal stap. Hy vestig hom in Kaapstad, waar hy die nuus ontvang van die Duitse besetting van Nederland en die dood van sy vriende Menno ter Braak, Hendrik Marsman en E. du Perron. Saam met W.E.G. Louw en D.B. Bosman versorg hy die samestelling van die bloemlesing “''Tussen die engtes''”, die opbrengs van die verkope waarvan aangewend word tot voordeel van die Nederlandse skrywers. Hy spandeer in 1940 geruime tyd op Java en in Oktober 1942 vertrek hy in diens van die Nederlandse regering-in-ballingskap na die Ooste en daarna na New York, waar hy die res van die oorlog deurbring in diens van die Nederlandse Inligtingsdiens. Na die vredesluiting keer hy permanent terug na Suid-Afrika, waar hy help met die stigting van ''Standpunte'' en vir baie jare op die redaksie dien. Vanaf 1947 tot enkele jare voor sy dood behartig hy ook ’n weeklikse literêre kroniek vir die Haagse dagblad ''Het Vaderland''. Tydens sy verblyf in Suid-Afrika maak hy elke twee jaar ’n maandelange reis na Europa en Amerika. Hy is na ’n lang siekte op Saterdag 20 Maart 1971 in sy huis in Tamboerskloof in Kaapstad oorlede.